بالا رفتن نرخ ارز هزینه خرید مواد اولیه را افزایش داده و تورم و گرانی باعث افزایش دستمزد بافندگان شده است. هرچند این قشر هنوز هم از محروم‌ترین اقشار کشور محسوب می‌شوند. اما نرخ بالاتر تنها عامل کاهش صادرات نیست.

آمار صادرات فرش در ۴ ماه نخست سال

آمار صادرات فرش دستباف ایران به کشورهای دیگر جهان در 4 ماه اول سال ۱۴۰۳ توسط سرپرست مرکز ملی صنایع خلاق و فرش ایران اعلام شد.

به گفته سرپرست مرکزی ملی فرش ایران، در 4 ماه اول امسال، صادرات فرش دستباف فقط ۱۳ میلیون دلار بوده است. به گفته این مسئول مرکز ملی فرش ایران، افزایش ۶ درصدی رقم صادراتی فرش دستباف نسبت به مشابه سال گذشته وجود دارد

وی با اشاره به روند افزایش تولید صنعت فرش دستباف در 3 سال گذشته ادامه داد: سال ۱۴۰۰ با تولید 3. 3 میلیون متر مربع؛ سال ۱۴۰۱ با تولید 3. 5 میلیون متر‌مربع و سال ۱۴۰۲ با تولید 3. 9 میلیون متر‌مربع فرش دستباف رشد ۱۱ درصدی را شاهد بودیم.

سرپرست مرکز ملی صنایع خلاق و فرش ایران همچنین از روند صعودی صادرات فرش پس از ۲۰ سال خبر داد و گفت: بر اساس آمار گمرک در چهار ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۲ صادرات فرش دستباف 11. 5 میلیون دلار بود. چهار ماهه ابتدایی امسال هم این میزان ۱۳ میلیون دلار گزارش شده که نتیجه آن رشد ۱۲ درصدی صادرات پس از سال‌ها شیب نزولی بوده است.

وی افزود: این رشد صادرات در نتیجه رفع موانع پیش‌روی تولیدکنندگان از جمله رفع تعهد ارزی از یک‌سال به ۳ تا ۵ سال و کاهش رقم آن از ۱۰۰ به ۲۰ درصد ماده اولیه، رفع مشکل عبور موقت فرش دستباف، کاهش حقوق ورودی ابریشم خام و

شناسنامه دار کردن فرش دستباف این صنعت بود.

زارع برزشی افزود: از سال ۱۴۰۱ یکی از مشکلات جدی صادرات فرش دستباف، ابلاغ ممنوعیت خروج فرش دستباف از طریق پست بود که این مرکز مکاتبات لازم را با دفتر مقررات صادرات و واردات سازمان توسعه تجارت ایران به منظور رفع مشکل و فراهم کردن امکان صادرات فرش از طریق پست انجام داد و بر‌اساس مصوبه هیات وزیران هر شخص مطابق دستورالعمل مشترک وزارت‌خانه‌های صنعت، معدن و تجارت، امور اقتصادی و دارایی و میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی یک بار در سال می‌تواند تا سقف ۲۴ متر‌مربع فرش دستباف ایرانی و ۴۰ متر‌مربع گلیم دستباف از کشور با رویه پستی خارج کند و محدودیتی از نظر تعداد قطعات فرش و گلیم در سقف مساحت (متراژ) مذکور وجود ندارد.

به‌گفته وی با‌توجه به اقدامات انجام گرفته در حوزه فرش دستباف، رشد تولید در کنار صادرات می‌تواند نقش مهمی در میزان اشتغال و ارزآوری در کشور ایفا کند.

آمار صادرات فرش دستباف در سال گذشته

مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های فرش دستباف از صادرات ۵۰ میلیون دلاری فرش دستباف در سال گذشته خبر داد و گفت: درحال‌حاضر بیش از ۱۰ هزار کارشناس ارشد در حوزه فرش دستباف وجود دارد که باید از ظرفیت این نیروهای آماده برای اتصال آنها به بازار کار استفاده کرد.

عبدالله بهرامی، با‌اشاره به ظرفیت و ظرفیت بالای صنعت فرش دستباف در کشور اظهار کرد: درحال‌حاضر بیش از ۱۰ هزار کارشناس ارشد در حوزه فرش دستباف در رشته‌های گوناگون بافت فرش، طراحی، مرمت، تعمیر و تولید در داخل کشور وجود دارد که باید از این ظرفیت و نیروهای آماده و علمی به نحو مطلوب استفاده شود.

وی افزود: این نیروهای خلاق و آماده را می‌توان در قالب تعاونی به بازار کار متصل کرد و فرش را از حالت سنتی درآورد اما به شرطی که حمایت شوند. بهرامی ادامه داد: متاسفانه هم با تحریم داخلی روبه‌رو هستیم و طراحان بزرگ فرش در داخل حمایت نمی‌شود و هم به لحاظ خارجی در بحث صادرات مشکل داریم، در حالی که سال‌های سال است پرچمدار فرش جهان هستیم. به گفته مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های فرش دستباف، حجم صادرات فرش ایران در سال گذشته حدود ۵۰ میلیون دلار بوده است.

صادرکنندگان فرش مشوقی ندارند

مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های فرش دستباف درباره اختصاص مشوق به صادرکنندگان فرش نیز گفت: صادرکنندگان فرش مشوقی ندارند و مصوبه تعهد ارزی به ضررکنندگان فرش بوده است. در دو دولت قبل به هر فرشی که صادر می‌شد ۵ درصد جایزه صادراتی تعلق می‌گرفت اما امروز آن جایزه صادراتی نه تنها وجود ندارد بلکه گفته شده ارز حاصل از صادرات به حساب بانک مرکزی برگردانده شود.

اختلاف ۳۰ درصدی ارز نیمایی با ارز آزاد

وی افزود: مصوبه تعهد ارزی حداقل ۳۰ درصد روی نرخ است، ارز نیمایی با ارز آزاد بالای ۳۰ درصد اختلاف نرخ دارد بنابر این توجیه‌پذیر نیست کالایی که یک دلار هم برایش هزینه و سرمایه‌گذاری نشده و در واردات مواد اولیه به آن ارز نیمایی اختصاص نیافته است، پول صادرات آن به ارز نیمایی برگردانده شود.

سخن پایانی

 در همین حال دیگر فعالان و کارشناسان این صنعت نیز درباره اقدامات لازم برای گسترش زیرساخت‌های تولید فرش دستباف تاکید می‌کنند در حوزه گسترش زیرساخت‌ها نیز باید اقداماتی انجام گیرد که مهم‌ترین آن مربوط به بیمه و تسهیلات قالیبافان و تولیدکنندگان است. البته مرکز ملی فرش ایران اقدامات قابل‌توجهی در این زمینه انجام داده اما به دلیل محدودیت‌های اعتباری تاکنون نتیجه ملموسی حاصل نشده است.