اهمیت صنعت چاپ در صادرات

برای حضور در بازارهای جهانی که شمار فراوانی از تولیدکنندگان، کالاهای مشابهی را عرضه می‌کنند، توجه به مسئله بسته‌بندی و چاپ و بکارگیری روش‌هایی بر اساس استانداردهای جهانی و علمی می‌تواند یکی از اصول اساسی برای موفقیت در امر صادرات به شمار‌اید و تولیدکنندگانی که به این مسله توجه نکنند بدون شک از گردونه رقابت در بازارهای جهانی خارج می‌شوند. کارشناسان می‌گویند اگر ایران بتواند در صنعت بسته‌بندی بر اساس نیازها و سلیقه‌های بازارهای هدف صادراتی، طراحی داشته باشیم، ارزش‌افزوده و ارزآوری چند برابری خواهیم داشت و با توجه به ضعف بیشتر کشورهای همسایه و منطقه در صنعت چاپ و بسته‌بندی، می‌توان قدرت نرم ایران را در منطقه افزایش داد.از دیگر سو، بسته‌بندی اثرات مستقیم و غیر مستقیم در افزایش صادرات دارد و می‌تواند در دستیابی به ارزش افزوده بالا مهم باشد.

اهمیت بومی سازی صنعت چاپ

به گفته رئیس انجمن فناوری چاپ ایران، در سال‌های گذشته به دلیل محدودیت‌های ناشی از تحریم، وابستگی صنعت چاپ و بسته‌بندی به بیش از ۸۵ درصد رسیده و عمده مواد اولیه نظیر مرکب، حلال‌ها، ماشین‌آلات چاپ و قطعات آن وارداتی بوده و از کشورهایی مانند چین، ژاپن، آلمان، سوئد، سوئیس و ایتالیا وارد می‌شود.

محمد بیطرفان می‌گوید: این صنعت با گردش مالی بیش از هزار میلیارد دلاری در سطح جهان، در جایگاه بالاتری از صنایعی مانند خودروسازی و گردشگری قرار دارد و در کشورمان بنا به آمار منتشره بورس، در جایگاه هفتم قرار گرفته است.

این فعال صنعت چاپ اضافه‌کرد: چنانچه به ارزش‌افزوده واقعی که این صنعت برای سایر صنایع و فعالیت‌ها ایجاد می‌کند بیفزاییم، به‌طور حتم جایگاه صنعت چاپ و بسته‌بندی بالاتر و در حد رده‌های سوم یا چهارم اقتصاد کشورمان جای می‌گیرد.

وی تاکیدکرد: ارائه تسهیلات ویژه برای صادرات محصولات چاپی به خارج از کشور، بومی‌سازی این صنعت و توجه به آمایش سرزمین آن از اهمیت بسزایی برخوردار است.

صنعت چاپ مغلوب سیاست‌گذاری‌‌های اشتباه

افشین فرنگی، کارشناس صنعت چاپ نیز با تاکید بر اهمیت و تاثیر صنعت چاپ بر اقتصاد و رونق تولید گفت: اینکه می‌‌گویند کالاها بدون بسته‌بندی و چاپ هویت ندارند، یعنی صنعت چاپ بسیار مهم و در اقتصاد تاثیرگذار است. واقعیت این است که در کشور ما اهمیتی به این صنعت استراتژیک داده نمی‌شود و این‌گونه است که ما نه شاهد حمایت‌‌های بانکی هستیم و نه دولتی.

وی ادامه داد: ترکیه در همسایگی ما برای تولیدکنندگان خود نه‌تنها در صنعت چاپ، بلکه در بیشتر صنایع دارای مزیت، مشوق‌‌های صادراتی تعریف می‌کند، اما برعکس در کشور ما شاهد ممنوعیت‌‌ها و محدودیت‌ هایی هستیم که سر راه فعالان صنعت در بخش‌‌های مختلف گذاشته می‌شود. با این شرایط توان رقابت در بازارهای بین‌المللی را نداریم و صنعت ما روز به روز ضعیف‌تر و کوچک‌تر می‌شود.

فرنگی افزود: کشورهای دیگر، بر اساس اعتباری که واحد صنعتی دارد به آنها تسهیلات می‌دهند و بانک‌ها همراه مولد هستند، اما در کشور ما اداره‌ها باید مجوز بدهند و در ادامه شاهد هیچ‌گونه حمایتی ازسوی بانک‌ها نیستیم. این کارشناس چاپ افزود: در حالی‌که در دنیا، صنعت چاپ را به‌عنوان هویت‌دهنده به تولید ملی قبول دارند، متاسفانه در کشور ما چاپ را هنوز فقط مختص کتاب می‌بینند و این بزرگ‌ترین لطمه‌ای است که از نگاه فرهنگی به این صنعت وارد می‌شود. اگر صنعت چاپ مانند نفت در جایگاه خاص و استراتژیکی قرار بگیرد، درآمدزایی بسیاری برای صنایع وابسته خواهد داشت و بیشتر موردتوجه قرار خواهد گرفت؛ درنتیجه می‌توانیم یک خروجی مناسب داشته باشیم.

فرصت رقابت در بازارهای صادراتی

وی ادامه داد: یکی از دلایل اینکه درباره صنعت چاپ سیاست‌گذاری‌ها درست نیست و از این صنعت حمایت نمی‌شود به عدم‌ اطلاع مسئولان و مدیران رده میانی و بالایی در حوزه تصمیم‌گیری و سیاست‌گذاری برای این صنعت برمی‌گردد. گاه براساس تصمیمات اشتباه و در حمایت از این تصمیمات، دولت اقداماتی انجام می‌دهد که مشکلات صنعت چاپ را بیشتر می‌کند. به‌عنوان نمونه، در راستای حمایت از تولید داخل، ورود کاغذها و مقواهای خاص را محدود می‌کند یا تعرفه‌های سنگین بر آنها می‌بندد و در نتیجه از فرصت رقابت هم در بازار صادراتی و هم داخلی به‌خاطر گران شدن کالا، محروم می‌شویم. نتیجه تصمیمات امروز در آینده خود را نشان می‌دهد.

فرنگی خاطرنشان کرد: ما از کشورهای توسعه‌یافته هم الگوبرداری نمی‌کنیم. در کل کشور، حدود ۴ هزار چاپخانه کوچک و بزرگ داریم و کشور همسایه ما ترکیه با جمعیت و شرایطی شبیه ما، حدود ۲۲ هزار چاپخانه فعال دارد. آنها در صنعت چاپ رشد کردند، چون باصرفه تولید می‌کنند و به جایگاه خوبی رسیدند که به‌راحتی به بازارهای آزاد دسترسی دارند، اما ما درگیر سیاست‌های اشتباه شدیم و جایگاه مناسبی در این صنعت نداریم.

اهمیت این صنعت را باور نداریم!

وی ادامه داد: در حال‌حاضر، حدود ۹۰ درصد صنعت چاپ کشور از مواد اولیه گرفته تا ماشین‌آلات، وابسته به خارج است. در زمینه ماشین‌آلات وضعیت بسیار نامناسبی داریم. بیش از ۷۰ درصد ناوگان صنعت چاپ کشور فرسوده شده و میانگین سنی آنها بین ۴۰ تا ۶۰ سال است که دلیل عمده آن نبود سیاست‌گذاری‌ها درست و حمایت‌های دولتی و بانکی است. واقعیت این است که در همه جای دنیا تا اعتبارات بانکی در کنار یک مجموعه نباشد، آن مجموعه توسعه پیدا نمی‌کند.

فرنگی با اشاره به اینکه متاسفانه اهمیت صنعت چاپ را باور نداریم و این‌گونه است که این حوزه متولیان متعددی دارد، افزود: وقتی صحبت از صنعت چاپ می‌شود، نخستین چیزی که به ذهن می‌آید، کتاب است؛ بر همین اساس وزارت ارشاد خود را متولی آن می‌داند، اما واقعیت این است که تمام صنایع از لوازم‌خانگی گرفته تا خودرو و دارو به صنعت چاپ و بسته‌بندی نیاز دارند.

فرنگی تاکید کرد: در امریکا، سومین رسته پولساز، صنعت چاپ و بسته‌بندی است، اما در کل خاورمیانه، فقط یک تا ۲ درصد این بازار در دست کشور ما است. با این شرایط، چگونه می‌توانیم در این صنعت رقابت کنیم. کشورهایی که تا دیروز اسمی از آنها در نقشه نبود، امروزه در بازار چاپ و بسته‌بندی سهم‌طلبی می‌کنند و جالب این است که بسیاری از آنها ریشه‌های هویتی خود را از بازار ایران گرفته‌ و بعد مستقل و قوی شدند.

سخن پایانی

چنانچه به دنبال تحقق شعار «جهش تولید» در اقتصاد کشورمان هستیم، به‌طور قطع صنعت چاپ و بسته‌بندی یکی از ارکان آن است. در رقابت تنگاتنگ امروزی، بدون تبلیغات و توسعه بازار فروش، موفقیت کالا غیرممکن به نظر می‌رسد. اکنون بسته‌بندی خود، مهم‌ترین آگهی و موثرترین ابزار تبلیغ برای هر کالاست. بسته‌بندی با دارا بودن طراحی معنادار و متناسب با نوع کالا، همراه با درج اطلاعات مکتوب، به صورت صریح و بی‌واسطه پیام تولیدکننده را به مصرف‌کننده می‌رساند، خریدار را به سمت خود جلب می‌کند و اطلاعات و انگیزه لازم را به او می‌دهد.