واسطه‌ها بساط خود را به دل روستاها برده‌اند

این روزها روستایی‌ها شوکت و عظمت خود را از دست داده و از تولید‌کننده به مصرف‌کننده تبدیل شده و نه تنها باری از دوش جامعه بر نمی‌دارند بلکه خود باری بر دوش جامعه شده‌اند و با سکونت در حاشیه شهرها یا در مناطقی غیر از حاشیه شهر هزینه سنگینی به کشور وارد می‌کنند. و اما تاسف‌بارتر از همه خالی شدن روستاها و خالی ماندن خانه‌هایی است که روزگاری محل زندگی همین مردمی بود که بخش بزرگی از تولیدات کشاورزی و دامی را تامین می‌کردند؛ و امروز باغ‌های‌شان رو به ویرانی نهاده و خانه و روستای‌شان غبار فراموشی گرفته است. تقصیری ندارد می‌گوید از صبح تا شب سر زمین اجاره‌ای کار می‌کنم؛ محصول می‌کارم، روز و شب ندارم اما فصل برداشت که می‌رسد میوه و محصولی را که به نرخ ۶۰ هزار تومان در بازار به فروش می‌رود، به ۱۰ هزار تومان هم نمی‌خرند؛ محصولی که برای به بار نشستنش علاوه بر خرید سموم هزینه زیادی کرده ام اما امروز هیچ برابری بین هزینه‌ای که کردم با پولی که بابت خرید محصولم می‌دهند، وجود ندارد.

محمد باقری ادامه می‌دهد: سال قبل و قبل از آن زمینی که برای کشت کدو و کلم اجاره کرده بودم، فصل برداشت با نرخ پایین مواجه شدم و همان‌طور رها کردم و نصیب گاو و گوسفندهای مردم شد در واقع هزینه‌ای که کرده بودم، از دست رفت.

قلی‌نژاد کشاورز دیگری است که سال‌هاست به کار کشاورزی می‌پردازد؛ او اظهار می‌دارد: واسطه‌ها با نرخ پایین و دلخواه خود، کالاهای تولیدی ما را می‌خرند و در واقع سود اصلی به جیب واسطه‌ها و دلالان می‌رود و ما فقط زحمت کشت و پرورش محصول را می‌کشیم.

وی اظهار می‌دارد: چاره‌ای جز فروش به واسطه‌ها نداریم برای دادن به کارخانجات باید مدتها به صف ایستاد و مدتها محصول را در جعبه‌ها نگهداری کرد که پس از مدتی خاصیت خود را از دست می‌دهد و مراجعه‌کننده هم از بس زیاد است ساعت‌ها و روزها کامیون و وانت‌های متعدد به انتظار تحویل محصول به کارخانه می‌مانند.

این کشاورز ادامه می‌دهد: به عنوان مثال گوجه فرنگی محصولی است که زیاد کاشته ام؛ الان که به بازار بروید قیمت‌های بالایی دارد اما هنگام برداشت محصول ما که می‌رسد قیمت‌ها تنزل می‌کند و اصلا ارزش این را ندارد که پول صرف خرید جعبه و کارگر بدهیم و بعد با قیمت پایین بفروشیم. قلی نژاد افزود: محصولات دیگر نظیر انگور و سیب هم باید مدت‌ها به انتظار بمانند تا به کارخانه برسند و کشاورز به ناچار به واسطه‌هایی که در کنار جاده‌ها بساط پهن کرده‌اند، می‌فروشند تا حداقل درآمدی نصیب‌شان شود. وی ادامه می‌دهد: واسطه‌ها با کمترین نرخ خریده و به شهرهای شمال و جنوب استان برده و به نرخ بالایی می‌فروشند و به عبارتی کاسب اصلی آنها می‌شوند و ما تنها حراج محصول خود را تماشا می‌کنیم.

کشاورز دیگری که صاحب چندین باغ میوه و زمین کشاورزی در روستاهای ارومیه است، اظهار می‌دارد: امروز دیگر واسطه‌ها به کنار جاده بسنده نکرده‌اند بلکه بساط خود را به داخل روستاها کشیده و آنجا پهن کرده‌اند و کشاورز نیز به خاطر نپرداختن هزینه کامیون و وانت بار، واسطه‌های داخل روستا را غنیمت می‌شمارد و خلاف میل باطنی محصول خود را به آنها می‌فروشد.

مصطفی پورعلی ادامه داد: هنگام برداشت محصول هیچ‌گاه نظارتی بر فروش محصول کشاورزان نمی‌شود و اصلا برای کسی مهم نیست اینها که شب و روز کار می‌کنند آیا درآمدی نصیب‌شان می‌شود یا نه؟

سهم کم آذربایجان غربی از صنایع تبدیلی

کارشناس ارشد مهندسی کشاورزی ارومیه‌ای دراین خصوص می‌گوید: کمبود صنایع تبدیلی با استاندارد بالا و کارخانجات متنوع در اطراف روستاها، مهیا نبودن بازار برای محصولات و بی‌توجهی به آینده محصولات کشاورزی باعث شده کشاورزان درطول سال تنها متحمل هزینه شده و هنگام برداشت به حق واقعی خود نرسند.

امین اصغر نژاد ادامه داد: همچنان اقدام اساسی برای پذیرش به موقع محصول کشاورزان نشده برای اینکه زمینه فراهم نیست کارخانه و صنایع تبدیلی کمی در استان وجود دارد. وی گفت: روزگاری سیب درختی دراین استان خریداری نداشت و حاصل زحمت کشاورزان بر زمین می‌ماند با به وجود آمدن چنین وضعیت بسیاری از کشاورزان باغات سیب خود را ویران کرده و درختان سیب را از ریشه بیرون آوردند.

وی افزود: آنها با ناراحتی و عصبانیت دست به این کار زدند چون سیب‌های درختی و محصولات‌شان از بس مانده بود، دیگر تبدیل به زباله شده بود. این کارشناس افزود: نباید چنین فضایی دوباره تکرار شود به جای روانه شدن واسطه‌ها به روستاها و زمین‌های کشاورزی کارخانجات و صنایع تبدیلی جای آنها را بگیرند و به کشاورز امید دهند تا چرخه اقتصاد این استان که کشاورزی است، متوقف نشود.

کارخانجات مکلف به خرید مستقیم از کشاورز هستند

معاون توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی اظهارکرد: با کارخانجات جلسه گذاشته و صحبت کرده‌ایم که محصولات کشاورزان را مستقیم خریداری کنند و این کار از سال گذشته صورت می‌گیرد و باعث می‌شود تعادل نرخ حفظ شود درحالی که پیش از این؛ کارخانجات محصول را خریداری نمی‌کردند و می‌گفتند پیمانکار داریم.

محمد دمکری گفت: برداشت میوه‌های هسته دار بیشتر در یک ماه صورت می‌گیرد و همین امر باعث اشباع بازار شده و افراد سود جود اقدام به خرید ارزان محصولات کشاورزان می‌کنند. وی اضافه کرد: برای محصولات عمده نظیر سیب درختی، گوجه فرنگی، هلو، شلیل و آلبالو امکاناتی فراهم آورده شده تا به خوبی به فروش برسند چنان که در این خصوص کارخانجات فرآوری و تبدیل از مواد خام به مواد فرآوری را دردستور کار قرار داده‌ایم.

معاون توسعه بازرگانی سازمان جهادکشاورزی آذربایجان غربی ادامه داد: از ابتدای دولت سیزدهم تا به حال تعداد زیادی کارخانه پوره و کنسانتره به مرحله بهره‌برداری رسیده است و نزدیک به ۸۰ هزار تن تولید را هم افزایش داده‌ایم.

وی افزود: محصولات خریداری شده تبدیل به پوره و کنسانتره شده و سپس صادر می‌شوند و همچنین تعداد واحدهای بسته‌بندی و بسته‌بندی میوه‌ها نیز ۱۵ برابر افزایش یافته و قدرت نگهداری آنها بالا رفته تا کشورهای هدف استقبال بیشتری از محصولات تولیدی کشاورزان استان کنند.

دمکری افزود: الان درحال احداث هفت کارخانه بسته‌بندی عسل هستیم تا با احداث این کارخانه‌ها عسل تولیدی کشاورز و تولید‌کننده بسته‌بندی شده و به خارج از کشور صادر شود.

معاون توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی اظهارکرد: نه تنها کارخانجات استان اقدام به خرید مستقیم محصول گوجه فرنگی کشاورزان استان می‌کنند بلکه با توجه به اینکه خط تولید را بالا بردیم، از استان‌های دیگر هم گوجه فرنگی خریداری می‌شود.

دمکری اظهارکرد: برداشت خوب، بسته‌بندی مناسب و سپس فرآوری، سه مرحله‌ای است که مورد توجه ماست تا از خام فروشی محصول تولیدی کشاورز جلو گیری شده و ارزش افزوده به جیب کشاورز برود. وی افزود: برنامه ما این است تا صادرات محور باشیم و محصولات تولیدی را تبدیل به کنسانتره کرده و صادر کنیم.

دمکری اضافه کرد: همچنین بناست در نزدیکی باغات میوه و روستاها کارخانه احداث شود تا کشاورزان به راحتی محصولات خود را به فروش برسانند.

معاون توسعه بازرگانی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی افزود: کشاورزان از روی بی‌حوصلگی محصولات تولیدی خود را به کارخانجات مورد نظر نبرده و به واسطه‌ها می‌فروشند. وی افزود: این درحالی است که کارخانجات شبانه روز فعال بوده و آماده خرید محصولات تولیدی کشاورزان هستند.

ضرورت تعامل با منطقه و راه‌اندازی بازارچه‌ها

 

عضو اسبق کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی اظهارکرد: اگرچه ما از معادن و ثروت‌های متعددی برخورداریم ولی محور توسعه ما با توجه به شرایط اقلیمی کشاورزی است اما نمی‌توانیم از این عرصه به خوبی استفاده کنیم.

عین الله شریف پور اظهارکرد: تعاونی‌های روستایی می‌توانند دراین زمینه موثر عمل کنند در حالی که این امر به خوبی صورت نمی‌گیرد. وی ادامه داد: همچنین سردخانه‌های استان صرفا برای نگهداری سیب است و بخشی برای نگهداری سایر محصولات وجود ندارد تا نگهداری شده و در زمان لازم صادر شود.

شریف پور با تاکید بر به روز شدن صنایع تبدیلی استان در راستای خرید محصولات و ایجاد ارزش افزوده در حوزه کشاورزی یادآورشد: راه‌اندازی چند بازارچه در نقاط مختلف شهر درحد و اندازه‌های معین باعث می‌شود کشاورزان به جای فروختن محصول خود به واسطه‌ها به این بازارچه‌ها آورده و به نرخ مناسب بفروشند.

وی افزود: برخی کشورها هنگام برداشت محصول خود اجازه واردات همان محصول از کشورهای دیگر را نداده و تعرفه‌های وارداتی را افزایش می‌دهند که این اقدام در کشورمان نیز ضروری است و جهت حفظ دسترنج کشاورزان جلوی واردات در فصل برداشت محصول گرفته شود تا محصول تولیدی بتواند به فروش برسد.

شریف پور تقویت تشکل‌های کشاورزی و روستایی را هم ضروری دانست و افزود: این تشکل‌ها نقش مهمی در فروش محصولات کشاورزی می‌توانند ایفا کنند. وی شناسایی تولیدات کشاورزی استان، زمان به عمل آمدن محصول و مرکز عرضه محصول را از جمله نکاتی برشمرد که می‌تواند محصولات تولیدی کشاورزان را از دست واسطه‌ها نجات داده و به موقع و در مرکز و مکان مناسب به نرخ مناسب به فروش برساند.

سخن پایانی

 آذربایجان غربی استانی کشاورزی است که تداوم در ایجاد ارزش افزوده بیشتر در این بخش می‌تواند زمینه ساز توسعه و رشد اقتصادی بیشتر در این بخش شود که این امر به تلاش همه فعالان، بهره برداران و بخش‌های مرتبط وابسته است.