بیابان‌های ایران، ظرفیت تامین برق خاورمیانه را دارد
در صورت تجهیز مساحت بیابانی کشور به سامانه‌های دریافت انرژی خورشید به‌شرط وجود زیرساخت‌های لازم، می‌توان انرژی موردنیاز بخش‌های گسترده‌ای از منطقه خاورمیانه را تامین و زمینه صدور انرژی برق از ایران را فراهم کرد.
به‌گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت نیرو (پاون) و به‌نقل از روزنامه اطلاعات، وسعت ایران و شرایط تابشی کشور به‌گونه‌ای است که اگر روی این حوزه سرمایه‌گذاری سنگین انجام گیرد، حتی می‌توان برق همسایگان را هم تامین کرد، اما امروز نه‌فقط ایران در جایگاه صادرکننده برق به منطقه و همسایگان نیست، بلکه در داخل نیز همچنان نیروگاه‌های مبتنی بر سوخت فسیلی یکه‌تازی می‌کنند و حتی با توجیه افزایش تقاضا در زمان پیک، احداث این نیروگاه‌ها رو به افزایش است.
کارشناس سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری انرژی برق (ساتبا) در پاسخ به این سوال که ظرفیت ایران برای تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر چقدر است، می‌گوید: ایران باوجود ۳۰۰ روز آفتابی در بیش از دوسوم سال و متوسط تابش ۴.۵ تا ۵.۵ کیلووات ساعت بر مترمربع در روز، به‌عنوان یکی از کشورهای با ظرفیت بالا در زمینه انرژی خورشیدی شناخته‌شده است. ظرفیت بادی کشور هم در حدود ۴۰ هزارمگاوات است که ۲۰هزارمگاوات آن اقتصادی است.
مصطفی ربیعی می‌افزاید: در صورت تجهیز مساحت بیابانی کشور به سامانه‌های دریافت انرژی خورشید به‌شرط وجود زیرساخت‌های لازم می‌توان انرژی موردنیاز بخش‌های گسترده‌ای از منطقه خاورمیانه را هم تامین و زمینه صدور انرژی برق از ایران را فراهم کرد؛ چنان‌که با مطالعات انجام‌شده توسط موسسه DLR آلمان، در مساحتی بیش از ۲هزار کیلومترمربع، امکان نصب بیش از ۶۰ هزار مگاوات نیروگاه حرارتی خورشیدی وجود دارد و برای ایجاد این ۶۰ هزارمگاوات ظرفیت بسیار ارزشمند، درحدود ۳۰ میلیارد دلار سرمایه موردنیاز است.
وی یادآور می‌شود: مناطق مرکزی، جنوب و شرق ایران جزو بهترین مناطق از نظر ظرفیت تابش خورشیدی هستند که شامل بخش‌هایی از استان‌های فارس، خراسان‌جنوبی، کرمان، سیستان و بلوچستان، یزد، اصفهان، سمنان، مرکزی و هرمزگان می‌شود.
باوجود ظرفیت عظیم تولید برق از انرژی‌های تجدیدپذیر در ایران، آخرین گزارش سازمان انرژی‌های تجدیدپذیر و بهره‌وری برق ایران نشان می‌دهد تا پایان خرداد، ظرفیت نیروگاه‌های تجدیدپذیر کشور به ۱۱۹۹.۷۱ مگاوات رسیده و به‌زودی به ۱۲۰۰ مگاوات خواهد رسید که در مقابل ظرفیت تابشی کشور، بسیار ناچیز است!
با اینکه ایران ظرفیت بالایی برای استفاده از انرژی‌های پاک و به‌ویژه انرژی فوتوولتائیک خورشیدی دارد، اما سرمایه‌گذاری در آن نسبت به کشورهای دیگر دنیا با سرعت بالایی پیش نرفته است.
به‌گفته این کارشناس ساتبا، نیروگاه‌های تجدیدپذیر مختلفی در استان‌های ایران احداث شده است که با استفاده از انرژی باد، خورشید، زیست‌توده و برقابی کوچک به تولید انرژی برق سبز ادامه می‌دهند. اکنون در کشور حدود هزار و ۶۰۰ مگاوات تولید برق سبز داریم و در حدود ۶هزار مگاوات قرارداد هم با بخش خصوصی منعقد شده که هزار و ۵۰۰ مگاوات آن هم در دست احداث است.
ربیعی می‌گوید: ناترازی برق و گاز طی سال‌های اخیر، صنعتگران را در فصول گرم و سرد سال با چالش جدی مواجه کرده است. وزارت نیرو برای رفع این چالش، با نگاه مشارکت صنایع پرمصرف در احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر و پاک، مدل «تهاتر انرژی صنایع (خودتامین صنایع)» را تعریف و مصوبات مربوطه را ابلاغ کرد. مطابق این مدل سرمایه‌گذاری، صنایعی که اقدام به احداث نیروگاه تجدیدپذیر در هر نقطه از کشور کنند، به میزان برق تولیدی نیروگاه، انرژی الکتریکی در نقطه مصرف دریافت خواهند کرد.
وی می‌افزاید: علاوه بر آن، صنایع می‌توانند به‌صورت خودتامین (بدون تزریق به شبکه) هم اقدام به احداث نیروگاه تجدیدپذیر کنند. باوجود این، صنایعی که در نقطه‌ای غیر از محل مصرف، نیروگاه تجدیدپذیر و پاک احداث کنند، با میزان ۱۳۰درصد ظرفیت نیروگاه، مشمول برنامه‌های مدیریت مصرف نخواهند شد.
گفتنی است، نرخ رشد جهانی انرژی تجدیدپذیر طی یک دهه گذشته از هر منبع انرژی دیگری بالاتر رفته است و طی این مدت، تجدیدپذیرهای مدرن ( جز برقابی و ژئوترمال) با میانگین نرخ رشد سالانه ۱۲.۶ درصد، رشد بسیار سریعی داشته‌اند.
اتحادیه اروپا هم به‌تازگی با بازبینی هدف‌گذاری خود برای سال ۲۰۳۰، مقرر کرد تا سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در مصرف کشورهای عضو طی ۶ سال آینده به ۴۲.۵ درصد برسد؛ هدفی که پیش‌تر ۳۲ درصد تعیین شده بود. اکنون، سوئد از این نظر در میان ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا پیشتاز است و نزدیک به دوسوم انرژی مصرفی آن از محل منابع تجدیدپذیر تامین می‌شود.
پس از سوئد، فنلاند (۴۷.۹ درصد) و لتونی (۴۳.۳ درصد) در جایگاه دوم و سوم از نظر توسعه تولید و مصرف انرژی‌های تجدیدپذیر قرار دارند. آلمان هم پیشرو سرمایه‌گذاری در انرژی خورشیدی اروپا لقب گرفته است.
در اروپا همچنین بزرگ‌ترین پارک شناور انرژی خورشیدی در هلند به‌بهره‌برداری رسید که برای ساخت آن از ۷۳ هزار پنل خورشیدی، ۱۳هزار ترانسفورماتور و ۳۳۸ مبدل الکتریکی استفاده شد. این پارک خورشیدی شناور، ۳۰ سال کار خواهد کرد و بخش عمده تجهیزات به‌کاررفته در آن بازیافت‌پذیر هستند.
وفور توربین و پنل در اروپا
باوجود اینکه قاره اروپا در قیاس با ایران، ظرفیت بسیار کمتری در زمینه انرژی تابشی خورشید دارد، اما به‌واسطه مدیریت خوب، امروز اروپایی‌ها از تشعشعات اندک خورشید هم برق تولید می‌کنند و آن را در خدمت اقتصاد خانواده و کشور قرار می‌دهند.
یک شهروند ایرانی مقیم شهر «برمن» آلمان به استفاده گسترده از انرژی‌های تجدیدپذیر در این کشور اشاره کرده و به گزارشگر اطلاعات می‌گوید: سقف اغلب خانه‌ها به پنل‌های خورشیدی مجهز است و بخشی از برق منازل از این سامانه‌ها تامین می‌شود. حتی چراغ خیابان‌ها هم به سامانه‌های خورشیدی مجهز است و شهروندان تا جایی که می‌توانند برق موردنیازشان را خودشان تولید می‌کنند، همچنین با اینکه آلمان سرزمین بنز و بی‌ام‌و است، اما استفاده از اسکوترهای برقی بین مردم بسیار رواج دارد. باوجود کم بودن روزهای آفتابی در آلمان، در داخل مزارع به‌وفور توربین بادی و پنل‌های خورشیدی دیده می‌شود. اگر با هواپیما سفر کنید، در اقصی‌نقاط کشورهای اروپایی، شاهد وفور توربین‌های بادی برای تولید برق خواهید بود.
سمیرا بیگی می‌افزاید: مصرف برق در کشور آلمان بسیار کم است و شهروندان هم کاملا بهینه مصرف می‌کنند، همچنین در منازل نوع مصالح و عایق‌های استفاده‌شده به‌گونه‌ای است که هدررفت انرژی تقریبا صفر می‌شود و سامانه‌های جلوگیری از پرت انرژی در منازل و ادارات کاملا فعال است، برای مثال با گرم شدن هوای بیرون، درجه شوفاژ در داخل خانه به‌صورت اتوماتیک کم می‌شود و بالعکس.
بزرگ‌ترین مزرعه بادی فراساحلی جهان در کره‌جنوبی
در بحبوحه تلاش کشورهای جهان برای درو کردن برق از باد و خورشید، کره‌جنوبی ۴۳ میلیارد دلار برای ساخت بزرگ‌ترین نیروگاه بادی فراساحلی جهان تا سال ۲۰۳۰ اختصاص داد.
این پروژه برای محدود کردن وابستگی به سوخت‌های فسیلی در چهارمین اقتصاد بزرگ آسیاست که تا سال ۲۰۵۰ برای خنثی کردن کربن، فرصت دارد. این نیروگاه بادی ۸.۲ گیگاوات، معادل انرژی تولیدشده توسط ۶ رآکتور هسته‌ای تولید خواهد کرد که تآثیر کاشت ۷۱ میلیون درخت کاج را دارد.
افتتاح بزرگ‌ترین نیروگاه تک‌سایتی جهان در امارات
در اطراف ایران، امارات متحده عربی، پارسال نیروگاه خورشیدی «الظفره» را که یکی از بزرگ‌ترین تاسیسات بهره‌برداری از انرژی خورشیدی برای تولید انرژی در جهان محسوب می‌شود، افتتاح کرد.
پروژه عظیم نیروگاه خورشیدی الظفره امارات در وسط بیابان و در ۳۰ کیلومتری جنوب پایتخت ابوظبی واقع شده و از آن به‌عنوان بزرگ‌ترین نیروگاه خورشیدی تک‌سایتی در جهان یاد می‌شود.
به‌گفته مدیران این پروژه، پنل‌های فتوولتائیک که در مساحتی بالغ بر ۲۱ کیلومتر مربع نصب شده‌اند، از ظرفیت تولید ۲ گیگاوات برق و تامین انرژی برای ۱۶۰هزار خانه برخوردار هستند و به جلوگیری از انتشار گازهای گلخانه‌ای تا حدود ۲ میلیون تن در سال کمک می‌کنند که معادل حذف ۸۰۰ هزار خودرو از جاده‌ها است.
دلایل ناترازی برق اعلام شد
میزان تقاضای مصرف برق کشور در فصل جاری با ثبت رکوردهای جدید به مرز ۸۰ هزار مگاوات رسید و به‌عنوان نمونه در تاریخ ۱۷مرداد رأس ساعت ۱۴ و ۲۷ دقیقه به حد نصاب بی‌سابقه ۷۹ هزار و ۸۷۲ مگاوات رسید، رقم بزرگی که 7هزار و ۱۵۷ مگاوات (حدود ۱۰ درصد) از میزان تقاضای برق مدت مشابه سال قبل بیشتر بود.
به‌گزارش وزارت نیرو، افزایش حدود ۱۰ درصدی مصرف برق در این تاریخ که به نسبت مشابه در دیگر ایام فصل گرم نیز استمرار داشت، در حالی رقم خورد که وزارت نیرو برای میزان افزایش تقاضای مصرف برق تابستان جاری 3 سناریوی خوش‌بینانه (3 درصد رشد مصرف)، میانه (۴.۵ درصد رشد مصرف) و بدبینانه (۶ درصد رشد مصرف) را پیش‌بینی کرده بود، سناریوهایی که براساس تراز رشد مصرف در ۵۰ سال اخیر تحلیل و با آخرین فناوری‌ها تدوین شد. د
ر ارتباط با دلایل و زمینه‌های بروز این شرایط دشوار برای صنعت برق کشور، مصطفی رجبی مشهدی، مدیرعامل شرکت مادرتخصصی توانیر از ناترازی اقتصادی به‌عنوان مهم‌ترین دلیل ناترازی تولید و مصرف برق نام می‌برد و عقیده دارد: تعرفه برق به‌گونه‌ای است که بخش‌های خانگی و مولد کشور با تعرفه یارانه‌ای از برق استفاده می‌کنند و به‌همین‌دلیل درآمد صنعت برق تکافوی سرمایه‌گذاری موردنیاز را نمی‌دهد.
وی در گفت‌وگویی بااشاره به اینکه در قانون پیش‌بینی شده که مابه‌التفاوت نرخ تمام‌شده و نرخ فروخته‌شده به مشترکان، توسط دولت و از اسناد خزانه در بازه سالانه به صنعت برق اختصاص یابد، گفت: در حقیقت ارزانی برق موجب افزایش بی‌رویه مصرف و بالا رفتن تقاضای نامتعارف برق شده است.
افزایش ۵ برابری استفاده از کولرهای گازی در شمال‌غرب کشور طی ۴ سال
وی تاکید کرد: براساس داده‌کاوی انجام‌شده، در سال ۹۹ فقط ۲ درصد از مشترکان خانگی شمال‌غرب کشور از کولر گازی استفاده می‌کردند، اما این میزان اکنون به ۱۰ درصد رسیده که به معنی رشد 5 برابری است و همین موضوع به رشد ۱۶درصدی مصرف برق در این منطقه منجر شده است.
رجبی مشهدی در عین حال خاطرنشان کرد: در ۳ استان بوشهر، هرمزگان و خوزستان امسال شاهد رشد حدود هزار مگاواتی مصرف برق بودیم که این میزان معادل تولید برق نیروگاه هسته‌ای بوشهر است، در حالی که نمی‌توان در مدت یک سال، نیروگاهی به بزرگی نیروگاه بوشهر ساخت.
وی درباره غیربهینه بودن مصرف در کشور نیز بااشاره به اینکه مصرف برق برخی کولرهای وارداتی غیراستاندارد و تا ۲ برابر کولرهای گازی استاندارد است، اظهار کرد: اکنون مصرف برق سرمایشی کشور به ۳۵ هزار مگاوات رسیده که به‌اندازه مصرف برق کشوری مانند مصر است.
وضعیتی که مدیرعامل شرکت توانیر برای مقابله با آن بیان می‌کند؛ لازم است در حوزه مصرف برق 2 اقدام مهم یعنی نهادینه‌سازی مصرف بهینه برق و کنترل روند مصرف برق پرمصرف‌ها بیش از پیش در دستور کار قرار بگیرد. البته در کنار ۲ عامل ناترازی اقتصادی و مصرف غیربهینه برق، بالا رفتن شدید کمینه و بیشینه دما در بیشتر نقاط کشور و نیز ماندگاری دمای بالا در فصل گرم امسال را نیز نباید در افزایش بی‌سابقه و فراتر از سناریوی بدبینانه تقاضای مصرف برق نادیده گرفت؛ اتفاق مهمی که صنعت برق کشور را امسال در شرایط بسیار سختی چه در حوزه تولید و چه در حوزه انتقال و توزیع برق قرار داد. این موضوع از آن بابت موردتاکید است که بدانیم افزایش دما از سویی به کاهش بازده نیروگاهی و اتلاف انرژی برق در شبکه‌های انتقال منجر می‌شود و از سوی دیگر، با افزایش ضریب حوادث، امکان تولید و انتقال پایدار برق را با چالش جدی مواجه می‌کند و علاوه بر این ۲ مورد به‌دلیل افزایش فعالیت سامانه‌های سرمایشی به‌ازای هر یک درجه افزایش هزار و ۸۰۰ مگاوات میزان مصرف برق را افزایش می‌دهد.
مستند به این گزارش یک عامل طبیعی (افزایش دما) و ۲ عامل انسانی (ناترازی اقتصادی صنعت برق و غیربهینه بودن مصرف) در امسال شرایط را برای تامین برق کافی با مشکل مواجه کردند و امید می‌رود در سال‌های پیشرو با اتخاذ برنامه‌های راهبردی موثر، شاهد وضعیت بهتری در صنعت برق کشور در حوزه تولید و مصرف باشیم.
تخصیص بنزین به هر کد ملی، جبران‌کننده ناترازی بنزین
عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی به بیان توضیحاتی درباره طرح تخصیص بنزین به هر کد ملی پرداخت.
محمد بهرامی سیف‌آبادی، نایب رئیس دوم کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با مهر درباره طرح تخصیص بنزین به هر کد ملی در راستای جلوگیری از اعطای یارانه پنهان انرژی و جلوگیری از بروز ناترازی بنزین اظهار کرد: بنزین به‌عنوان یک سرمایه ملی، تحت حمایت یارانه‌های سنگینی از سوی دولت قرار دارد و نرخ تمام‌شده آن بسیار بیشتر از مبلغی است که مردم پرداخت می‌کنند.
این سرمایه ملی باید به‌صورت عادلانه میان همه مردم توزیع شود، اما در حال حاضر چنین نیست؛ چراکه برخی افراد چندین خودرو دارند و از سهم بیشتری از یارانه بنزین بهره‌مند می‌شوند، در حالی که بسیاری از مردم حتی یک خودرو هم ندارند.
وی بااشاره به مزایای طرح تخصیص بنزین به هر کد ملی افزود: این طرح می‌تواند عدالت در توزیع بنزین را بهبود ببخشد. در حال حاضر، افراد زیادی هستند که خودروی شخصی ندارند و از سهمیه بنزین استفاده نمی‌کنند، در حالی که افرادی با چندین خودرو از سهمیه بیشتری بهره‌مند می‌شوند. این مسئله به‌معنای نابرابری در بهره‌مندی از یارانه‌های سوخت است. تخصیص بنزین به هر کد ملی می‌تواند این نابرابری را کاهش دهد و توزیع عادلانه‌تری را میان مردم برقرار کند.
بهرامی همچنین به چالش‌های موجود در سیستم حمل‌ونقل کشور و نقش آن در افزایش مصرف سوخت اشاره کرد و گفت: یکی از دلایل اصلی مصرف بالای بنزین در کشور، تنوع کم در سوخت‌های مورداستفاده در حمل‌ونقل و وجود خودروهای فرسوده است.
نایب رئیس دوم کمیسیون انرژی مجلس ادامه داد: متاسفانه، این خودروها هنوز از چرخه خارج نشده‌اند و مصرف سوخت آنها بسیار بالا است. این خودروها به‌طورمتوسط ۱۰ تا ۱۴ لیتر بنزین در هر ۱۰۰ کیلومتر مصرف می‌کنند که بسیار زیاد است. باید به این موضوع توجه ویژه‌ای شده و برنامه‌ای برای خروج خودروهای فرسوده از چرخه حمل‌ونقل تدوین شود.
وی همچنین به مسئله قاچاق سوخت به کشورهای همسایه اشاره و بیان کرد: نرخ پایین سوخت در کشور، یکی از عوامل اصلی قاچاق آن به کشورهای همسایه است.
علاوه بر بنزین، نفت گاز نیز به قیمت‌های بسیار پایین قاچاق می‌شود. این مسئله نه‌تنها به اقتصاد کشور ضربه می‌زند، بلکه باعث افزایش مصرف سوخت و هدررفت منابع ملی می‌شود. اگر ما بتوانیم مصرف سوخت را مدیریت و تولید مازاد را صادر کنیم، می‌توانیم منابع مالی کشور را افزایش دهیم.
بهرامی بر ضرورت همکاری دولت و مجلس برای اجرای این طرح تاکید کرد و گفت: دولت و مجلس باید با همکاری یکدیگر راهکاری برای مدیریت مصرف سوخت و تحقق عدالت‌اجتماعی ارائه دهند.
این مسئله بسیار حیاتی است و اگر به‌درستی پیگیری نشود، ممکن است خسارت‌های جبران‌ناپذیری به اقتصاد کشور وارد شود. از این‌رو، اجرای طرح تخصیص بنزین به هر کد ملی باید به‌صورت جدی موردتوجه قرار گیرد و به‌زودی عملیاتی شود.
