فرهنگ کار مجموعه‌ای از نگرش ها، باورها و رفتارهاست که ذهنیت، اصول و دیدگاه نسبت بـه کار را تعیین کرده و نشان می‌دهد فرد چه میزان به محیط شغلی خود اعتقاد داشته و با همکاران توانایی ایجاد روابط دارد. احساس مفید بودن سازمانی، تصویر ذهنی از استعداد کاری، نگرش مثبت به کار، میزان پذیرش تغییرات و روش‌های کاری جدید، نظام فرهنگی حاکم بر جامعه، میزان وضوح نقش‌ها و روش‌های کار، میزان عدالت سازمانی، ارزش‌های کار (درونی و برونی)، برخورداری از میزان وجدان کاری بالا از عوامل موثر در فرهنگ کار به شمار می‌روند. کارآفرینان فناوری و دانش را با فرصت‌ها و نیازهای بازار ترکیب و با توجه به نواقص و واکنش‌های مطرح در بازار، باعث یکپارچگی و سازگاری بازار و دانش شده و شکاف میان آن دو را پر می‌کنند.

۷۷ درصد جمعیت در سن کار قرار دارند

نتایج پژوهـش تعدادی از کارشناسان حوزه اجتماعی در ایلام نشان می‌دهد پایین بودن فرهنگ کار دومین آسیب فرهنگی در سطح استان بوده است، بــا این حال نمی‌توان تنها بــا اتکا به یافته‌های پژوهشی استان ایلام را دارای سطح پایین فرهنگ کار دانست. طبقه اجتماعی افراد، نوگرایی و رضایت شغلی، تاثیـر مستقیم و بیگانگی از محیط کار، تاثیر معکوس بـر فرهنگ کار دارند. فرهنگ کار با اعتقاد به کار، لزوم کار کردن، ارزش داشتن کار و درآمد و... ارتباط دارد.

به گزارش ایرنا، بر اساس آخرین برآوردهای جمعیتی، جمعیت استان ایلام از مرز ۶۰۷ هزار نفر عبور کرده که از این میزان ۳۰۹ هزار و ۲۴ نفر را مردان و ۲۹۸ هزار و ۷۱۱ نفر را زنان تشکیل می‌دهند. ۷۷ درصد از مجموع جمعیت استان ایلام معادل ۴۴۶ هزار نفر در سن کار قرار داشته که از این میزان ۱۵۵ هزار نفر براساس آخرین سرشماری، جمعیت فعال هستند.

میزان اشتغال استان بر اساس فرمول نرخ بیکاری و اشتغال در حدود ۱۴۵ هزار نفر است که از این تعداد ۱۰۶ هزار نفر در بخش خصوصی فعالیت دارند. طبق محاسبات نرخ مشارکت اقتصادی از هر ۱۰۰ نفر ایلامی ۳۵ نفر دارای شغل پایدار هستند. سهم اشتغال سال ۱۴۰۱ استان ایلام در حوزه صنعت ۳۰.۵ درصد، خدمات ۴۸.۲ و کشاورزی ۲۱.۳ درصد بوده است. آخرین نرخ بیکاری اعلامی از سوی نهادهای مسئول در استان ایلام برای سال گذشته در حدود ۶.۹ درصد بود که در این میان نرخ بیکاری زنان ایلامی ۱۶ درصد تعیین شده است.

فرصتی که نیست

یکی از جوانان ایلامی جویای کار در این خصوص می‌گوید: رشد جمعیت کشور در دهه ۶۰ و ورود متولدان آن دوره به بازار کار در دهه ۸۰ باعث شد با حجم بسیار زیادی از افراد جویای شغل در سطح جامعه روبه‌رو باشیم.

علیرضا جمالی تاکید کرد: تشویق به داشتن تحصیلات دانشگاهی نیز باعث شد بیشتر این افراد مدارج علمی را کسب کنند، اما شرایط جامعه به هیچ وجه نتوانسته برای این تعداد فرصت شغلی فراهم کند. وی یادآور شد: فرصت‌های شغلی در بخش دولتی اشباع شده و فعالیت در بخش خصوصی نیز یا نیازمند سرمایه است یا به تخصص نیاز دارد که تعداد زیادی از جوانان تحصیل کرده دانشگاهی تنها به شکل تئوری آموزش دیده و از نظر عملی باید مهارت‌های لازم را فرا بگیرند که کارفرمایان معمولا این فرصت را در اختیار آنان قرار نمی‌دهند.

یکی دیگر از افراد جویای کار در ایلام معتقد است: مراکز آموزشی در سال‌های گذشته تبلیغات گسترده‌ای را برای جذب جوانان به منظور تحصیل در دانشگاه‌های دولتی و خصوصی انجام می‌دادند اما رشته‌های ارائه شده متناسب با بازار کار طراحی نشده که وضعیت به‌ویژه در میان دختران نمود بیشتری دارد.

آرزو پورحسینی ادامه داد: تعداد زیادی از دختران طی سال‌های گذشته در رشته هایی همچون عمران، معماری و یا رشته‌های مرتبط با حوزه نفت و گاز تحصیل کرده‌اند اما پس از فارغ التحصیلی امکان کار برای آنها فراهم نیست، چراکه فرصت‌های شغلی بسیار محدود بوده و کارفرمایان نیز ترجیح می‌دهند نیروهای خود را از میان پسران انتخاب کنند.

وی با اشاره به برخی مطالب مبنی بر اینکه جوانان ایلامی تنها به‌دنبال مشاغل دولتی هستند، اضافه کرد: شاید این موضوع در میان برخی نمود داشته باشد، اما نباید آن را به تمامی جوانان تعمیم داد و شرایط جامعه امروزه به گونه‌ای است که باید از هر فرصتی برای درآمدزایی استفاده کرد. یکی از دانشجویان دانشگاه ایلام نیز در این خصوص گفت: اکثریت دانشجویان در مراکز دانشگاهی رشته‌های خود را با میل و علاقه قبلی انتخاب نکرده و به اجبار خانواده در رشته‌ای ادامه تحصیل می‌دهند، یا شرایط آنان را به این سمت کشانده است. مجید علی مرادی تاکید کرد: بـرای راه‌اندازی یـک کسـب و کار یا بایـد فضـا و مـکان کافـی و مناسـب در اختیار یـا سـرمایه داشـته باشید تا بتوانـید مـکان مناسـب را رهــن و اجــاره کنــید و با توجه به تورم حاکم در کشور اکثریت جوانان از این امکانات برخوردار نیستند.

وی یادآور شد: هزینه‌های راه‌اندازی یک شغل بسیار بالا رفته و بانک‌ها نیز در عمل حمایت چندانی از کارآفرینان انجام نمی‌دهند و تسهیلات پرداختی نیز با توجه به سود بسیار بالا و باز پرداخت کوتاه‌مدت به صرفه نیست و بیشتر افراد عطای آنرا به لقایش می‌بخشند.

فعالیت ۵۴ کارآفرین در استان

صادق صفربیگی، مسئول کانون کارآفرینان ایلام درباره فرآیند انتخاب کارآفرینان گفت: تاکنون ۷۹ کارآفرین طی ۱۴ دوره گذشته در استان شناسایی شده که از این تعداد بخشی به خارج از استان مهاجرت کرده و هم اکنون ۵۴ کارآفرین فعال در بخش‌های مختلف فعالیت می‌کنند. وی یادآور شد: مهم‌ترین حوزه‌های فعالیت کارآفرینان استان ایلام در بخش‌های صنعت، کشاورزی، فناوری اطلاعات، خدمات، پزشکی، دامپروری و... بوده که طبق خوداظهاری و داوری صورت گرفته تعیین می‌شوند. مسئول کانون کارآفرینان ایلام مهم‌ترین شاخصه‌های تعیین این افراد را داشتن نوآوری، اشتغالزایی، کمک به محیط‌زیست و ایجاد ارزش افزوده عنوان کرد. صفربیگی اضافه کرد: کارآفرینان ایلامی هم اکنون برای حدود هزار نفر ایجاد اشتغال کرده و به‌طور متوسط هر کارآفرین برای ۲۵ نفر شغل فراهم کرده است. وی با اشاره به اینکه از مجموع افراد کارآفرین استان ۲ مورد در حوزه شرکت‌های دانش‌بنیان بخش فناوری اطلاعات حضور دارند، ادامه داد: فناوری‌های نو و‌های تک در استان تا حدود زیادی ناشناخته بوده و مغفول واقع شده‌اند و بیشتر فعالیت‌ها به شکل سنتی انجام می‌شود. مسئول کانون کارآفرینان ایلام تاکید کرد: مهم‌ترین شرکت‌های اقتصادی و سودده دنیا در سال‌های گذشته بیشتر مربوط به شرکت‌های نفتی و گازی بودند، اما امروزه از ۱۲ شرکت برتر ۱۱ مورد در بخش فناوری اطلاعات حضور دارند که بسیار اشتغالزا، سودآور و دارای ارزش افزوده بالایی هستند که می‌طلبد کشورمان نگاه خود را به این عرصه تغییر دهد تا بتوان از مزیت‌های حوزه فناوری اطلاعات برای توسعه کشور بهره گرفت. وی افزود: مهم‌ترین معضلات پیش روی کارآفرینان قوانین و مقررات خلق الساعه بخش دولتی، بدهی‌های سنگین بانکی، مالیاتی و بیمه‌ای است که فعالان این حوزه را به شدت رنج می‌دهد و به نظر می‌رسد به مشکلی لاینحل تبدیل شده و با وجود وعده‌های بسیار در این زمینه‌ها کمکی به کارآفرینان صورت نمی‌گیرد. مسئول کانون کارآفرینان ایلام با اشاره به نرخ تورم اظهارکرد: این موضوع نیز از چالش‌های پیش روی فعالان حوزه کارآفرینی است که باعث شده فعالیت‌ها صرفه اقتصادی نداشته باشند، در کنار این موضوع نوسازی تجهیزات نیازمند وجود سرمایه در گردش و سرمایه ثابت است تا بتوان با بروزرسانی محصولات بازار مناسبی برای کالاهای تولیدی ایجاد کرد.

فعالیت ۸۱ هزار کارگر مشمول قانون کار در ایلام

مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی ایلام گفت: ۸۱ هزار و ۴۲۹ کارگر مشمول قانون کار در این استان مشغول فعالیت هستند. نورالدین الیاسی اظهارکرد: این کارگران در بخش‌های صنعت، خدمات و کشاورزی فعالیت می‌کنند. وی از شناسایی ۱۴ هزار و ۲۲۵ کارگاه در استان خبر داد و افزود: سال گذشته ۸ هزار و ۴۵۷ بازرسی ادواری و ۲ هزار و ۳۹۶ بازرسی موردی از کارگاه‌های تولیدی استان صورت گرفت و ارزیابی ۳۷ حادثه این حوزه نیز انجام شد. مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی ایلام تاکید کرد: ۹ هزار و ۲۳۴ مورد از بازرسی‌ها در زمینه حفاظت فنی و ایمنی، ۸هزار و ۷۲۸ مورد در بخش حقوق، مزایا و بیمه، ۵۳۲ مورد در طبقه‌بندی مشاغل و هزار و ۴۴۴ مورد مشاغل سخت و زیان آور بوده است. وی گفت: سال گذشته به ۲ هزار و ۸۱۹ دادخواست در دعاوی کارگری و کارفرمایی این اداره کل در استان رسیدگی شده است. الیاسی به افزایش تعداد مراجع رسیدگی در این اداره کل در سال ۱۴۰۱ اشاره کرد و افزود: تعداد مراجع تشخیص به ۱۲ و مراجع حل اختلاف به ۱۰ افزایش پیدا کرده است. مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی ایلام با بیان اینکه سال گذشته بیش از ۹۰۰ نفر از بیمه بیکاری استفاده کردند، یادآور شد: هزار و ۱۲۰ پرونده مشاغل سخت و زیان آور نیز برای کارگران تشکیل شده است. مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی ایلام یادآور شد: حوادث ناشی از کار در بخش ساختمان این استان پارسال به نسبت سال ماقبل ۶۶ درصد کاهش یافته است. الیاسی تصریح کرد: ۵هزار و ۷۴۰ مجوز فعالیت در حوزه مشاغل خانگی سال گذشته برای متقاضیان در شهرستان‌های مختلف این استان صادر شد.

سخن پایانی

با توجه به نتایج پژوهش، برای ارتقا و بهبود فرهنگ کار جوانان ایلامی، قبل از هرچیز نیاز است موانع اصلی و مهم کارآفرینی و راه‌اندازی کسب‌وکار رفع شود، در این راستا یکی از مهم‌ترین اقدامات، تسهیل دریافت مجوز کسب‌وکار از لحاظ هزینه و زمان است.

جذب سرمایه‌گذاران خارج از استان برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های کسب و کار و اختصاص وام اشتغال و کارآفرینی بـا سـودهای معقـول هماننـد سایر کشورهای جهان توسط نهادهای مالی استان می‌تواند تـا حدودی ضعف بنیه اقتصادی جوانان اسـتان را پوشش دهد. توسعه آموزش‌های مهارتی و تحصیلات تکمیلی متناسب با بازار کار استان به‌طوری‌که جوانان پس از فارغ‌التحصیلی جذب رشته‌های شغلی مرتبط شوند.