از آنجا که برنج یک کالای اساسی مهم و قوت غالب سفره ایرانیان محسوب می‌شود، قیمت این محصول، میزان تولید و حتی میزان صادرات و واردات آن اهمیت ویژه‌ای پیدا می‌کند. در حال حاضر بازار برنج به دلایل مختلف دچار نوسان شده است. این نوسان قیمتی می‌تواند بر سبد خرید مردم تاثیرگذار باشد. حال سوال اینجاست که علت نوسان قیمتی در بازار برنج چیست و چه تاثیراتی بر قشرهای مختلف مردم خواهد گذاشت؟

علت نوسان قیمت برنج

بازار برنج طی روز‌های اخیر دچار نابسامانی و نوسان قیمتی شده است. یکی از دلایل افزایش قیمت برنج، آغاز فصل برداشت برنج و در پی آن، ممنوعیت واردات برنج است. چراکه پیش از شروع ممنوعیت واردات برنج،  ۱۰۰ هزار تن برنج وارد گمرکات کشور شده بود که تاخیر در فرایند ترخیص این برنج‌ها باعت شد این محصولات تا قبل از شروع فصل برداشت برنج ترخیص نشوند و در نتیجه فرایند ترخیص برنج‌های وارداتی از گمرک متوقف شد.

از یک‌‌ سو مجمع نمایندگان استان‌های ساحلی و جنوب کشور طی نامه‌ای به رئیس دولت چهاردهم، خواستار لغو ممنوعیت واردات برنج شدند؛ چراکه ممنوعیت واردات برنج و افزایش قیمت آن منجر به افزایش فشار بر قشرهای کم‌درآمد ساکن در مناطق ساحلی و مرزی می‌شود. از سوی دیگر نمایندگان استان‌های شمالی کشور بر این باورند که به دلیل پر بودن انبار‌های برنج، واردات این محصول ممنوع شود.

این در حالی است که دولت می‌توانست با ترخیص این برنج‌ها بازار را مدیریت کند و شاهد افزایش قیمت در بازار نباشیم.

البته در حال حاضر هم نابسامانی‌ها بر بازار برنج حاکم است و قیمت‌ها دائم رو به افزایش‌اند که این شرایط نگرانی مردم و برخی مسئولان را برانگیخته است.

طرح ممنوعیت واردات برنج از کجا آغاز شد و به کجا رسید؟

طبق اطلاعات منتشرشده از سوی اکوایران، اوایل دولت سیزدهم بود که وزارت جهاد کشاورزی پس از یک دوره آزادسازی واردات و اشباع بازار، تصمیم به اعمال محدودیت‌های شدید در زمینه واردات برنج گرفت. این محدودیت‌ها بعد از مدتی منجر به ممنوعیت واردات برنج شد. ممنوعیت‌ها مدتی طولانی ادامه یافت که در پی آن قیمت برنج‌های داخلی و خارجی افزایش یافت.

به‌ دلیل این افزایش قیمت‌ها،  دولت طی بخشنامه‌ای اقدام به تسهیل واردات کرد. با وجود این اقدام بازار برنج‌ داخلی به تعادل نرسید.

بر همین اساس، دولت دستوری صادر کرد که مبنی بر آن، وارد‌کنندگان تنها در صورت خرید برنج تولید داخل می‌توانستند برنج وارد کنند. در نهایت طبق دستور دولت، وارد‌کنندگان خرید برنج داخلی را آغاز کردند و سپس واردات برنج از سر گرفته شد.

بیانیه انجمن ‌واردکنندگان درباره وضعیت واردات برنج

انجمن واردکنندگان برنج طی بیانیه‌ای مخالفت خود را با تصمیم دولت مبنی بر محدود کردن واردات برنج اعلام کرد.

این انجمن معتقد است گره زدن واردات برنج خارجی و خرید برنج داخلی، در شرایط فعلی و با توجه به تفاوت در ذائقه و قدرت خرید مردم، منجر به افزایش قیمت‌ها و کمبود برنج در بازار می‌شود.

در بیانیه‌ای که انجمن وارد‌کنندگان برنج منتشر کرده آمده است، برنج داخلی و وارداتی دو کالای متفاوت با دو بازار هدف متفاوت هستند. برنج وارداتی با قیمت مناسب‌تر، نیاز قشرهای کم‌درآمد جامعه را تامین می‌کند. در مقابل، محدود کردن واردات باعث افزایش قیمت برنج می‌شود که دسترسی افراد کم‌درآمد به این کالای استراتژیک دشوار شود.

طی این بیانیه، انجمن وارد‌کنندگان برنج از دولت خواسته است در سیاست‌گذاری‌های خود، واقعیت‌های اقتصادی و نیاز‌های جامعه را در نظر گیرد و از اتخاذ تصمیماتی که به زیان مصرف‌کنندگان است خودداری کند.

تاثیر ممنوعیت واردات برنج و افزایش قیمت‌ها بر معیشت مردم

از آنجا که قیمت برنج خارجی از برنج‌های تولید داخل مناسب‌تر است، در نتیجه بسیاری از مردم برنج‌های خارجی را جایگزین برنج تولید داخل می‌کنند. ممنوعیت واردات برنج و افزایش قیمت این محصول می‌تواند معیشت و تغذیه مردم به‌ویژه افراد کم‌درآمد جامعه را تحت تاثیر قرار دهد.

در چنین وضعیتی قدرت خرید مردم کاهش می‌یابد و به هزینه‌های خانوار هم افزوده می‌شود. همچنین در این شرایط، مردم مجبور به تغییر دادن سبد غذایی خود می‌شوند زیرا به دلیل افزایش قیمت‌ها، قادر به تهیه برنج باکیفیت نیستند و حتی این مساله می‌تواند بر امنیت غذایی مردم هم تاثیر بگذارد.

بنابراین، دولت و نهاد‌های مربوطه باید برای کنترل قیمت برنج با روش‌های درست، لغو و تسهیل واردات گام بردارند تا قیمت‌ها به تعادل برسد.