در نشست شورای قیمت‌گذاری که در تاریخ ۱۵ اردیبهشت ۱۴۰۴ برگزار شد، قیمت هر لیتر شیر خام به مبلغ ۲۳ هزار تومان تعیین گردید. همچنین، بر اساس تبصره این مصوبه، به ازای هر ۰.۱ درصد تغییر در میزان چربی نسبت به حد ۳.۲ درصد، مبلغ ۴۵۰ تومان به‌طور متناسب از قیمت نهایی شیر خام کسر یا به آن افزوده خواهد شد. در این شرایط، انتقادات نسبت به روند تصمیم‌گیری و تأثیر لابی‌های قدرتمند در تصویب این نرخ و تأثیر آن بر افزایش قیمت لبنیات افزایش یافته است.

آن‌طور که فعالان بازار می‌گویند این قیمت نه‌تنها بر پایه تحلیل‌های تخصصی نیست، بلکه تحت تأثیر فشارهای پشت‌پرده تعیین شد و حالا پیامدهایی چون گرانی فرآورده‌های لبنی و کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان را به‌همراه دارد.

تغییر قیمت لبنیات پس از تصویب نرخ جدید شیر خام 

بررسی فروشگاه‌های اینترنتی برای دریافت قیمت لبنیات حاکی از آن است که قیمت خامه ۱۰۰ گرمی که دی ۱۴۰۳، ۲۷ هزار تومان بود، حالا با جهش هشت تا ۱۵ درصدی، در بازه ۲۶ هزار تا ۳۰ هزار تومان نوسان دارد.

قیمت شیرموز و شیرکاکائو پاکتی کوچک هم در دی ۱۴۰۳، ۱۸ هزار تومان بود که در حال حاضر به ۲۱ هزار تومان رسیده است.

 نرخ شیرکاکائو بطری کوچک هم رشد ۲۱ درصدی داشته است. قیمت این محصول ۱۹ هزار تومان بود و اکنون با قیمت ۲۳ هزار تومان در فروشگاه‌ها عرضه می‌شود.

قیمت ماست ۹۰۰ گرمی هم از دی ۱۴۰۳ تا اردبیهشت ۱۴۰۴، هفت درصد افزایش داشته و از ۴۱ هزار تومان به ۴۴ هزار تومان رسیده است. 

علاوه بر این در اردبیهشت ۱۴۰۴، ماست همزده ۹۰۰ گرمی ۸۳ هزار تومان، ماست پرچرب دو کیلوگرمی، ۱۴۸ هزار تومان و ماست کم‌چرب دو کیلوگرمی هم بین ۶۶ هزار تا ۸۷ هزار تومان قیمت‌گذاری شده‌اند.

قیمت شیر پرچرب در این بازه زمانی با ۵۰ درصد افزایش، از ۳۴ هزار تومان به ۵۱ هزار تومان صعود کرده است‌

قیمت کره ۵۰ گرمی هم یک رشد شش درصدی را در پنج ماه اخیر پیشت‌سر گذاشته و‌ اکنون با قیمت ۳۳ هزار تومان در بازار عرضه می‌شود.

این رشد در حالی اتفاق افتاده که در سال گذشته در سه مرتبه قیمت لبنیات افزایش یافته بود و حالا دیگر باید این محصول را از سفره ایرانی‌ها کاملا حذف‌شده دانست.

لابی‌ها و مافیا در افزایش قیمت لبنیات نقش دارند

علی‌احسان ظفری، رئیس هیأت مدیره اتحادیه فرآورده‌های لبنی، درباره قیمت جدید شیرخام در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز توضیح داد: قیمت شیرخام ۲۳ هزار تومان به ازای هر کیلوگرم تعیین شده است. شورای قیمت‌گذاری تحت تأثیر لابی‌ها و مافیاهای قدرتمند و بدون توجه به نظرات کارشناسی این قیمت را تعیین کرده است.

او در پاسخ به این پرسش که آیا این قیمت برای تولیدکننده و مصرف‌کننده مناسب است؟ تصریح کرد: این قیمت هم برای تولیدکننده و هم برای مصرف‌کننده مناسب نیست و شورای قیمت‌گذاری بدون بحث و بررسی دقیق این قیمت را تعیین کرده است.

این فعال صنفی درباره علت غیرکارشناسی بودن این نرخ تشریح کرد: یکی از دلایل غیرکارشناسی بودن قیمت‌ها این است که نرخ دهم‌ درصد چربی نسبت به سال گذشته ۵۰ درصد رشد داشته که این میزان افزایش منطقی نیست. 

وی اضافه کرد: در چنین شرایطی، مردم به افزایش قیمت‌ها اعتراض می‌کنند و دستگاه اجرایی نیز کارخانه‌ها را مقصر می‌داند. در حالی‌ که دولت خود قیمت مواد اولیه را بالا برده است.

قیمت کره تا سقف‌ ۵۰ درصد افزایش می‌یابد

ظفری درباره احتمال افزایش قیمت لبنیات عنوان کرد: از آنجایی که قیمت شیرخام بر قیمت لبنیات تأثیر مستقیم دارد، نرخ لبنیات بین ۲۰ تا ۳۰ درصد افزایش می‌یابد. علاوه بر لبنیات در چنین شرایطی، قیمت کره تا سقف ۵۰ درصد رشد می‌کند.

 این فعال صنفی تأکید کرد که این تصمیم در اثر فشار لابی پرقدرت و منفعت‌طلب صورت گرفته که تحت تأثیر این تصمیم، بازار دچار التهاب می‌شود.

وی درباره زمان دقیق اعمال این نرخ‌ها گفت که این نرخ‌ها از ۱۵ اردبیهشت مصوب شده و‌ از این تاریخ به‌ بعد، کارخانه‌ها باید شیرخام را با قیمت ۲۳ هزار تومان تهیه کنند. با ادامه این روند سرانه مصرف لبنیات بیش از پیش کاهش می‌یابد.

رئیس هیأت مدیره اتحادیه فرآورده‌های لبنی درباره تأثیر ابن شرایط بر قدرت خرید مردم عنوان کرد: باید این قیمت‌ها تغییر کند، زیرا مردم قدرت خرید ندارند. با اعمال این نرخ‌ها، ابهام‌ زیادی درباره چگونگی تأمین سرمایه کارخانه‌ها و همچنین توان مردم برای تهیه لبنیات مورد نیازشان به‌وجود آمده است. تمام این مشکلات ناشی از تصمیم‌های غیراصولی است و اگر این روند ادامه یابد، مردم متضرر می‌شوند و سرانه مصرف لبنیات بیش از پیش کاهش پیدا می‌کند.

شورای قیمت‌گذاری و‌ وزارت کشاورزی از جایگاه خود سوءاستفاده می‌کنند

ظفری درباره نحوه برگزاری جلسه توسط شورای قیمت‌گذاری عنوان کرد: شورای قیمت‌گذاری فقط با تولیدکنندگان شیرخام جلسه برگزار کرده، در صورتی که این جلسه باید میان تمام تشکل‌ها و تمام زنجیره تأمین از تولیدکننده تا مصرف‌کننده برگزار می‌شد، اما شورای قیمت‌گذاری و وزارت کشاورزی از جایگاهی که قانون‌گذار به آنها داده، سوءاستفاده می‌کنند.

 براساس این گزارش، تعیین نرخ ۲۳ هزار تومانی برای شیرخام، بدون در نظر گرفتن واقعیت‌های بازار و ظرفیت تولید و مصرف، نشان می‌دهد که سازوکار تصمیم‌گیری در شورای قیمت‌گذاری همچنان شفاف نیست. این تصمیم نه با گفت‌وگو با همه ذی‌نفعان، بلکه تحت فشار و لابی‌گری‌های پرقدرت گرفته شده است.

افزایش قیمت شیرخام به شکل مستقیم باعث رشد بهای فرآورده‌های لبنی شده؛ آن هم در شرایطی که سفره‌ بسیاری از خانوارها پیش‌تر هم کوچک‌تر شده بود. این روند، مصرف لبنیات را کاهش می‌دهد و تبعات آن در سلامت عمومی جامعه نمایان می‌شود.

وزارت کشاورزی به‌جای ایستادن در موقعیت تنظیم‌گر و حامی منافع عمومی، در عمل به نفع گروه‌های خاص حرکت کرده است. تکرار چنین تصمیم‌هایی، کارآمدی سیاست‌های حمایتی را نیز زیر سؤال می‌برد