استفاده از مواد معدنی پایدار شامل انتخاب موادی است که در طول چرخه زندگی خود تأثیر زیست محیطی کمتری دارند که شامل در نظر گرفتن عواملی مانند در دسترس بودن منابع، مصرف انرژی در حین استخراج و فرآوری، انتشار گازهای گلخانه‌­ای در طول تولید و دفع پایان عمر مفید محصول است.

یکی از نمونه­‌های مواد معدنی پایدار، لیتیوم است. لیتیوم یک جزء ضروری در باتری‌­های مورد استفاده در وسایل نقلیه الکتریکی (EVs) و سیستم­‌های ذخیره انرژی تجدیدپذیر است. با این حال، روش‌های سنتی استخراج لیتیوم شامل پمپاژ مقادیر زیادی آب نمک از سفره‌های زیرزمینی است که می‌تواند منجر به کمبود آب در مناطق خشک شود. روش‌های استخراج پایدار لیتیوم شامل استفاده از انرژی زمین گرمایی برای استخراج لیتیوم از آب نمک زمین‌گرمایی بدون کاهش منابع آب زیرزمینی است. مثال دیگر فولاد بازیافتی است. فولاد یکی از پرمصرف‌ترین مواد در صنایع ساختمانی و تولیدی است اما به دلیل ردپای کربنی بالا در طول تولید، اثرات زیست‌محیطی قابل‌توجهی دارد. فولاد بازیافتی از آهن قراضه به عنوان ماده اولیه خود به جای سنگ آهن استفاده می‌کند و مصرف انرژی را تا ۷۵ درصد در مقایسه با تولید فولاد بکر کاهش می‌ دهد. مواد معدنی پایدار همچنین مزایای اقتصادی فراتر از مزایای زیست محیطی خود را ارائه می‌دهند. به عنوان مثال، خودروهای برقی به‌طور‌قابل‌توجهی به قطعات کمتری نسبت به خودروهای موتور احتراق داخلی سنتی نیاز دارند، که پیچیدگی تولید و هزینه‌های تولید را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، استفاده از مواد بازیافتی می‌­تواند تقاضا برای منابع بکر و به سبب آن قیمت‌ ها را کاهش دهد و در نتیجه ثبات زنجیره تامین را بالا برد.

پیش بینی تقاضای لیتیوم

پیش‌بینی‌های تجارت و توسعه سازمان ملل (UNCTAD) براساس داده‌های آژانس بین‌المللی انرژی نشان می‌دهد که برای مثال، تا سال ۲۰۵۰ تقاضای لیتیوم می‌تواند بیش از هزر و 500  درصد افزایش یابد؛ با افزایش مشابه برای نیکل، کبالت و مس. گزارش تهیه‌شده از سوی کمیسیون معدن خانه صمت ایران عنوان می‌کند، تقاضای پررونق، فرصت‌ها و چالش‌های قابل‌توجهی را برای کشورهای در حال توسعه غنی از مواد معدنی حیاتی انتقال انرژی، به‌ویژه کشورهایی که با وابستگی به کالا دست‌وپنجه نرم می‌کنند، ایجاد می‌کند؛ زمانی که ۶۰‌درصد یا بیشتر درآمد صادرات کالای یک کشور از مواد خام حاصل می‌شود. چنین وابستگی‌ای مانع توسعه اقتصادی می‌شود و نابرابری‌ها و آسیب‌پذیری‌ها را در سراسر جنوب صحرای آفریقا، آمریکای جنوبی، اقیانوس آرام و خاورمیانه تداوم می‌بخشد. در حال حاضر ۹۵کشور در حال توسعه، تقریبا نیمی از اعضای سازمان ملل را تحت‌تاثیر قرار می‌دهند. در مجموع ۲۹کشور از ۳۲کشوری که در سال ۲۰۲۱ به‌عنوان کشورهای دارای توسعه انسانی پایین طبقه‌بندی شده بودند، به کالا وابسته بودند. ربکا گرینسپن، دبیر کل تجارت و توسعه سازمان ملل، می‌گوید «کالاها و وابستگی به کالا موضوعاتی هستند که در قلب گذشته و به‌ویژه آینده تجارت و توسعه قرار دارند.» سرمایه‌گذاری‌های جهانی در مواد معدنی انتقال انرژی حیاتی با افزایش تقاضا همگام نیست. سطوح فعلی تولید برای برآوردن نیازهای موردنیاز به‌منظور محدود کردن گرمایش جهانی به ۱.۵°C، مطابق با توافق‌نامه پاریس، ناکافی است. تجارت و توسعه سازمان ملل متحد ۱۱۰پروژه معدنی جدید را در سراسر جهان شناسایی کرده که ارزش آنها ۳۹میلیارد دلار است و ۲۲میلیارد در ۶۰پروژه در کشورهای در حال توسعه سرمایه‌گذاری شده است. با این حال، برای دستیابی به اهداف انتشار خالص صفر در سال ۲۰۳۰، صنعت ممکن است به حدود ۸۰معدن مس جدید، ۷۰معدن جدید لیتیوم و نیکل و ۳۰معدن کبالت جدید نیاز داشته باشد. سرمایه‌گذاری موردنیاز بین سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۳۰ از ۳۶۰میلیارد تا ۴۵۰میلیارد دلار متغیر است که به‌طور بالقوه شکافی بین ۱۸۰میلیارد تا ۲۷۰میلیارد دلار ایجاد می‌کند. بیشترین کمبود در مس و نیکل است که به ترتیب ۳۶ و ۱۶‌درصد از کل شکاف را تشکیل می‌دهند.

 کشورهای در حال توسعه و خلق ارزش محلی

پروژه‌های جدید استخراج معادن معدنی حیاتی موردنیاز فرصت‌هایی را برای بسیاری از کشورهای در حال توسعه، به‌ویژه در آفریقا فراهم می‌کند. این قاره دارای بیش از یک‌پنجم ذخایر جهان برای ده‌ها فلز ضروری برای انتقال انرژی است؛ از جمله ۱۹‌درصد از ذخایر موردنیاز برای وسایل نقلیه الکتریکی. اما برای سرمایه‌گذاری کامل از ثروت معدنی خود، کشورهای در حال توسعه باید از تامین مواد معدنی خام فراتر رفته و زنجیره‌های ارزش را ارتقا دهند. تجزیه و تحلیل تجارت و توسعه سازمان ملل از زنجیره تامین خودروهای برقی نشان می‌دهد که هیچ کشوری از آفریقا یا آمریکای لاتین در حال حاضر بازیگر اصلی در تولید یا تجارت کاتدها یا مواد باتری نیست. با این حال، تجربه جمهوری دموکراتیک کنگو نشان می‌دهد که کشورهای در حال توسعه می‌توانند در افزودن مقداری ارزش به مواد معدنی خود پیشرفت کنند. با پالایش و فرآوری کبالت به صورت محلی، این کشور قیمت واحد این ماده معدنی را از ۵.۸دلار در هر کیلوگرم در هنگام استخراج به ۱۶.۲دلار در هر کیلوگرم پس از فرآوری افزایش داد. با این حرکت اولیه به سمت زنجیره ارزش، صادرات کبالت فرآوری‌شده کشور آفریقا در سال ۲۰۲۲ به ۶میلیارد دلار رسید، در حالی که صادرات کبالت فرآوری‌نشده تنها به ۱۶۷میلیون رسید.

 رهایی از دام‌های وابستگی

کشورهای در حال توسعه غنی از مواد معدنی حیاتی در حال ‌گذار انرژی، برای تقویت بخش‌های صنعتی، تنوع بخشیدن به اقتصاد خود و بازتعریف نقش خود در اقتصاد جهانی، باید از دام‌های وابستگی به کالا در گذشته اجتناب کنند؛ در غیر‌این‌صورت، افزایش فعلی تقاضا برای این مواد معدنی می‌تواند وابستگی‌های کالایی را بیشتر تقویت و آسیب‌پذیری‌های اقتصادی را بدتر کند، در حالی که منافع آن برای جوامع محلی و مشاغل دور از دسترس است. تجارت و توسعه سازمان ملل متحد از قراردادهای معدنی پایدارتر و شفاف‌تر و مجوزهای اکتشاف برای تقویت صنایع داخلی و توانمندسازی شرکت‌های محلی در کشورهای

 در حال توسعه برای مشارکت بهتر در زنجیره ارزش اجزای انرژی تجدیدپذیر حمایت می‌کند.

این سازمان ‌بر نقش حیاتی حمایت جهانی در حصول اطمینان از دسترسی آنها به سرمایه‌گذاری‌ها و فناوری موردنیاز تاکید می‌کند. برای مثال، سازمان ملل متحد نقشی کلیدی در تنظیم اصولی برای تولید و تجارت عادلانه و پایدار مواد معدنی موردنیاز در جهت انتقال انرژی دارد. تجارت و توسعه سازمان ملل تجزیه و تحلیلی را در مورد جنبه‌های تجارت و توسعه این بخش به پنل مواد معدنی انتقال انرژی حیاتی ارائه می‌دهد که در اجلاس آب و هوای COP۲۸ توسط آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل متحد تاسیس و در ۲۶ آوریل راه‌اندازی شد. اکنون فرصتی برای استفاده از این کالاهای جدید در راستای بروزرسانی رژیم تجاری ما، ترویج تنوع ساختاری و تغییر موج وابستگی به کالا یک‌بار برای همیشه وجود دارد.

سخن پایانی

مواد معدنی پایدار اجزای ضروری یک آینده سبزتر هستند. شیوه‌های استخراج معدنی پایدار و استفاده از مواد معدنی پایدار می‌تواند به کاهش اثرات زیست‌‌محیطی و در عین حال ایجاد منافع اقتصادی کمک کند. به عنوان مصرف کننده، ما می‌توانیم با انتخاب محصولات ساخته‌شده از مواد پایدار و حمایت از شیوه‌های استخراج پایدار از این تلاش‌­ها حمایت کنیم و ما با همکاری یکدیگر می‌توانیم آینده پایدارتری را برای نسل‌های آینده خلق کنیم.