علیرضا محمدزاده، کارشناس حوزه خودرو درباره استانداردهای چندگانه خودرویی با اشاره به اینکه در کشور به صورت چندجانبه و دقیق به استانداردهای توجه نمی‌شود به صمت اظهار کرد: برای ارتقای کیفیت و تولید استاندارد، پیش از هر اقدامی استانداردهایی تعریف می‌شود که این استانداردها برگرفته از ایرادات و معایبی بوده که پیش‌تر شناسایی و از سوی خودروسازان مطرح جهانی تجربه و اعلام شده است. نخستین نتیجه‌ای که از رعایت‌های استانداردها در تولید یک خودرو به‌دست می‌آید، افزایش ضریب ایمنی آن خودرو است که هم برای خودرو و مهم‌تر از آن، سرنشینان خودرو، بسیار حائز اهمیت است و می‌توان گفت در اولویت نخست اهداف طراحی و تولید یک خودرو قرار دارد.

صمتمحمدزاده در ادامه با بیان اینکه بعد از تعیین استانداردها و تولید خودرو، مهم‌ترین اقدام تست محصول است، افزود: متاسفانه این بخش در صنعت خودرو ما نادیده گرفته شده و درباره آن اطلاع‌رسانی درست و دقیقی نمی‌شود. مرحله تست خودرو به صورت عملیاتی نشان می‌دهد یک خودرو تا چه حد واقعا براساس استانداردها تولید شده و توانسته استانداردهای لازم را پاس کند. براساس شواهدی که از وضعیت کلی خودروهای عرضه‌شده، حتی به‌عنوان یک مصرف‌کننده، شاهد آن هستیم، متاسفانه باید اذعان کنم که بیشتر خودروهایی که در داخل کشور تولید می‌شوند، نمی‌توانند استانداردهای خودرویی که در کشور به‌نام استانداردهای ۸۵ گانه و... شناخته می‌شوند را پاس کنند. در این شرایط شاهد تغییر در ظاهر و بدنه یک خودرو هستیم، بدون توجه به اینکه اساس کار ایراد دارد. البته الزامی به رعایت تمام این استانداردها نیست، چون برخی از آنها صرفا در حد یک آپشن هستند؛ ازاین‌رو می‌توان گفت اجباری کردن رعایت تمام این همه آیتم شاید به نوعی یک خطا و اشتباه عملیاتی باشد که باید موردبررسی و تجدیدنظر قرار بگیرد.

کارشناس حوزه خودرو با اشاره به اینکه خطوط تولید و پلتفرم‌های مورداستفاده در صنعت خودرو کشور به‌دلایل گوناگون قدیمی هستند و بروزرسانی نشده‌اند، خاطرنشان کرد: متاسفانه صنعت خودرو ما به‌واسطه عدم‌ارتباط قوی با خودروسازان مطرح دنیا به‌ویژه در سال‌های اخیر و فشار تحریم‌ها نتوانسته در بخش‌هایی سطح خود را به دانش روز و تغییرات فناوری نزدیک کند و همین فاصله روزبه‌روز زیاد شده و بر کیفیت و سطح ایمنی و بروزرسانی سطح عملکردی خودروهای تولیدی ما تاثیر گذاشته است. این موضوع در کنار انحصاری که بر صنعت خودرو سایه انداخته و زیان انباشته و تقاضای بالا در مقابل عرضه اندکی که شاهد آن هستیم، عملا وضعیت تولید خودروهای داخلی را بدتر کرده است. در این شرایط شاید صحبت از رعایت استانداردهای روز در صنعت خودرو داخل کمی عجیب به نظر برسد.

استانداردسازی در کل فرآیند

محمدزاده با تاکید بر اینکه عوامل متعددی در ارتقای کیفیت و رعایت استانداردها در صنعت خودرو نقش دارند که بخشی از آنها هم به تامین مواد اولیه و قطعات برمی‌گردد، اظهار کرد: برای تولید یک خودرو استاندارد باید در درجه نخست برای تولید قطعات و مواد اولیه استاندارد برنامه‌ریزی کنیم؛ چراکه با استفاده از قطعات باکیفیت می‌توان خودرو باکیفیت تولید کرد. به نوعی باید تولید استاندارد و باکیفیت خودرو از تامین مواد اولیه و ساخت قطعات دنبال شود و نمی‌توان آن را صرفا در فرآیند تولید خودرو دید. به‌طور کلی در یک سیکل از ابتدا تا انتها باید تمام بخش‌ها و صنایع مرتبط با صنعت خودرو براساس استانداردهای مشخص حرکت کنند و مدام بروزرسانی شوند، در این صورت، بخش مهمی از زیرساخت‌های لازم برای تولید خودرو با کیفیت فراهم می‌شود و در ادامه می‌توان از خودروساز انتظار عرضه خودروهای ایمن و با کیفیت بالا را داشت.

این کارشناس حوزه خودرو با مفید دانستن تعریف و تلاش برای رعایت استانداردهای ‌۸۵ گانه، گفت: با تمام اینها توجه به رعایت مولفه‌های کیفی در تولید خودرو سودمند است، اما باید بپذیریم در هر حلقه‌ای که کیفیت رعایت نشود، این نقص به حلقه‌های بعدی منتقل می‌شود که آثار آن در محصول نهایی نمود خواهد یافت. در این فرآیند، پس از تعیین استانداردها و اجبار به رعایت آنها در تولید، پای نظارت دقیق به میان می‌آید. متاسفانه در کشور درباره استانداردها و رتبه‌بندی خودروهای تولید داخل در شاخص‌های مربوطه، اطلاع‌رسانی شفافی نمی‌شود که در نهایت به ضرر مصرف‌کننده نهایی خواهد بود. در این زمینه نیز بخش زیادی از عملکرد ضعیفی که داریم به انحصاری بودن صنعت خودرو برمی‌گردد، اینکه فضای رقابتی بر این صنعت حاکم نیست که در سایه آن خودروسازان به استانداردهایی که در محصولات‌شان رعایت کرده و تست‌هایی که توانسته‌اند پاس کنند برای تولیدات‌شان مزیت رقابتی ایجاد کنند. این موضوع متاسفانه به بی‌اعتمادی مصرف‌کنندگان نسبت به ایمنی و استاندارد خودروهای تولید داخل افزوده است. کارشناس حوزه خودرو در پایان گفت: رعایت استانداردهای خودرویی علاوه بر ایمنی خودرو و سرنشینان، تاثیر بسیار زیادی بر محیط‌زیست دارند و بخش زیادی از این الزامات هم در راستای حفظ محیط‌زیست تعریف و اجباری شده‌اند. در این شرایط که اهمیت مولفه‌های کیفی و رعایت استانداردهای خودرویی در نهایت این‌همه مزیت برای صنعت خودرو ما دارد لازم است در یک کمیته خاص تمام جوانب این استانداردسازی‌ها موردبررسی و موشکافی همه‌جانبه قرار بگیرد. این موضوع بسیار بااهمیت است و اگر تصمیمات درستی در این راستا گرفته شده و عملیاتی شود در بلندمدت می‌تواند بخش زیادی از مشکلات صنعت خودرو ما را برطرف کند.

کیفیت صنعت خودرو زیر سوال است

صمتمحمدحسین پروانه، کارشناس حوزه خودرو نیز با اشاره به اینکه در زمینه کیفیت در تولید خودروهای داخلی شرایط چندان مناسبی نداریم به صمت گفت: سال‌هاست صنعت خودرو ما فعالیت می‌کند و انتظار این است که درحال‌حاضر به وضعیت نسبتا با ثبات و خوبی رسیده باشیم، اما متاسفانه در زمینه کیفیت هنوز به سطح مناسبی نرسیده‌ایم. این در حالی است که همواره بر ارتقای کیفیت تاکید می‌شود و درباره استانداردهایی با عنوان استانداردهایی چندگانه خودرویی شاهد ابلاغ دستورالعمل‌های گوناگونی هستیم. شاید به نظر برسد که در سطح کمی فقط توانسته‌ایم موفق عمل کنیم که آن هم با وجود عدم‌تناسبی که بین عرضه و تقاضای خودرو وجود دارد، به‌نظر می‌رسد محقق نشده است. بنابراین می‌توان گفت در صنعت خودرو چه در سطح کمی و چه کیفی، براساس تلاش‌هایی که در این صنعت شده و هزینه زمانی و مالی که داشته‌ایم به جایگاه شایسته‌ای نرسیده‌ایم. با تمام اینها معتقدم این ظرفیت و توانایی در صنعت خودرو ما وجود دارد. پروانه ادامه داد: اگر الزاماتی که برای تولید خودرو براساس استانداردهای روز در نظر می‌گیریم را به‌درستی تعریف، اجرا و عملیاتی کنیم و مهم‌تر از همه کنترل و نظارت دقیقی روی این فرآیند داشته باشیم، می‌توانیم به انتظارات‌مان از خودروهای تولید داخل برسیم. واقعیت این است که از صنعت خودرویی که با چالش‌های عمیق و گوناگون از زیان انباشته بسیار بالا و قیمت‌گذاری دستوری گرفته تا تحریم‌ها و... دست‌وپنجه نرم می‌کند نمی‌توان انتظار داشت توان کمی و کیفی خود را خیلی بالا ببرد و بتواند به‌روز گام بردارد. پروانه در پایان گفت: ما همواره از ارتقای کیفیت می‌شنویم، اما در نهایت آنچه مصرف‌کننده به‌عنوان خودرو تحویل می‌گیرد در فاصله بسیار زیادی با این شاخص‌ها تولید شده است. البته باز هم به‌واسطه شرایطی که بازار خودرو و اقتصاد ما دارد، تقاضا برای همین محصولات بسیار زیاد است و همین خود عامل عدم‌توجه به کیفیت و ایمنی شده است؛ بنابراین در گام نخست انتظار می‌رود متولیان صنعت خودرو و خودروسازان از شعار فاصله بگیرند و استانداردسازی واقعی را در سطحی که امکان عملیاتی شدن دارد، اجرایی کنند.

سخن پایانی

بنا براین گزارش، با توجه به چالش‌های موجود، از جمله عدم‌رعایت استانداردهای کیفی و نادیده گرفتن مراحل حیاتی تولید، ضروری است که یک رویکرد جامع برای بهبود کیفیت و ایمنی خودروها اتخاذ شود. این رویکرد باید شامل تقویت ارتباط با خودروسازان معتبر جهانی و بروزرسانی خطوط تولید و فناوری‌ها باشد. همچنین، ایجاد فضای رقابتی و شفافیت در فرآیندهای تولید و تست محصولات می‌تواند به افزایش اعتماد مصرف‌کنندگان کمک کند. در نهایت، برای تحقق این اهداف، لازم است که تمامی ذی‌نفعان از جمله دولت، خودروسازان و نهادهای نظارتی همکاری کنند تا با اجرای واقعی استانداردها و نظارت دقیق بر فرآیند تولید، نه‌تنها کیفیت خودروها، بلکه ایمنی و رضایت مصرف‌کنندگان نیز بهبود یابد. این تغییرات می‌تواند به تحول اساسی در صنعت خودرو منجر شود و زمینه‌ساز رشد پایدار آن باشد.