با روی کار آمدن دولت چهاردهم، اولویت‌دهی به این مسیر اقتصادی مورد توجه ویژه قرار گرفته و رئیس‌جمهوری نیز تاکید کرده که دولت برای اجرای طرح‌های توسعه‌ای در این حوزه مصمم است.

چرا منطقه مکران اهمیت دارد؟

در سال ۱۳۸۷ برای نخستین‌بار اهمیت منطقه مکران توسط رهبر معظم انقلاب مطرح شد، از آن زمان توسعه سواحل مَکُران همواره مطرح بوده و همه مسئولان هم به این موضوع پرداختند و نقش آن در توسعه اقتصاد ملی و اثرات آن مورد بررسی قرار گرفته است. درحال‌حاضر در سواحل مَکُران برنامه‌های دولت به منظور رشد اقتصادی کلان کشور در حال انجام است.

بندر راهبردی مکران در شرق استان هرمزگان حوالی جاسک و در منطقه کوه‌مبارک قرار دارد، طول سواحل مکران هزار و ۴۴۰ کیلومتر است که حدود ۹۰۰ کیلومتر آن در هرمزگان و ۵۴۰ کلیومتر آن در سیستان و بلوچستان قرار گرفته و از آنجایی که یکی از استراتژی‌های سازمان بنادر، توجه ویژه به بنادری است که در آینده نقاط راهبردی خواهند بود؛ توجه به این بندر هم در دستور کار قرار دارد و به‌گفته مسئولان، مطالعات اقتصادی برای توسعه آن در حال انجام است.

ضرورت توسعه خدمات هوایی چابهار

معاون حمل‌ونقل وزیر راه و شهرسازی گفت: وزارت راه و شهرسازی با همکاری ارتش، منطقه آزاد چابهار و شورای توسعه مکران، گام‌های اساسی برای توسعه فرودگاه چابهار برداشته است. این اقدام که در راستای تقویت زیرساخت‌های حمل‌ونقل در تنها بندر اقیانوسی ایران انجام می‌شود، تاثیر بسزایی در تحقق اقتصادی منطقه و ساکنان آن و نیز اقتصاد دریامحور و ارتقای جایگاه بین‌المللی کشور خواهد داشت.

سید کمال هادیان‌فر با اشاره به رشد چشمگیر تقاضای مسافری در چابهار و ضرورت توسعه خدمات هوایی، از توافق چندجانبه‌ای خبر داد که بر اساس آن، فرآیند احداث فرودگاه جدید چابهار شتاب بیشتری خواهد گرفت. هادیان‌فر گفت: چابهار به‌عنوان شاهراه ترانزیتی شرق- غرب و شمال- جنوب، از اهمیت ژئوپلتیکی و اقتصادی بالایی برخوردار است. توسعه زیرساخت‌های این بندر از جمله فرودگاه، می‌تواند به ایران کمک کند تا به قطب اقتصادی جدید در منطقه تبدیل شود و نقش فعالی در تجارت جهانی ایفا کند.

معاون حمل‌ونقل وزیر راه و شهرسازی در خصوص مزایای توسعه فرودگاه چابهاریاد آور شد: با توسعه فرودگاه، حمل‌ونقل کالا و مسافر بین ایران و کشورهای همسایه و فرامنطقه‌ای تسهیل خواهد شد و به کاهش هزینه‌های حمل‌ونقل کمک خواهد کرد. وی افزود: توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقلی، یکی از مهم‌ترین عوامل جذب سرمایه‌گذاری خارجی است. توسعه فرودگاه چابهار می‌تواند سرمایه‌گذاران خارجی را به این منطقه جذب کرده و به ایجاد اشتغال و توسعه اقتصادی منطقه چابهار کمک کند.

هادیان‌فر با تاکید بر توسعه چابهار به‌عنوان یک بندر مدرن و مجهز، می‌تواند جایگاه بین‌المللی ایران را ارتقا داده و به تقویت روابط تجاری و سیاسی با سایر کشورها کمک کند، گفت: وزارت راه و شهرسازی، ارتش جمهوری اسلامی، منطقه آزاد چابهار و شورای توسعه مکران به توافق رسیده‌اند تا در اسرع‌وقت نسبت به توسعه فرودگاه چابهار اقدام کرده و همچنین فرودگاه قبلی را نیز احیا کنند. همچنین زمین مورد‌نیاز برای احداث پایانه و تاسیسات جدید فرودگاه به وزارت راه و شهرسازی واگذار شده است و مطالعات طراحی ترمینال‌ها و سایر اماکن مورد‌نیاز توسعه فرودگاه نیز به زودی آغاز خواهد شد. منطقه آزاد چابهار نیز متعهد شده است که در مراحل مختلف توسعه فرودگاه، از جمله تکمیل فرودگاه فعلی و احداث فرودگاه جدید، همکاری و سرمایه‌گذاری کند.

نقطه عطفی برای پیشرفت و اقتصاد پایدار

رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی سیستان و بلوچستان گفت: توسعه اقتصاد دریا محور نقطه عطفی برای پیشرفت و اقتصاد پایدار در قالب راهبردی اساسی، توسعه‌ای، کنشگرا و تحول آفرین است. مهرداد عرب اول بیان کرد: قرار گرفتن تنها بندر اقیانوسی کشور یعنی بندر چابهار از مزیت‌های برجسته تجارت این استان مرزی به‌شمار می‌رود که بهره‌مندی این بندر از موقعیت استراتژیک جهت ترانشیپ و ترانزیت کالاهای بنادر حوزه خلیج‌فارس، افغانستان و آسیای میانه در صورت توجه و سرمایه‌گذاری مناسب و همچنین فراهم‌سازی زیرساخت‌ها می‌تواند در راستای ثروت‌آفرینی و توسعه شرق کشور نقش ویژه‌ای ایفا کند. وی با بیان اینکه از بندر چابهار به عنوان دروازه ملل یاد می‌شود، افزود: اقتصاد دریا‌محور یک موضوع فرابخشی، بین‌بخشی و سرزمینی و یک رویکرد نوین در توسعه سرزمین به منظور استفاده از مزیت‌های نسبی و رقابتی دریا، سواحل، جزایر و پسکرانه‌ها به منظور تحقق هدف متنوع‌سازی اقتصاد بوده و در واقع راهبردی اساسی، توسعه‌ای، کنشگرا و تحول‌آفرین است.

رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی سیستان و بلوچستان با بیان اینکه اقتصاد دریا به ۲ حوزه اقیانوسی و ساحلی تقسیم می‌شود، ادامه داد: اقتصاد اقیانوسی دربرگیرنده فعالیت‌هایی است که تمام یا بخشی از نهادهای مورد نیاز را به صورت مستقیم یا غیر مستقیم از اقیانوس، دریا و دریاچه‌های بزرگ تامین می‌کنند اما اقتصاد ساحل فعالیت‌های اقتصادی درنوار ساحلی را دربر می‌گیرد.

وی تاکید کرد: با دارا بودن حدود پنج هزار و ۸۰۰ کیلومتر نوار ساحلی جنوبی و شمالی که حدود ۴۰ درصد از مرزهای کشور را تشکیل می‌دهد اما از نظر بهره‌برداری از این نعمت خدادادی در رتبه‌های آخر جهان قرار داریم، این در حالی‌ است که بسیاری از کشورهای جهان سهم عمده‌ای از تولید ناخالص ملی خود را از دریا تأمین می‌کنند. عرب اول یکی از مزیت‌های ایران در صنعت بانکرینگ را سواحل گسترده با آبخور مناسب عنوان کرد و گفت: در سال ۲۰۱۹ حدود ۲۳۰ میلیون تن سوخت عرضه شده که پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۳۰ اندازه بازار جهانی بانکرینگ به میزان ۱۶۰ میلیارد دلار برسد، با توجه به ظرفیت مصرف بیش از ۳۰ میلیون تن سوخت کشتی در سال، در منطقه خلیج‌فارس به علت تردد بالای کشتی‌ها و شناورهای عبوری سهم ایران از بانکرینگ می‌تواند قابل ملاحظه باشد در حالی‌که فعلا این سهم کمتر از ۸ درصد برآورد می‌شود، سیستان و بلوچستان در مسیر ۲ کریدور از سه کریدور ترانزیتی بزرگ دنیا قرار دارد و این مسئله باعث شده تا این منطقه به عنوان محور ترانزیتی طرح توسعه جنوب شرق نامیده شود.

وی اظهار کرد: فرصت سرمایه‌گذاری منطقه سواحل مکران در حوزه شیلات، کشاورزی، گردشگری حمل‌ونقل و ترانزیت، شهرسازی، نفت و گاز، پتروشیمی، صنعت، نیروگاه و آب‌شیرین‌کن‌ها باید مدنظر قرار گیرد اگر چه اقداماتی پیرامون این حوزه‌ها انجام شده که باید تقویت شود.

فرصت ایجاد تمدن در منطقه مکران

مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی گفت: رئیس‌جمهوری به وزارت راه و شهرسازی ماموریت داد، با بکارگیری مشاوران داخلی و بین‌المللی طرح جامع توسعه دریامحور با اولویت سواحل مکران را تهیه و تکالیف و وظایف دستگاه‌های اجرایی در این زمینه را مشخص کند. علی‌اکبر صفایی در گفت‌وگویی، دستورات رئیس‌جمهوری در دومین جلسه بررسی و تحلیل طرح‌های توسعه دریامحور با تاکید بر منطقه ساحلی مکران را بسیار امیدوارکننده و نویدبخش توصیف کرد و افزود: در این جلسه رئیس‌جمهوری به وزارت راه و شهرسازی ماموریت داد سریعا با بکارگیری مشاور داخلی و بین‌المللی طرح جامع توسعه دریامحور با اولویت سواحل مکران را تهیه و تکالیف و وظایف دستگاه‌های اجرایی در این زمینه را مشخص کند. وی با بیان اینکه باید این خبر خوش را به مردم بدهیم که رئیس‌جمهوری و معاون اول وی، انرژی و انگیزه بسیاری دارند تا در حوزه توسعه دریامحور به ویژه توسعه سواحل مکران اتفاق ارزشمندی برای کشور رخ دهد، گفت: طی هفته جاری و هفته گذشته، رئیس‌جمهوری وقت اختصاصی گذاشت تا مسیر مشخص شود؛ مسئله‌ای که بسیار حائز اهمیت و خوشحال‌کننده است. مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی درباره 4 دستور مهم رئیس‌جمهوری برای آماده‌سازی زمینه‌های لازم جهت توسعه سواحل مکران، عنوان کرد: مباحث مطرح شده علاوه بر اینکه کاملا بر سیاست‌های کلی توسعه دریامحور که از سوی مقام معظم رهبری ابلاغ شده است، منطبق بود با برنامه هفتم توسعه نیز تطبیق کامل داشت. رئیس‌جمهوری و معاون اول به دنبال اجرایی شدن مسائل هستند و با دیدگاه بلندمدت و توسعه واقعی به موضوع نگاه می‌کنند. صفایی با‌اشاره به اینکه پس از دو جلسه طولانی و تفصیلی در این زمینه، رئیس‌جمهوری جمع‌بندی کاملا مناسبی داشتند، عنوان کرد: در نهایت دستگاه‌های اجرایی مکلف شدند، فعالیت‌هایی که موجب اشتغالزایی و تولید در منطقه می‌شود را به سرعت در دستور کار قرار دهند. صفایی در مورد اهمیت سواحل مکران، خاطرنشان کرد: سواحل مکران یک نگین ارزشمند و فرصتی بکر و حیاتی برای جمهوری اسلامی ایران است تا در این منطقه تمدن‌سازی داشته باشیم و اگر بتوانیم طرح جامع را به درستی محقق سازیم و پروژه‌های بزرگی که تاکنون طراحی شده است را اجرایی کنیم، به طور حتم شاهد توفیقات بسیار زیادی خواهیم بود.

وی افزود: در این راستا می‌توان به پروژه‌های زیربنایی مشخص در حوزه ریل، جاده، بندر بزرگ مکران برخی شهرهای جدید از جمله شهر جدید تیس و شهر مکران که طراحی آنها انجام شده است، اشاره کرد. مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی با تاکید بر اینکه دولت منتظر نمی‌ماند تا طرح‌های جامع نهایی شود و پروژه‌های تعریف‌شده را محقق خواهد ساخت، اظهار کرد: دولت با مشارکت بخش خصوصی در حوزه پروژه‌های تعریف شده اقدام می‌کند و در این جلسه تاکید شد تا مقوله انرژی‌های نوین با مشارکت بخش خصوصی و وزارت نیرو، مدنظر قرار گیرد.

وی افزود: باید بدانیم که طرح جامع توسعه دریامحور با اولویت سواحل مکران می‌تواند پیوندهای دستگاه‌های مختلف را تقویت و مسیر صحیح را مشخص کند و شاهد ایجاد قطب‌های اقتصادی، فعالیت‌های اشتغال‌آفرین و ایجاد جمعیت متمرکز در منطقه باشیم؛ مسئله‌ای که امیدواریم با نگاه و تلاش مضاعف دولت و همکاری کشورهای همسایه، محقق شود.مدیرعامل سازمان بنادر و دریانوردی با اشاره به اینکه درحال‌حاضر بیش از ۱۵۰ همت پروژه سرمایه‌گذاری در بنادر کشور، تعریف شده است، بیان کرد: از این میزان حداقل ۶۰ همت توسط بخش خصوصی تامین می‌شود؛ گفتنی است سازمان بنادر و دریانوردی در حوزه زیربناها از جمله انجام لایروبی، ساخت موج شکن، اسکله و... که تامین مالی بالایی دارند و گاهی این سرمایه‌گذاری در توان بخش خصوصی نیست، فعالیت می‌کند و سرمایه‌گذاران بخش خصوصی نیز در حوزه روبناها از جمله ساخت انبار، سیلو، محوطه و... فعالیت دارند.

سخن پایانی

توسعه دریامحور و اقتصاد دریا در حالی گامی موثر در اشتغال و توسعه هر منطقه به شمار می‌رود که بدون شک استفاده پایدار از ظرفیت منابع و گستره‌های آبی اعم از اقیانوس‌ها، دریاها، دریاچه‌ها و جزایر برای رشد اقتصادی، بهبود وضعیت معیشت و ایجاد اشتغال پایدار و در نهایت افزایش تولید ناخالص داخلی جوامع تعریف می‌شود. بنابراین در راستای تاکید دولت بر اجرای طرح‌های توسعه‌ای دریامحور، توسعه فرودگاه چابهار، یک گام رو به جلو در راستای تحقق اهداف توسعه‌ای ایران به شمار می‌رود. این پروژه نه فقط به توسعه اقتصادی منطقه کمک می‌کند، بلکه به تقویت جایگاه بین‌المللی کشور نیز منجر خواهد شد.