در شهریور امسال، نسبت به ماه مشابه در سال گذشته، شاخص تولید و فروش رشته فعالیت خودرو و قطعات کاهش ۱۴.۵ و ۲۳.۲ درصدی و نسبت به مرداد افزایش ۷.۲ و ۴.۳ درصدی داشته است. همچنین، شاخص تولید رشته فعالیت شیمیایی جز دارو نسبت به ماه مشابه سال گذشته، افزایش ۷ درصدی و شاخص فروش کاهش ۲۴.۱ درصدی و نسبت به ماه گذشته کاهش ۳.۹ و ۹.۱ درصدی داشته است.

شاخص تولید، فروش و نرخ صنایع بورسی

به گزارش صمت، شاخص تولید، فروش و نرخ صنایع بورسی با استفاده از داده‌های ماهانه شرکت‌های صنعتی بورسی پذیرفته‌شده در بورس محاسبه می‌شود. در تهیه این شاخص‌ها از اطلاعات ماهانه ۳۱۶شرکت بورسی استفاده می‌شود و علاوه بر اندازه‌گیری تغییرات میزان تولید، فروش و نرخ در بخش صنعت، در محاسبات ملی نیز نقش مهمی ایفا و برآوردی از تغییرات ماهانه، ارزش‌افزوده ایجادشده را در صنایع مختلف و به‌دنبال آن در کل اقتصاد، منعکس می‌کنند. شاخص تولید صنعت را بانک مرکزی و مرکز آمار ایران با تواتر فصلی و همچنین شاخص نرخ صنعت، به‌صورت فصلی را مرکز آمار و همین آمار به صورت ماهانه را بانک مرکزی منتشر می‌کند، اما الزامی به انتشار شاخص فروش صنعت ندارند. از طرفی، این آمار چندین ضعف اساسی دارد که مهم‌ترین آن وقفه سه‌ماهه در انتشار داده‌ها و گاه متوقف شدن انتشار آنها و نداشتن تواتر ماهانه است. شاخص‌های ماهانه تولید، فروش و نرخ استخراج‌شده از اطلاعات عملکرد شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران تا حد زیادی می‌توانند با دقت مناسب و به‌صورت بهنگام تحولات بخش صنعت و معدن کشور را توضیح دهند و باتوجه به بررسی‌های انجام‌شده و تطبیق دادن این شاخص با شاخص‌های تولید صنعتی بانک مرکزی و مرکز آمار ایران که به‌شکل فصلی منتشر می‌شود، مشخص شده است که این شاخص به‌خوبی می‌تواند در وقفه انتشار این شاخص‌های رسمی، شاخص جایگزین مناسبی برای آن باشد.

رکود فراگیر صنعت نسبت به ‍۱۴۰۱

در شهریور امسال، شاخص تولید و فروش شرکت‌های صنعتی بورسی نسبت به شهریور ۱۴۰۱ کاهش ۳.۸ و ۱۰.۶ درصدی را تجربه کرده است، اما نسبت به ماه مرداد، شاخص تولید و فروش به‌ترتیب افزایش ۵ و ۸.۱ درصدی داشته‌اند. در سه‌ماهه منتهی به شهریور پیش، رشد میانگین متحرک سه‌ماهه شاخص تولید افزایش ۱.۴ درصدی و شاخص فروش آن کاهش ۱.۸ درصدی را نشان می‌دهد.

در شهریور امسال نسبت به ماه مشابه در سال ۱۴۰۱، از بین ۱۵رشته فعالیت صنعتی بورسی، ۶ رشته فعالیت افزایش در شاخص تولید و ۹ رشته فعالیت کاهش در شاخص تولید داشته‌اند. رشته فعالیت‌های «سیمان»، «تجهیزات‌برقی» و «دارو» بیشترین افزایش در شاخص تولید و رشته فعالیت‌های «چوب و کاغذ»، «محصولات فلزی جز ماشین‌آلات و تجهیزات» و «خودرو و قطعات» بیشترین کاهش در شاخص تولید را تجربه کرده‌اند. همچنین در این ماه نسبت به ماه مشابه در سال گذشته، از میان ۱۵رشته فعالیت صنعتی بورسی، ۶ رشته فعالیت افزایش در شاخص فروش و ۹ رشته فعالیت کاهش در شاخص فروش را تجربه کرده‌اند. رشته فعالیت‌های «دارو»، «تجهیزات برقی» و «کاشی و سرامیک» بیشترین افزایش در شاخص فروش و رشته فعالیت‌های «چوب و کاغذ»، «شیمیایی (جز دارو)» و «خودرو و قطعات» بیشترین کاهش در شاخص فروش را تجربه کرده‌اند. در شهریور امسال، در مقایسه با مرداد، رشته فعالیت‌های «لاستیک و پلاستیک»، «فلزات پایه» و «سیمان» افزایش در شاخص تولید داشته‌ و رشته فعالیت‌های «محصولات فلزی ‌جز ماشین‌آلات و تجهیزات»، «دارو» و «شیمیایی (جز دارو)» کاهش در شاخص فروش را تجربه کرده‌اند.

رونق دارو و سیمان و رکود صنایع فلزی و خودرو

در آخرین ماه تابستان امسال، نسبت به مدت مشابه در سال گذشته، رشته فعالیت‌های «سیمان»، «تجهیزات برقی» و «دارو» بیشترین سهم را در افزایش شاخص تولید و رشته فعالیت‌های «محصولات فلزی ‌جز ماشین‌آلات و تجهیزات»، «خودرو و قطعات» و «چوب و کاغذ» بیشترین سهم را در کاهش شاخص تولید داشته‌اند، همچنین رشته فعالیت‌های «تجهیزات برقی»، «کاشی و سرامیک» و «دارو» بیشترین سهم را در افزایش شاخص فروش نسبت به شهریور ‍۱۴۰۱ و رشته فعالیت‌های «لاستیک و پلاستیک»، «خودرو و قطعات» و «شیمیایی (جز دارو)» بیشترین سهم را در کاهش شاخص فروش داشته‌اند. در ماه موردبحث، در مقایسه با مرداد، رشته فعالیت‌های «لاستیک و پلاستیک»، «تجهیزات برقی» و «فلزات پایه» بیشترین سهم را در افزایش شاخص تولید و رشته فعالیت‌های «محصولات فلزی جز ماشین‌آلات و تجهیزات»، «دارو» و «شیمیایی (جز دارو» بیشترین سهم را در کاهش شاخص تولید داشته‌اند. همچنین، رشته فعالیت‌های «خودرو و قطعات»، «سایر کانی‌های غیرفلزی» و «تجهیزات برقی» بیشترین سهم را در افزایش شاخص فروش و رشته فعالیت‌های «شیمیایی (جز دارو)»، «محصولات فلزی جز ماشین‌آلات و تجهیزات» و «چوب و کاغذ» بیشترین سهم را در کاهش شاخص فروش ثبت کرده‌اند. در ادامه به بررسی رشته فعالیت‌های «خودرو و قطعات»، «شیمیایی (جز دارو)» و «فلزات پایه» به‌دلیل ضریب بالای اهمیت این رشته فعالیت‌ها در محاسبه شاخص و همچنین رشته فعالیت‌های «غذایی و آشامیدنی جز قند و شکر» و «دارو» به‌دلیل اثرپذیری از حذف ارز ترجیحی ۴هزار و۲۰۰ تومانی در واردات نهاده‌های آنها پرداخت شده است.

نگاهی جزئی به بخش‌های موثر صنعت

در شهریور ۱۴۰۲ شاخص تولید رشته فعالیت خودرو و قطعات برمبنای شرکت‌های بورسی نسبت به ماه مشابه سال گذشته کاهش ۱۴.۵ درصدی و نسبت به ماه گذشته افزایش ۷.۲ درصدی و همچنین شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال گذشته، کاهش ۲۳.۲ درصدی و نسبت به ماه گذشته، افزایش ۴۳.۳ درصدی داشته است.در مدت زمان موردبحث، شاخص تولید رشته فعالیت شیمیایی (جز دارو) برمبنای داده‌های شرکت‌های بورسی، در مقایسه با مدت زمان مشابه در سال گذشته، افزایش ۷ درصدی و نسبت به ماه گذشته کاهش ۳.۹ درصدی داشته است. همچنین، شاخص فروش آن نسبت به ماه سال گذشته، کاهش ۲۴.۱ درصدی و نسبت به ماه گذشته کاهش ۹.۱ درصدی داشته است.بررسی جزییات نشان می‌دهد که در مقایسه با مرداد امسال، شاخص فروش زیربخش «خوراک پالایشگاه‌ها» و «کودها و ترکیب نیتروژن‌دار» کاهش قابل‌ملاحظه‌ای داشته و همچنین شاخص تولید تمام زیربخش‌ها کاهش یافته است. از طرفی، در مقایسه با شهریور پارسال، شاخص فروش زیربخش‌های «خوراک پالایشگاه‌ها»، «کودها و ترکیبات نیتروژن دار» و «متانول» کاهش قابل‌ملاحظه‌ای یافته است. در شهریور ۱۴۰۲ شاخص تولید رشته فعالیت فلزات پایه برمبنای شرکت‌های بورسی، نسبت به ماه مشابه سال گذشته، کاهش ۹ درصدی و نسبت به ماه گذشته افزایش ۱۶.۹ درصدی داشته است. در مقابل، شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال گذشته، کاهش ۹.۹ درصدی و نسبت به ماه گذشته کاهش ۰.۱ درصدی داشته است.در زمان مذکور، شاخص تولید رشته فعالیت غذایی و آشامیدنی جز قند و شکر برمبنای داده‌های شرکت‌های بورسی، نسبت به ماه مشابه در سال گذشته کاهش ۸.۶ درصدی و نسبت به مرداد افزایش ۷.۷ درصدی داشته است. همچنین، شاخص فروش آن نسبت به ماه مشابه سال گذشته کاهش ۶ درصدی و نسبت به ماه مرداد هم افزایش ۱.۵ درصدی داشته است.

خروج شوک حذف ارز ترجیحی

در شهریور ۱۴۰۲، نرخ رشد ماهانه نرخ فعالیت‌های صنعتی بورسی رشد مثبت ۲.۱ درصدی را ثبت کرده، همچنین رشد نقطه به نقطه با افزایش ۴.۱ واحد درصدی نسبت به ماه گذشته به به ۲۴.۹ درصد رسیده است. گفتنی است، میانگین سالانه شاخص نرخ نیز در پایان تابستان امسال، روند نزولی یک سال گذشته را ادامه داده است و با ۱.۴ واحد درصد کاهش نسبت به ماه پیش از آن، به اندازه ۲۷.۷ درصد افزایش را نشان می‌دهد. بررسی شاخص نرخ رشته فعالیت‌های بورسی نشان می‌دهد که در شهریور امسال، رشته فعالیت‌های «شیمیایی ‌جز دارو» و «کاشی و سرامیک» بالاترین نرخ رشد ماهانه و رشته فعالیت‌های «فلزات پایه» و «خودرو و قطعات» بالاترین نرخ رشد نقطه به نقطه را تجربه کرده‌اند. رشته فعالیت دارو در شهریور امسال، نرخ رشد ماهانه منفی یک درصدی داشته است.

لازم به توضیح است که رشد نقطه به نقطه رشته فعالیت دارو، نسبت به مرداد کاهش یافته و به ۱۱ درصد رسیده و میانگین سالانه نرخ نیز ۶۳ درصد افزایش یافته است. یکی از رشته فعالیت‌های دیگری که در ماه‌های ابتدایی سال ۱۴۰۱ مشمول حذف ارز ترجیحی ۴هزار و ۲۰۰ تومانی شد، رشته فعالیت غذایی و آشامیدنی جز قند و شکر بود. بررسی روند قیمت‌ها در این رشته فعالیت هم، پس از گذشت بیش از یک سال از این اقدام، همچنان جالب‌توجه است. با حذف ارز ترجیحی مواد اولیه رشته فعالیت غذایی و آشامیدنی جز قند و شکر، رشد ماهانه شاخص نرخ این رشته فعالیت در اردیبهشت و خرداد پارسال به حدود ۴۵ و ۵۰ درصد رسید، اما در ماه‌های بعد و پس از تخلیه اثر این شوک به‌شدت کاهش یافت، اما پس از افزایش در ماه‌های گذشته، در شهریور امسال رشد ماهانه منفی ۳ درصدی داشته است. به‌شکلی کاملا مشابه، رشد نقطه به نقطه شاخص نرخ در این رشته فعالیت هم کاهشی شده و در شهریور به ۱۱ درصد رسیده است. گفتنی است، میانگین سالانه نرخ در این رشته فعالیت از فروردین نزولی بوده، به‌گونه‌ای که در پایان نیمه اول امسال به ۶۰ درصد رسیده است. در ماه پایانی تابستان امسال، شاخص تولید شرکت‌های معدنی بورسی نسبت به مدت مشابه در سال گذشته، با کاهش ۱۵.۹ درصدی و در قیاس با مرداد، افزایش ۶.۷ درصدی داشته و همچنین شاخص فروش شرکت‌های معدنی بورسی هم نسبت به ماه مشابه سال گذشته با کاهش ۲۶.۶ درصدی و نسبت به ماه میانی تابستانی با کاهش ۰.۳ درصد مواجه شده است.