هرساله با شروع فصل سرما و اوج‌گیری آلودگی هوا متهمان زیادی برای این موضوع معرفی می‌شود. از ترک فعل ارگان‌ها گرفته تا خودروهای فرسوده و مازوت سوزی نیروگاه‌ها که در سال‌های اخیر توجه‌های زیادی را به خود جلب کرده است. مازوت یکی از هیدروکربن‌های نفتی است که در مراحل پالایش نفت خام پس از نفتا، بنزین و نفت سفید به‌دست می‌آید. این ماده ارزان‌ترین ماده سوختنی برای کوره‌ها، تنور نانوایی‌ها، موتورهای دیزلی دریایی و برخی نیروگاه‌ها است. در حمل‌ونقل مازوت به طور معمول به این سوخت، «نفت کثیف» می‌گویند و از آن‌جایی که ویسکوزیته بسیار بالایی دارد، پمپ‌کردن آن به تجهیزات خاصی نیازمند است. این گاز در غلظت‌های پایین‌تر، درد قفسه سینه، مشکلات تنفسی، قرمزی چشم و افزایش احتمال بروز بیماری‌های قلبی و تنفسی را به همراه دارد. این در حالی است که مازوت‌سوزی بارها از سمت مسئولان تکذیب و گفته می‌شود در تهران از مازوت استفاده نشده اما قدمت بالای برخی از نیروگاه‌های تهران نشان از آلودگی دارد که باید برای این مهم فکری اساسی شود.

قول نمی‌دهم در زمستان مازوت‌ سوزی نداشته باشیم

چندی پیش علی سلاجقه، رئیس سازمان محیط‌زیست در پاسخ به این سوال که آیا می‌توان وعده داد در زمستان امسال نیروگاه‌ها یا کارخانجات مازوت‌سوزی انجام نشود، گفت: در این زمینه من نمی‌توانم قول بدهم اما به عنوان مسئولی که وظیفه پیگیری این موضوع را برعهده دارم، مسئله را دنبال و پیگیری می‌کنم و امیدوارم وزیر نیرو به عنوان متولی نیروگاه‌ها و وزیر نفت به عنوان تامین‌کننده سوخت گاز، این امکان را فراهم آورند تا مشکلی در زمستان ایجاد نشود.

معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست با پاسخ به این سوال که آیا در زمستان امسال کشور با مازوت سوزی روبه‌رو خواهد بود یا خیر گفت: باتوجه به اینکه درحال‌حاضر نیروگاه‌های زیادی در کشور مازوت سوزی ندارند، امیدواریم در زمستان نیز این شرایط را شاهد باشیم.

سازمان حفاظت از محیط‌زیست پاسخگو باشد

سوده نجفی، رئیس کمیته سلامت شورای اسلامی شهر تهران، در یکصد و نود و ششمین جلسه شورا «مازوت سوزی» را از دلایل مهم آلودگی هوای پایتخت در ۶ ماهه دوم سال عنوان کرد و خواستار توضیح سازمان حفاظت از محیط‌زیست در زمینه اجرا نشدن قانون هوای پاک شد. نجفی با بیان اینکه رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست هفته گذشته موضوعی را مطرح کرد مبنی بر اینکه قول نمی‌دهد در فصل زمستان مازوت‌سازی انجام نشود، گفت: این موضوع به نوعی شفاف‌سازی است اما سوال من این است که وظیفه رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست چیست؟ اجرای قانون هوای پاک چه می‌شود؟ این اظهارات شانه خالی کردن از اجرای قانون و عدم انجام مسوولیت‌های اصلی سازمان است. وی افزود: وقتی کسی که مسوولیت اصلی در زمینه آلودگی هوا را بر عهده دارد، چنین اظهاراتی را مطرح می‌کند، چه انتظاری از دیگر مسوولان باقی می‌ماند؟ شهروندان بدانند که یکی از دلایل آلودگی هوای شهر تهران در ۶ ماه دوم سال مازوت سوزی و موارد اینگونه است اما متاسفانه به دلیل عملکرد بد شهرداری تهران به‌ویژه اطلاع رسانی ضعیف در تبیین این موضوع نخستین نهادی که در این روزهای آلودگی هوا مورد انتقاد است مدیریت شهری است و شهروندان خواستار حل این موضوع از سوی مدیریت شهری هستند. این اظهارات درحالی بیان شد که مهدی چمران رئیس شورای اسلامی شهر تهران با بیان اینکه مازوت سوزی در نیروگاه‌ها تکذیب شده است، تاکید کرد: قرار بود موتورخانه‌ها بازسازی شوند و از استانداردها برخوردار باشند، اما این اقدام صورت نمی‌گیرد و یا برای بنزین اقدامات کافی صورت نگرفته است. در واکنش بهانه تکذیب، مهدی پیرهادی رئیس کمیسیون سلامت، محیط‌زیست و خدمات شهری شورا نیز گفت: مازوت سوزی در نیروگاه‌های تهران انجام می‌شود.

حرف غیرمستند نزنید

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت برق حرارتی گفت: نیروگاه‌های تهران نزدیک به ۱۰ سال است که مازوت دریافت نمی‌کنند و مازوت‌سوزی آنها را قویاً تکذیب می‌کنیم.

ساناز جعفرزاده در واکنش به اظهار نظر یک عضو شورای شهر تهران درباره آلودگی هوای تهران ناشی از مازوت‌سوزی نیروگاه‌ها، افزود: امروز دیگر زمانی نیست که هر کسی بتواند حرف بدون مستند بزند. این عضو شورای شهر بر اساس کدام داده‌ای درباره مازوت سوزی نیروگاه‌ها اظهار نظر کرده است، در حالی که متولی سوخت کشور دو تا سه ارگان بیشتر نیستند.

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت برق حرارتی، این سه نهاد را شامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی، وزارت نفت و شرکت برق حرارتی برشمرد و تصریح کرد: این اظهار نظر بر اساس کدام اطلاعات انجام شده و کدامیک از سه نهاد ذکر شده این اطلاعات را در اختیار وی قرار داده است؟ در حالی که نیروگاه‌های تهران نزدیک به ۱۰ سال است که حتی یک لیتر مازوت هم دریافت نکرده‌اند.

وی گفت: فرد یاد شده اگر در حوزه محیط‌زیست اعلام نظر می‌کند، خوب است که با این مطلب هم آشنا شود که آنچه ما در حوزه آلودگی با آن درگیر هستیم، کاهش ضریب تخلیه آلودگی هوای تهران با سرد شدن هوای این کلان‌شهر است.

جعفرزاده اظهارکرد: منابع آلایندگی در تهران ثابت است و سال گذشته نیز پایشی توسط مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌زیست انجام شد.

وی در تشریح اینکه چرا می‌گوییم مازوت استفاده نشود، توضیح داد: مازوت، یک آلایندگی تحت عنوان ترکیبات اکسید گوگردی دارد و سازمان محیط‌زیست سال گذشته این آلودگی را دنبال کرد و مشخص شد که در بازه زمانی ساعت ۱۱ تا ۱۸ این شاخص افزایش می‌یابد.

این مقام مسئول خاطرنشان‌کرد: براین‌اساس اگر مازوتی در تهران مصرف می‌شود، یعنی فقط در این بازه زمانی و ساعت مصرف می‌شود.

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت برق حرارتی گفت: جالب اینکه این آلایندگی در ایستگاه‌هایی که در مراکز شهر هستند افزایش داشته و در ایستگاه‌هایی که اطراف این کلان‌شهر هستند رشد نداشته است.

جعفرزاده ادامه‌داد: در این بازه زمانی ما کدام نیروگاه و واحد صنعتی را در منطقه‌ای مانند اقدسیه تهران داریم که در ایستگاه اقدسیه ساعت ۱۱ تا ۱۸ شاخص ترکیبات گوگرد افزایش نشان می‌دهد؟

وی با تاکید بر اینکه این مطالب را شرکت تولید برق حرارتی و شرکت ملی پخش به‌عنوان متولی اصلی سوخت می‌تواند تایید کنند، اظهارکرد: آمادگی داریم تا در صورت لزوم و درخواست هر ارگان نظارتی، اسناد و مدارک مربوط به عدم مصرف مازوت را در اختیار قرار دهیم و ثابت خواهیم کرد که نه شرکت پخش فرآورده‌های نفتی یک لیتر مازوت در اختیار نیروگاه‌ها قرار داده نه ما مصرف داشته‌ایم.

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت برق حرارتی همچنین به داده‌های دیگری در این زمینه که در اختیار سازمان حفاظت محیط‌زیست است اشاره کرد و گفت: مقایسه همه این داده‌ها نشان می‌دهد مازوت سوزی نیروگاه‌ها کاملا بی‌معنا است.

وی تصریح‌کرد: براین‌اساس، قویاً مازوت سوزی در تهران را تکذیب می‌کنیم و نه فقط امسال، که سال‌های گذشته هم مصرف نداشته‌ایم.

جعفرزاده همچنین با اشاره به سند ملی انرژی کشور تحت عنوان «ترازنامه انرژی» که همه ساله منتشر می‌شود، گفت: یکی از جداول‌ جالب این سند ملی این است که به تفکیک بخش‌های انرژی‌بر، سهم آلایندگی بخش‌های کشاورزی، حمل‌ونقل، صنعت و نیروگاه و بخش‌های خانگی و تجاری در آن مشخص شده است.

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت برق حرارتی خاطرنشان کرد: اکنون در تهران و دیگر کلان‌شهرها درگیر پارامتر ذرات معلق ۲.۵ میکرون و ۱۰ میکرون هستیم و اینها در سند ملی انرژی تحت عنوان اس.پی.ام گزارش می‌شود.

جعفرزاده افزود: می‌توان با مراجعه به این سند متوجه شد که بخش حمل‌ونقل چند درصد در تولید اس.پی.ام نقش دارد و سهم بخش نیروگاهی چند درصد است؟

وی بیان‌داشت: بر اساس این سند ۷۳ درصد آلایندگی مربوط به بخش حمل‌ونقل است و سهم بخش نیروگاهی تنها هفت درصد است. حال باید دید چرا سهم ۷۳ درصدی نادیده گرفته شده و سهم هفت درصد برجسته می‌شود؟

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت برق حرارتی گفت: اگر ترازنامه را هم کنار بگذاریم، «سیاهه انتشار» سندی است که سازمان حفاظت محیط‌زیست به‌عنوان یک مرجع اصلی و غیرمنتفع از حوزه سوخت نیروگاهی که شان نظارت در بخش آلایندگی دارد، آن را منتشر کرده است.

جعفرزاده ادامه‌داد: آنها در این سیاهه انتشار یک ترازنامه انرژی تدوین کرده‌اند و به تفکیک منابع ثابت و متحرک، میزان آلودگی هر یک را اعلام کرده‌اند که میزان آلایندگی نیروگاه‌ها در بخش منابع ثابت مشخص است.

سهم ۵۹ درصدی منابع متحرک از آلایندگی پایتخت

وی افزود: برای شهر تهران به استناد سیاهه انتشار سازمان حفاظت از محیط‌زیست، منابع متحرک سهم ۵۹ درصدی در آلایندگی هوا دارند.

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی و بهره‌برداری تولید شرکت برق حرارتی گفت: در سیاهه یاد شده، در بخش منابع ثابت، سهم نیروگاه‌ها ۳.۸ درصد از کل آلایندگی شهر تهران است؛ این در حالی است که برخی آن ۵۹ درصد را رها کرده و این سهم ناچیز را مدنظر قرار می‌دهند؛ این امر اگر عامدانه نباشد از روی غفلت است. به گزارش ایرنا، روز گذشته رئیس کمیته سلامت شورای اسلامی شهر تهران، «مازوت‌سوزی» را از دلایل مهم آلودگی هوای پایتخت در ۶ ماهه دوم سال عنوان کرد و خواستار توضیح سازمان حفاظت از محیط‌زیست در زمینه اجرا نشدن قانون هوای پاک شد.

سخن پایانی

تهران سال‌های متعددی است که با پدیده آلودگی هوا دست‌وپنجه نرم می‌کند و میزبان آلاینده‌ها و ذرات معلقی است که با تیره کردن آسمان شهر، نفس کشیدن را برای شهروندان دشوار می‌کنند. در کل بهره‌گیری از سوخت‌های بی‌کیفیت و به‌کارگیری وسایل نقلیه فرسوده منجر به تولید مقادیر زیادی دود و ذرات آلاینده در هوا می‌شود. از طرفی، تعداد زیادی کارخانه صنعتی در مجاورت محدوده شهر تهران وجود دارد که بسیاری از آنها از سوخت‌های سنگین فسیلی برای ماشین‌آلات خود استفاده می‌کنند. هرکدام از این عوامل به نوع خود در افزایش سطح آلودگی هوا در تمام طول سال نقش دارند. در نتیجه به جای اینکه هر بار یک متهم از مازوت تا سوخت‌های نامرغوب را برای آلودگی مطرح کنیم بد نیست به فکر چاره‌ای برای رهایی از این قاتل خاموش باشیم!