حکمرانی رکود بر بازار خودرو ادامه دارد

مسیح فرزانه، کارشناس و فعال حوزه خودرو درباره وضعیت این بازار در هفته‌های اخیر و عواملی که باعث رشد نرخ خودروهای داخلی و مونتاژی شده به صمت اظهار کرد: آنچه اخیرا در بازار خودرو رخ داده که همه در جریان آن هستیم، افزایش ۳۵ درصدی نرخ خودرو درب کارخانه از سوی خودروسازان بوده که بیشترین تاثیر را بر قیمت خودروها داشته و محرک قیمتی ۱۰ تا ۱۵ درصد در افزایش قیمت خودروهای کف بازار شده است. پیش‌بینی ما براساس آنچه تاکنون بر بازار خودرو گذشته و واکنش‌های این بازار به محرک‌های گوناگون این است که نرخ خودرو در ماه‌های آینده تا پایان دی ماه در رکود تعمیق شده باقی خواهد ماند و صرفا در ماه‌های بهمن و اسفند با نام سنتی بازار شب عید، کمی بر تعداد معاملات و خریدوفروش‌ها افزوده می‌شود. در این برهه زمانی افزایش متقاضی در بازارهای سرمایه‌ای خود می‌تواند یکی از عوامل تحریک‌کننده نرخ در بازار باشد.

واکنش‌های عجیب قیمتی در بازار

کارشناس بازار خودرو در ادامه به نوسانات نرخ دلار و تاثیر آن بر قیمت خودروها در بازار اشاره کرد و درباره چگونگی این تاثیرگذاری گفت: همان‌طور که رصد بازار خودرو نشان می‌دهد بیش از یک سال است که نرخ ارز تاثیرگذاری خود بر بازارخودرو را به میزان کمتری در مقایسه با گذشته رسانده است. درگیر شدن اقتصاد بازار در رکودتورمی و کاهش چشمگیر خریدار در بازار در کنار همسان نبودن افزایش دستمزدها با تورم همزمان با بازارسازی و... سبب کاهش این تاثیرپذیری شده است.

تاثیر تقاضای کم بر قیمت‌ها

فرزانه در ادامه به عوامل موثر بر افت نرخ برخی از محصولات در بازار خودرو اشاره کرد و افزود: درباره محصولاتی که در بازار خودرو قیمت آنها عقب‌نشینی کرده، عواملی تاثیرگذار بوده که البته این وضعیت هم به شرایط کلی اقتصاد کلان بر می‌گردد. عموما در بازارهای سرمایه‌ای با تعمیق رکود و قهر کردن مشتری با بازار، قیمت‌ها به سمت تعدیل شدن حرکت می‌کند تا کمی بازار را از رکود خارج کند. درکنار اینها وقتی حجم یک محصول در بازار بیشتر از قبل و متقاضی کمتر باشد، خود یک عامل در تعدیل نرخ است. ما به این فاکتور، عامل عرضه و تقاضا می‌گوییم که یکی از فاکتورهای مهم در تنظیم بازار است.

فرزانه در پاسخ به این پرسش که افزایش نرخ خودروها یک روند موقتی است یا پایدار، با اشاره به اینکه وضعیت کلان اقتصاد نشان‌دهنده ادامه یافتن این شرایط است، گفت: با توجه به شرایط اقتصادی که درگیر رکودتورمی است به نظر من این روند در بلندمدت ادامه خواهد داشت.

فرزانه واردات خودرو در یک سازکار مشخص و در تیراژ بالا را بر نرخ خودرو در بازار تاثیرگذار دانست و خاطرنشان کرد: چنانچه واردات در بلندمدت انجام شود و با عدم‌توقف در ثبت‌سفارش و تخصیص ارز و شماره‌گذاری و تنوع برند و افزایش تیراژ همراه باشد، می‌تواند سبب تعدیل نرخ شود، در غیر این صورت، واردات نمی‌تواند به متعادل‌سازی بازار خودرو کمک کند. واقعیت این است که وضعیت بازار خودرو به سیاست‌های دولت در کنترل نرخ خودرو برمی‌گردد. با توجه به آنچه در بازار خودرو شاهد هستیم معتقدم سیاست‌گذاران پذیرفته‌اند که راهی جز اصلاح نرخ خودرو در بلندمدت نیست و قیمت‌گذاری دستوری یکی از علل اصلی رسیدن بازار و خودروسازان به شرایط کنونی است.

نگاه بازار خودرو به گشایش‌های کلان

وی در پاسخ به این پرسش که بازار خودرو چقدر تحت‌تاثیر میزان عرضه و به‌نوعی کمبود عرضه قرار دارد، اظهار کرد: در حوزه خودروهای وارداتی بیش از داخلی‌ها کمبود عرضه حس می‌شود و در قیمت‌گذاری کف بازار و نوسانی که بین نرخ سامانه تا بازار وجود دارد شما می‌توانید تاثیر کمبود عرضه را کاملا حس کنید.  کارشناس بازار خودرو در ادامه به واکنش مصرف‌کنندگان به افزایش قیمت‌ها اشاره کرد و افزود: افزایش قیمت‌ها به‌ویژه در خودروهای تولید داخل به‌دلیل عواملی مانند کاهش قدرت اقتصادی مصرف‌کننده، رکود در کسب‌وکارها در کنار کمبود نقدینگی دردست مصرف‌کننده سبب عقب‌تر کشیدن مصرف‌کننده از خرید خودرو شده است.

فرزانه در پایان با اشاره به پیش‌بینی‌ها درباره بهبود وضعیت بازار خودرو در آینده نزدیک گفت: بهبود وضعیت بازار خودرو کشور جدای از شرایط اقتصادی نیست و در صورت گشایش‌های کلان اقتصادی سیاسی در بلندمدت می‌توان امید به بهبود داشت، در غیر این صورت هر تعدیل و کاهشی مقطعی است.

بازار خودرو در فاز جدید تغییرات قیمت

حسین برخورداری، کارشناس حوزه خودرو نیز درباره وضعیت بازار خودرو در روزهای اخیر با اشاره به اینکه بازار خودرو روند صعودی قیمت‌ها را دنبال می‌کند به صمت گفت: رشد نرخ ارز و افزایش رسمی نرخ خودروهای تولید داخل در کنار تاخیر در تحویل خودروهای وارداتی و استمرار روند تاخیر در تحویل خودروهای مونتاژی مجموعه عوامل اصلی است که منجر به افزایش نرخ خودروها در بازار شده است. به‌نوعی فنر فشرده شده بازار طی حدود ۶ ماه قبل، به مرور روند صعودی دارد و پیش‌بینی می‌شود این روند تا شب عید نیز ادامه‌دار باشد، چراکه راهکار یا رویدادی پیش‌رو نیست که بتواند این روند را کنترل کند. از سوی دیگر، هنوز نرخ کارخانه و بازار بسیاری از خودروها اختلاف معناداری با هم دارند و در این شرایط نمی‌توان انتظار داشت بازار روش خوش نسبت به تعدیل قیمت‌ها نشان دهد. کاهش نرخ ارز تاثیر زیادی روی قیمت‌ها نخواهد داشت، چراکه خودروها به پله ایستایی تازه‌ای از نرخ رسیده‌اند که بیشتر نزدیک به نرخ ارز ۶۰ هزار تومانی است.

وی افزود: همان‌طور که بارها در بازار خودرو شاهد آن بوده‌ایم و براساس معادلات اقتصادی، هر افزایش قیمتی در بازار خودرو یک بازه هیجانی دارد و سپس به تعدیل نسبی می‌رسد. درباره خودروهای داخلی نیز افزایش هیجانی پس از اعلام افزایش رسمی نرخ خودروسازان اتفاق افتاد و کمی بعد با یک عقب‌نشینی سبک، به‌نوعی بازار سعی در تعادل قیمت‌ها در جایگاه جدید را داشت.

نشانی از بهبود نیست

کارشناس بازار خودرو با اشاره به وضعیت کلی صنعت خودرو و خودروسازان، ادامه داد: دو پایگاه اصلی خودروسازی ایران یعنی ایران خودرو و سایپا وضعیت باثباتی ندارند و هم‌اکنون در جنگ تعیین مدیران عامل جدید هستند. دولت تاکنون هیچ تحول یا اصلاحی در خودروسازان بزرگ به‌وجود نیاورده و خودروسازان مونتاژی نیز توان بیش از این برای افزایش ظرفیت و تیراژ تولید را ندارند؛ بهبودی در خودروسازی حاصل نشده که بتوان آن را حاصل کار دولت دانست.

از سوی دیگر، دولت با حفظ تیم پیشین واردات خودرو با همان فرمان صرفا به کنترل نقدینگی از طریق بلوکه کردن و طرح‌های واردات چندهزار دستگاهی می‌پردازد که اثربخشی خود را از دست داده و دیگر مانند گذشته بازار را به رکود سنگین فرونمی‌برد، چراکه حقیقت این روش عرضه و تیراژ محدود برای همه مشخص شده است. مصرف‌کنندگان تا زمانی که افزایش نرخ اتفاق نیفتاده از بازار استقبال نمی‌کنند و وقتی افزایش نرخ اتفاق می‌افتد به‌دنبال نقطه تعادل یا ثبات در بازار می‌گردند و در نهایت مجبور به پذیرش واقعیت و بی‌ثباتی بازار خودرو می‌شود. این وضعیت را بارها در بازار خودرو شاهد بوده‌ایم.

رشد قیمت‌ها تا شب عید ادامه دارد

برخورداری در پایان به وضعیت عرضه خودرو در کشور و فعالیت خودروسازان اشاره کرد و گفت: خودروسازان ما مدت‌هاست عرضه خودرو جدید نداشته‌اند و هنوز در حال پاس کردن تعهدات گذشته خود هستند و ظرفیت تازه‌ای برای فروش جدید ندارند.

تا زمانی که عرضه خودرو به‌طور مستمر از سوی خودروسازان و مونتاژکاران انجام نشود، بازار خودرو با همین فرمان پیش می‌رود و حتی تا شب عید اگر اتفاق سیاسی اقتصادی بزرگی رخ ندهد، رشد قیمت‌ها در بازار با همین روند ادامه خواهد داشت.

سخن پایانی

بنابراین گزارش کارشناسان بازار خودرو معتقدند تا زمانی که اقتصاد کلان در وضعیت نابسامان و پر نوسانی قرار دارد بازار خودرو هم از بحران‌های کنونی و واکنش‌های پیش‌بینی نشده رها نخواهد شد. در نهایت، وضعیت کنونی بازار خودرو نشان‌دهنده چالش‌های عمیق اقتصادی و ساختاری است که نیازمند توجه جدی سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزان است. برای بهبود شرایط بازار، ضروری است که دولت‌ها اقداماتی برای افزایش عرضه و کنترل قیمت‌ها انجام دهند. تنها با ایجاد ثبات در بازار و تقویت قدرت خرید مصرف‌کنندگان می‌توان به آینده‌ای روشن‌تر برای صنعت خودرو امیدوار بود. در غیر این صورت، هرگونه تغییر یا تعدیل قیمتی تنها مقطعی خواهد بود و مشکلات بنیادی همچنان باقی خواهد ماند. در این میان به اعتقاد صاحب‌نظران حوزه خودرو سیاست‌های کنترل قیمت و ممانعت از واردات در تیراژ بالا و منظم عوامل اصلی مشکلات بازار خودرو هستند.