در انتظار تغییری بزرگ
درد کهنه تجارت هر بار آن را آزرده‌تر از قبل می‌کند و به جای ترمیم آن به‌دنبال مقصری هستیم که منشأ درد را به گردن او بیندازیم. هر بار تنها از تحریم می‌گوییم و آن را مقصر اصلی قصه تجارت بیمار می‌دانیم، اما چرا صدای فعالان این حوزه را نمی‌شنویم که هر بار بیش از پیش بر تحریم‌های داخلی تاکید دارند.
سدهای محکمی چون صدور بخشنامه‌های متعدد از ممنوعیت‌های صادراتی و وارداتی تا برگشت ارز حاصل از صادرات که شاید دلیل اصلی آن عدم‌همراهی و هماهنگی اتاق بازرگانی و فعالان تجاری با دولت چهاردهم و تصمیم‌گیری پشت درهای بسته باشد. اما به هر حال نباید این را فراموش کرد؛ حیات تولید با تجارت ادامه می‌یابد و به هر اندازه که دولت‌ها موانع را از مسیر تجار بردارند، مسیر درآمدزایی و اشتغالزایی هموارتر می‌شود و وضعیت اقتصاد بهبود می‌یابد.
حال با روی کار آمدن دولت چهاردهم و تاکید رئیس‌جمهوری منتخب برای استفاده از نظرات کارشناسی و حضور افرادی از اتاق بازرگانی در کابینه دولت چهاردهم، امید برای برطرف شدن بسیاری از مشکلات تجاری افزایش یافته است.
رانت‌های بزرگ وارداتی
پیش از این در هر گزارشی که با فعالان تجاری داشتیم، عدم‌نظرخواهی از فعالان این حوزه از مهم‌ترین مشکلات آنها بود که در این گزارش به بخشی از آن اشاره می‌کنیم.
محمدرضا مودودی، کارشناس تجاری با تاکید بر اینکه سبک مدیریت اقتصادی و تجاری ما در کشور با تمام دنیا متفاوت است به صمت گفت: سال‌هاست که سیاست‌های تجاری و تولیدی ما غلط بنا شده و هنوز هم بر همان طبل غلط کوبیده می‌شود، بعید به‌نظر می‌رسد که برنامه استفاده از نظرات بخش خصوصی برای بهبود اوضاع اقتصادی نیز راه به جایی برد؛ در نتیجه نمی‌توان امید به وقوع اتفاق مثبتی با این جلسات و وعده‌ها داشت.
وی با انتقاد از وجود امضاهای طلایی در سازکار تجارت ایران گفت: همین چند سال پیش و در سال‌های رواج ارز ۴هزار و۲۰۰ تومانی افراد خاصی با استفاده از رانت واردات منجر به ایجاد فساد بزرگی در نظام اقتصادی کشور شدند. این در حالی است که اگر واردات نیاز به امضاهای طلایی نداشته باشد و مجوزهای واردات با امکانات یکسان در اختیار همه واردکنندگان قرار گیرد، به‌طورقطع بازار بهتر مدیریت می‌شود.
این کارشناس تجاری بااشاره به تکرار تجربه‌های پیشین گفت: حتی اکنون نیز شاهد آن هستیم که تنها تعداد معدودی از شرکت‌ها و واردکنندگان اجازه واردات دارند؛ در نتیجه این شرکت‌های مشخص، اقدام به واردات کرده و با ایجاد فضای انحصاری و غیررقابتی، اقدام به عرضه کالا با نرخ‌های نجومی به بازار می‌کنند. تمام این موارد در نهایت به ضرر مصرف‌کننده است.
روزمرگی؛ آسیب بزرگ تجارت
حال بااشاره به برخی مشکلات موجود در تجارت باید دید آیا با روی کار آمدن دولت چهاردهم، امکان همسویی بخش خصوصی به‌ویژه تجار با دولت وجود دارد یا خیر؟
جمشید نفر، کارشناس تجارت بااشاره به مشکلات موجود در اقتصاد به صمت گفت: متاسفانه تا به امروز برای هیچ‌یک از بخش‌های کشور با برنامه‌ریزی حرکت نکردیم و حرکات ما تنها روزمرگی بوده که بزرگ‌ترین آسیب را به بدنه تجارت وارد کرده، اما با انتخاب مسعود پزشکیان، امید بسیار زیادی برای بهبود مشکلات تجاری ایجاد شده، چراکه از ابتدای انقلاب تا به امروز آثار بی‌توجهی به نظرات بخش خصوصی برای همه مشخص شده است.
وی در ادامه افزود: به‌گمانم، رئیس‌جمهوری منتخب مردم با دقت به این مسئله توجه داشته و به‌همین‌علت نیز، کمیته‌هایی را برای انتخاب وزرا در نظر گرفته است که در این کمیته‌ها نقش بخش خصوصی کاملا مشاهده می‌شود؛ در نتیجه امیدواریم پس از ۴۵ سال سرانجام در دولت چهاردهم باوجود مسعود پزشکیان این فاصله برطرف شود و شاهد استفاده از نظرات کارشناسی فعالان بخش خصوصی در تصمیمات اقتصادی باشیم.
نفر صدور بخشنامه‌های متعدد در حوزه تجارت را یکی از اصلی‌ترین مشکلات دانست و افزود: بخشنامه‌های متعدد در هر زمینه‌ای منجر به مشکلاتی نه‌تنها برای تجار، بلکه بازار می‌شود و نتیجه آن در سفره‌های مردم نمود می‌یابد. از سوی دیگر، کاهش و سازماندهی تعداد بخشنامه‌ها روند تجارت را آسان‌تر می‌کند. این یک اصل است که باید تجار برای مدتی در زمینه تغییر نکردن شرایط کاری‌شان آسوده‌خاطر باشند. در واقع با صدور بخشنامه‌های متعدد تاجر در اخذ تصمیم دچار مشکل می‌شود و به این واسطه ریسک سرمایه‌گذاری افزایش پیدا می‌کند.
این کارشناس تجاری در رابطه با تصمیمات غیرکارشناسی و یک‌شبه به دولت چهاردهم گفت: در صورتی که نیاز به تدوین آیین‌نامه جدیدی است، باید به‌جای صدور سرعتی آن، مدت بیشتری روی آیین‌نامه‌ها مطالعه شود و نظرات متخصصان امر را نیز جویا شوند. در نهایت باید همه جوانب را سنجید و سپس تصمیم‌گیری کرد. وی بااشاره به ظرفیت‌های بالای تجارت ایران بیان کرد: سرمایه‌گذاری در تولید، واردات و صادرات که همه این موارد به ارتقای آمار تجارت ایران می‌انجامد، نیاز به برنامه‌ریزی جامعی دارد، اما باید ابتدا به‌صورت ریشه‌ای مسائل را حل کنیم تا بتوانیم به نتیجه درست و مثبتی برسیم. ایران به‌راحتی می‌تواند به تهاتر با کشورهای همسایه بپردازد، اما متاسفانه چالش‌های اساسی که نخستین و بزرگ‌ترین آن تحریم‌ها و پس از آن ساختار لجستیک و سردخانه‌های موردنیاز است، اجازه استفاده از تمام ظرفیت‌های تجاری ایران را نمی‌دهد.
این کارشناس تجاری با توصیه‌ای به دولت چهاردهم بیان کرد: گسست میان ملت و دولت، بزرگ‌ترین آسیب را در سال‌های اخیر به بخش‌های مختلف کشور وارد کرده است. مهم‌ترین اتفاقی که منجر به موفقیت دولت چهاردهم خواهد شد و مردم با ذوق و شوق بسیار به‌کار خواهند پرداخت، این است که فاصله میان ملت و دولت برداشته شود و ملت بدانند که دولت برای حرف‌ها و نیازهای آنها ارزش قائل است.
سخن پایانی
آن‌طور که از شواهد پیداست، بخش خصوصی و تجار امید بسیاری به روی کار آمدن دولت چهاردهم و باز شدن گره‌های تجارت دارند، در نتیجه ما نیز امید داریم دولت جدید با چینش درست کابینه خود راه بسته و پرپیچ و خم تجارت را تسهیل کند تا به این واسطه آمار و ارقام درخشانی در کارنامه تجارت در دولت چهاردهم ثبت شود.
