برگزاری دور جدید این مذاکرات به پس از تشکیل دولت سیزدهم موکول شد. هرچند هنوز زمان دقیق برگزاری دور جدید مذاکرات مشخص نشده اما گمانه‌زنی‌ها دراین‌باره آغازشده است. فعالان صنعتی و اقتصادی ضمن اشاره به اثرات منفی تحریم بر روند عملکرد صنایع معدنی، بازگشت به برجام را اتفاق مثبتی در این حوزه می‌دانند. بر همین اساس نیز امید می‌رود این مذاکرات در مسیر برد-برد پیش برود و با برقراری تعاملی سازنده میان ایران با سایر کشورها در نهایت شاهد توسعه عملکرد صنایع و به‌دنبال آن رشد و توسعه اقتصادی کشور باشیم.

ضرورت‌ تعامل با جهان

کیومرث فتح‌اله‌کرمانشاهی، کارشناس اقتصاد در گفت‌وگو با برقراری تعاملی سازنده با جهان و رفع محدودیت‌های کنونی برای کشور را اتفاق مثبتی دانست و افزود: تعامل و ارتباط با دنیا، اصلی اساسی در مسیر موفقیت عملکردی شرکت‌ها و صنایع گوناگون به‌شمار می‌رود. علاوه بر این، امکان توسعه را در حوزه‌های گوناگون اقتصادی و صنعتی و حتی سیاسی و اجتماعی، میسر و تسهیل خواهد کرد؛ بنابراین تعامل با دنیا ضرورت دارد. سیاست‌گذاران و مسئولان کشور نیز بارها نسبت به اهمیت و اثرگذاری برقراری ارتباط در سطح جهانی و اثرگذاری آن بر بهبود شرایط تاکید کرده‌اند. 

این کارشناس اقتصاد گفت: برقراری ارتباط در سطح جهانی نباید به‌گونه‌ای باشد که کشور یا کشورهایی در موضع ضعف قرار گیرند. در این تعاملات تأمین منافع طرفین باید موردتوجه باشد. ایران در طول سال‌های گذشته و در جریان تصویب برجام و همچنین دور جدید مذاکرات تلاش کرده این تعاملات در قالب برد-برد شکل بگیرند.

کرمانشاهی در ادامه و درباره تأثیر برقراری مجدد روابط سازنده با کشورهای پیشرفته و تأثیر آن بر روند توسعه صنعتی و اقتصادی کشور افزود: بازگشت به برجام و برقراری روابط سازنده در سطح جهانی به‌ویژه با کشورهای پیشرفته، زمینه‌ساز پیشرفت صنعتی کشور خواهد شد. در حالت کلی، تجهیزات و دانش روز در اختیار کشورهایی است که مسیر توسعه را پشت‌سر گذاشته‌اند. حال برقراری تعامل سازنده با کشورهای پیشرفته که از تکنولوژی روز برخوردار هستند، می‌تواند زمینه دسترسی ما را به دانش روز جهان فراهم کند. درنتیجه صنایع قدرت رقابت‌پذیری بالاتری خواهند داشت، بهره‌وری تولید آنها افزایش می‌یابد و حتی زمینه ارتقای کیفیت محصولات تولیدی آنها نیز فراهم می‌شود. از مجموع موارد یادشده می‌توان این‌طور برداشت کرد که نتایج مثبت بهره‌مندی از حضور موفق و پایدار در زنجیره تعاملات جهانی اثرگذارتر از انتظار ما است. 

وی در ادامه افزود: با وجود تمام مزیت‌هایی که در برقراری ارتباط با جهان وجود دارد، باید اقرار کرد بسیاری از صنایع در طول سال‌های گذشته توانسته‌اند با تکیه‌بر توان داخلی خود عمل کنند. در همین حال، امکان شکوفایی عملکردی بسیاری از نخبگان فراهم ‌شده است. در واقع مسیر توسعه با توجه به ظرفیت‌ها داخلی پیموده شده است. بدین‌ترتیب نیز طی سال‌های گذشته در حوزه‌های گوناگون ازجمله صنایع دانش‌بنیان و صنایع جدید همچون نانو و... پیشرفت خوبی حاصل کرده‌ایم. حال در چنین موقعیتی برقراری ارتباط سازنده با سایر کشورها و همچنین توجه به ظرفیت‌های داخلی در کنار یکدیگر می‌تواند زمینه توسعه عملکردی صنایع را فراهم کنند. کرمانشاهی در ادامه با تاکید بر اهمیت فروش محصولات تولیدشده در سطح جهانی و تأثیر آن بر روند توسعه عملکردی صنایع گفت: بازگشت به برجام زمینه تسهیل مسیر حضور یک محصول در بازار جهانی و فروش آن در بازار صادراتی را ایجاد می‌کند. درنتیجه آغاز مذاکرات برجامی، منجر به امید به بهبود شرایط تولید و ارتقای فروش در سطح جهانی می‌شود. 

صادرات و فروش در سطح بین‌المللی نیز به الزاماتی نیاز دارد. به‌عنوان مثال در طول سال‌های اخیر و با شدت گرفتن تحریم‌های اعمالی علیه ایران، این روند دشوارتر شده است. از یک‌سو کشورهایی که به‌طور مستقیم با ایران وارد معامله می‌شوند از برخی امتیازات در روند فعالیت خود بی‌نصیب می‌شوند و از سوی دیگر، نقل و انتقالات پولی با ایران ممکن نیست. در همین حال، امکان خرید اعتباری نیز با ایران وجود ندارد. درنتیجه همین مسائل موجب می‌شود تجارت با ایران در اولویت سایر کشورها نباشد. 

این‌گونه محدودیت‌ها در روند واردات محصولات به ایران نیز وجود دارد. در واقع فعالان صنعتی و تولیدکنندگان باید برای تأمین نیاز خود از بازار جهانی، مسیر پرپیچ‌وخمی را بگذرانند. پرداخت هزینه‌ها به‌آسانی ممکن نیست و حتی در مواردی ناچار هستند بهای بیشتری را برای خرید محصولی بپردازند.

این کارشناس اقتصاد در پایان خاطرنشان کرد: از مجموع موارد موردبحث می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که محدود بودن روابط و تعاملات بین‌المللی، چالش‌های بسیاری برای فعالان صنعتی و اقتصادی پدید می‌آورد. بر همین اساس نیز انتظار می‌رود این مذاکرات در جوی برد-برد به شرایطی ایده‌آل و نرمال برسد تا بتوان به توسعه اقتصادی و بهبود عملکرد صنایع در شرایطی مطلوب امید داشت.

روابط جهانی، مکمل تولید

عزیز قنواتی، فعال صنعت فولاد در گفت‌وگو با اظهارکرد: فعالیت در بخش معدن و صنایع معدنی از اکتشاف و به‌دنبال آن استخراج ذخایر معدنی آغاز می‌شود. با این وجود، در همان حلقه ابتدایی ضعف‌هایی داریم. این ضعف از پایین بودن سطح فناوری نشأت می‌گیرد و می‌توان آن را با ورود تجهیزات برطرف کرد. در حال‌حاضر فرآیندهای استخراج از ذخایر معدنی کشور فقط از معادنی که در سطح قرار دارند، اجرایی می‌شود و توسعه در این بخش ضروری به‌نظر می‌رسد. 

وی در ادامه افزود: توسعه یا بهبود در روند فعالیت بخش معدن و صنایع معدنی، نیازمند فناوری‌های روز است. در طول سال‌های گذشته و با وجود روابط تاریک میان ایران با سایر کشورهای جهانی، روند توسعه کند شده است. بدون تردید چنانچه امکان سرمایه‌گذاری، همکاری مشترک با طرف‌های خارجی و ورود تجهیزات و دانش نوین معدنکاری در کشور فراهم شود، می‌توان بر این ضعف غلبه کرد. در همین حال، بهره‌گیری از دانش روز در سایه تعاملات بین‌المللی، فرآیند تولید را بهبود می‌بخشد و حتی زمینه کاهش نرخ تمام‌شده را فراهم می‌کند.

این فعال صنعت فولاد گفت: کشور در طول سال‌های گذشته همواره با تحریم از سوی ایالات‌متحده روبه‌رو بوده است. در دوره‌هایی بخشی از این محدودیت‌ها کم شده‌اند اما در نهایت، هیچ‌گاه شرایط عادی حاکم نبوده است. در چنین وضعیتی، صنایع تلاش کرده‌اند خود را با محدودیت‌های موجود سازگار کنند و در راستای بهره‌گیری از توان داخلی و همچنین بومی‌سازی گام بردارند. در این میان، برخی صنایع همچون فولادسازان، بیشتر در این مسیر موفق عمل کرده‌اند. البته بسیاری از صنایع معدنی به‌ویژه فولادسازی بر پایه بهره‌گیری از منابع و ظرفیت‌های داخلی شکل گرفته و در طول این سال‌ها بیش از قبل به توان داخلی تکیه کرده‌اند. کما اینکه ایران در حال‌حاضر با وجود تمام تحریم‌ها در رتبه دهم فولادسازی دنیا قرار دارد. قنواتی خاطرنشان کرد: چنانچه روابط و تعاملات بین‌المللی ایران با سایر کشورها به حد نرمالی برسد، می‌توانیم از آخرین فناوری روز دنیا بهره بگیریم. 

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر تأثیر برقراری روابط بین‌المللی بر بهبود و توسعه تجارت ایران با سایر کشورها گفت: فولاد ایران از کیفیت بسیار بالایی برخوردار و در جهان شناخته‌شده است. همین موضوع نیز زمینه تسهیل فروش فولاد ایران را در بازارهای جهانی فراهم می‌کند. در چنین شرایطی، تحریم و نبود تعاملات و روابط مالی با جهان فقط هزینه صادرات را افزایش می‌دهد. در واقع فولادسازان محصولات خود را از طریق واسطه در بازار جهانی به فروش می‌رسانند. هرچند باید اعتراف کرد این روند آن‌قدرها هم هزینه‌بر نیست و همچنان تولید و فروش صادرات در سطح جهانی سودده است.

سخن پایانی

ایران از ظرفیت‌های ویژه‌ای برای توسعه اقتصادی برخوردار است؛ معدن نیز در رده یکی از مهم‌ترین ظرفیت‌هایی است که می‌تواند به توسعه صنعتی و اقتصادی منجر شود و اغلب صنایع معدنی کشور بر پایه بهره‌گیری از همین ظرفیت‌ها بناشده و توسعه یافته‌اند. 

هرچند در طول سال‌های گذشته تحریم و محدودیت در روابط بین‌الملل بر عملکرد صنایع سایه افکنده است. با این وجود، صنایع معدنی به‌ویژه فولادسازی با وجود تمام چالش‌های یادشده توانسته‌اند نیاز داخلی را برطرف و بخش قابل‌توجهی از محصولات خود را روانه بازار جهانی کنند. حال چنانچه محدودیت‌های یادشده رفع شود می‌توان به بهبود جدی در روند فعالیت صنایع معدنی کشور و حضور موفق این صنایع در بازار جهانی امید داشت.