هماهنگی «دانش» با «صنعت» و «جامعه»

سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (مخفف انگلیسی: IDRO) سازمان دولتی ایرانی است، که در زمینه سرمایه‌گذاری و مدیریت بر حوزه‌های انرژی، شیمیایی، بازرگانی، خودروسازی، کشاورزی، کشتی‌سازی و راه‌آهن فعالیت می‌کند. سازمان ایدرو در تیر ۱۳۴۶توسط رضا نیازمند تأسیس شد.[۲][۳] این سازمان برای گسترش و نوسازی صنایع کشور در جهت رقابت‌پذیری در عرصه جهانی از راه فراهم‌آوردن ملزومات توسعه صنعتی، با هدف تامین منافع ذی‌نفعان تشکیل شده‌است. رئیس این سازمان از مهر ۱۴۰۳ فرشاد مقیمی است.

در برنامه سوم، سیاست بر این بود که با اجرای همزمان اصلاحات ارضی و با انتقال سرمایه زمین‌داران، نخستین هسته‌های سرمایه‌گذاری صنعتی شکل گیرد. از آن‌جایی که سرمایه‌داران نوپا با مفاهیم مدیریت صنعتی آشنا نبودند، سازمان مدیریت صنعتی برای جداکردن مدیریت از مالکیت و بانک توسعه صنعتی برای کمک به منابع مالی و تقویت بنیان‌های تشکیل سرمایه ایجاد شدند. در جریان اجرای برنامه سوم ضرورت وجود مؤسسه‌ای توانمند و فراگیر برای توسعه بخش صنعت و تسریع در صنعتی‌شدن، موردتوجه قرار گرفت؛ لذا در تیر ۱۳۴۶ سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران تاسیس شد.

معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری، نهادی دولتی و ایرانی است که به‌طور‌مستقیم زیر نظر رئیس‌جمهور قرار دارد و از ابتدای تعریف فضای دانش‌بنیان در کشور متولی بهبود و توسعه حوزه دانش‌بنیان در کشور شده‌است. این معاونت بر‌مبنای مصوبه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی تشکیل شده ‌است. در سال ۱۳۸۵ و همزمان با دومین سال

ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور دولت نهم و دولت دهم جمهوری اسلامی ایران معاونت علمی و فناوری رئیس‌جمهوری آغاز به کار کرد.

حمایت از تجاری‌سازی شرکت‌های دانش‌بنیان از مهم‌ترین اهداف این معاونت است. در همین راستا هم‌افزایی بین‌بخشی برای هماهنگی «دانش» با «صنعت» و «جامعه» از مهم‌ترین اولویت‌های اقتصادی ایران به شمار می‌رود. با همین استدلال در بررسی راهکارهای همکاری دوجانبه با موضوع توسعه فعالیت‌های دانش‌بنیان به‌ویژه هوش مصنوعی در دستور کار سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و معاونت علمی، فناوری رئیس‌جمهوری قرار گرفت.

ضرورت توسعه طرح‌های پیشران

راهکارهای همکاری دوجانبه با موضوع توسعه فعالیت‌های دانش‌بنیان به‌ویژه هوش‌مصنوعی در دیدار رئیس هیات‌عامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهور بررسی شد. حسین افشین معاون رئیس‌جمهوری با اشاره به خوشنامی ایدرو به‌عنوان مهم‌ترین سازمان توسعه‌ای اظهار کرد: ایدرو همواره در توسعه صنایع و فناوری‌های پیشرفته به‌ویژه در حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشتاز بوده است. به گزارش ایدرو، وی افزود: معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به‌ عنوان نهاد حاکمیتی و سیاست‌گذار و متولی اصلی توسعه فعالیت‌های دانش‌بنیان به‌ویژه هوش مصنوعی، از ایدرو در این حوزه  معاون رئیس‌جمهوری تصریح کرد: معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، اعتبار لازم را برای طرح‌های پیشران دانش‌بنیان ایدرو شامل طرح‌های توسعه زیرسخت پردازش و پلتفرم ارائه سرویس دهی هوش مصنوعی به صنایع مختلف، مرکز هوشمند خدمات مشتریان مبتنی بر هوش مصنوعی و توسعه پلتفرم اینترنت اشیای صنعتی تخصیص می‌دهد. وی افزود: معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری همچنین در طرح‌های شرکت مگفا به‌عنوان شرکت تخصصی ایدرو در حوزه فناوری اطلاعات مشارکت و ایفای نقش خواهد کرد. در بخش دیگری از این نشست، فرشاد مقیمی، رئیس هیات‌عامل ایدرو با اشاره به اینکه سازمان گسترش نیازهای فناورانه صنایع کشور در حوزه فناوری اطلاعات به‌ویژه در حوزه هوشمندسازی را احصا کرده، ابراز امیدواری کرد با هماهنگی معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری و مشارکت حداکثری شرکت‌های دانش‌بنیان، این نیازها برآورده شود. وی اضافه کرد: همچنین از این مسیر، توسعه بازار و بازارسازی برای اینگونه پروژه‌های مرز دانشی محقق شود. رئیس هیات‌عامل ایدرو با اشاره به کارکرد سازمان مدیریت صنعتی به‌عنوان بازوی تخصصی ایدرو در حوزه آموزش، بر آمادگی این سازمان در خصوص برگزاری دوره‌های تخصصی در زمینه معرفی و آشنایی با هوشمندسازی و هوش‌مصنوعی برای صنایع مختلف تأکید کرد.

کاربردهای هوش مصنوعی در صنعت

هوش مصنوعی (AI) به سرعت در حال تغییر صنعت تولید است و کاربردهای آن به‌طور گسترده‌ای در بهینه‌سازی فرآیندها، کاهش هزینه‌ها، و افزایش بهره‌وری مشاهده می‌شود. از جمله کاربردهای مهم هوش مصنوعی در این صنعت می‌توان به نگهداری پیش‌بینی‌شده (Predictive Maintenance) اشاره کرد که با استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشین، از خرابی‌های غیرمنتظره جلوگیری می‌کند. همچنین، هوش مصنوعی در کنترل کیفیت خودکار، بهبود فرآیندهای تولید، مدیریت زنجیره تامین، و طراحی محصول نقش کلیدی دارد. این فناوری‌ها به تولیدکنندگان این امکان را می‌دهند که با کاهش خطاها، افزایش دقت و سفارشی‌سازی تولیدات، به سطح جدیدی از کارایی و نوآوری دست یابند. جمهوری اسلامی ایران هدف خود را برای تبدیل شدن به یک رهبر هوش مصنوعی در نظر گرفته است و می‌خواهد تا سال ۲۰۳۲ در بازار پیشرو باشد. گزارش پژوهشگاه فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور حاکی از آن است که ایران تا ۱۰ سال دیگر در بین ۱۰ کشور برتر هوش مصنوعی قرار خواهد گرفت. درحال‌حاضر ایران برای وارد شدن به رقابت ۱۰ کشور برتر، باید از کره جنوبی، آلمان و بریتانیا که همگی به دنبال تبدیل شدن به رهبران دنیای این فناوری هستند؛ پیشی بگیرد. ایران با وجود تعداد زیادی از متخصصان با استعداد که بسیاری از آنها به‌شدت علاقه‌مند به فناوری هوش مصنوعی هستند، ظرفیت بالایی در این حوزه دارد. دانشجویان و پژوهشگران ایرانی به‌طور مداوم در مسابقات و کنفرانس‌های جهانی هوش مصنوعی عملکرد خوبی داشته‌اند که نشان دهنده پایگاه فکری قوی در این زمینه است. علاوه‌بر این، تعداد انگشت‌شماری از استارت‌آپ‌های فناوری در ایران، راه‌حل‌های مبتنی بر AI را با موفقیت توسعه و پیاده‌سازی کرده‌اند. بسیاری از دانشگاه‌های ایران مانند صنعتی شریف، تهران و صنعتی امیرکبیر برنامه‌های جامعی را در زمینه فناوری AI و رشته‌های مرتبط ارائه می‌دهند. این موسسات فرهنگ تحقیق و نوآوری را پرورش می‌دهند و بستری را برای استعدادهای این حوزه در کشور فراهم می‌کنند. با این حال، پذیرش و توسعه گسترده‌تر هوش مصنوعی در ایرانی که امروزه در آن زندگی می‌کنیم با موانع قابل توجهی روبه‌رو است. تحریم‌های اعمال شده توسط کشورهای خارجی، پژوهشگران و توسعه‌دهندگان ایرانی را از همکاری‌های بین‌المللی و دسترسی به منابع و ابزارهای پیشرفته محروم کرده است. این انزوا هم مانع توسعه و هم مانع استفاده از فناوری‌های AI در سطح جهانی شده است.  پرداختن به این مسائل و ایجاد محیطی مساعد برای توسعه هوش مصنوعی در ایران حیاتی خواهد بود تا از قدرت این فناوری استفاده کند و با اطمینان به سوی آینده گام بردارد. در کل وضعیت فعلی هوش مصنوعی در ایران قابل بهبود است؛ اما نیازمند تلاش‌های هماهنگ و برنامه‌ریزی استراتژیک است.

سخن پایانی

صنعت تولید همواره به‌دنبال راه‌هایی برای افزایش بهره‌وری، کاهش هزینه‌ها و بهبود کیفیت محصولات بوده است. یکی از جدیدترین و مؤثرترین راه‌حل‌ها در این زمینه استفاده از هوش‌مصنوعی (Artificial Intelligence) است. هوش‌مصنوعی با توانایی‌هایی که در تحلیل داده‌ها، یادگیری از الگوها و بهینه‌سازی فرآیندها دارد، می‌تواند تحولات بزرگی در صنعت تولید ایجاد کند.