کاهش فشار تحریم‌ها با ارز دیجیتال
بهره‌گیری از ظرفیت ابزارهای جدید مانند رمزارزها در توسعه صادرات غیرنفتی به‌ویژه برای مقابله با محدودیت‌های ناشی از تحریم، موضوعی است که چندی است در دستور کار متولیان امر قرار گرفته است.
به‌اعتقاد فعالان اقتصادی رمزارز می‌تواند در راستای تسهیل تجارت مورد استفاده قرار گیرد. براساس آیین‌نامه تدوین‌شده برای استفاده از رمزارزها در تجارت، قرار است رمزارز در چند گام و به‌صورت آزمایشی در تجارت بین‌الملل به‌کار گرفته شود. به گزارش اکوایران در حوزه واردات در گام اول قرار است کسانی که خودشان به‌صورت قانونی استخراج رمزارز انجام داده‌اند بتوانند با استفاده از «رمزارز استخراجی خود» اقدام به واردات کنند، اما هنوز خبر رسمی از اجرایی شدن طرح‌های عنوان شده در راستای بکارگیری رمزارز در فعالیت‌های تجاری، به گوش نمی‌رسد.
انتقال اعتبار با ارز دیجیتال
رئیس کل سازمان توسعه تجارت در ابتدای زمستان سال گذشته خبر از عملیاتی شدن طرح استفاده از ارزهای دیجیتال در تجارت خارجی تا حدود یک ماه بعد را وعده داده بود که هنوز هم خبری رسمی از اجرایی شدن این طرح منتشر نشده است. به گزارش مهر علیرضا پیمان‌پاک در این باره اظهار کرده بود: بیش از ۱۵ جلسه کارشناسی با نمایندگان بانک مرکزی داشته‌ایم. اکنون در حال رسیدن به جمع‌بندی با بانک مرکزی بر سر موضوع استفاده از رمزارزها به‌عنوان یک کالا و عامل انتقال اعتبار در تجارت بین‌الملل هستیم. سازکارهای این طرح پیاده‌سازی شده و طی هفته‌های اخیر عملیاتی می‌شود. وی تصریح کرده بود: می‌توانیم در ازای محصول صادراتی، رمزارز دریافت کنیم. با استفاده از بلاک‌چین و قراردادهای هوشمند می‌توان رمزارزهای متداول و رایج جهانی را دریافت و در قالب همین بسترها می‌توان آنها را به واردکننده منتقل کرد. به‌جای گرفتن ارز و استفاده از صرافی‌ها، می‌توان انتقال اعتبار را از طریق این سامانه‌‌ها انجام داد.
ثبت‌سفارش در سامانه جامع تجارت
پیمان‌پاک در پاسخ به این پرسش که آیا منشأ این اعتبار باید ارزهای دیجیتال مجاز باشد یا خیر؟ گفته بود: توافقی که در داخل صورت گرفته و باز هم روی آن کار خواهیم کرد، این است که می‌توان از رمزارزهای مجازی که در کشور استخراج می‌شوند، در فرآیند واردات استفاده کرد. با بانک مرکزی به توافق رسیده‌ایم و اکنون در حال پیاده‌سازی این بستر در سامانه جامع تجارت هستیم و درگاه‌هایی برای آن راه‌اندازی خواهد شد. پیمان‌پاک ادامه داد: در این طرح کاربر با استفاده از سامانه جامع تجارت، ثبت‌سفارش کرده و در سفارش خود ذکر می‌کند که اعتبار از محل رمزارز استخراج‌شده است. سپس می‌توان رمزارز را در قالبی که قابل‌رصد است، به طرف خارجی انتقال داد و کالا را دریافت کرد. در زمینه دریافت پول و انتقال آن به واردکننده در حال برنامه‌ریزی هستیم و فکر می‌کنم تا 2 یا 3 هفته آینده قابل‌اجرا باشد و واردکنندگان و صادرکنندگان بتوانند از آن استفاده کنند.
دردسرهای کاهش ارزش پول ملی
پیمان‌پاک همچنین درباره ابعاد عملکرد کارگروه مشترک ارزی گفت: کارگروه مشترک ارزی بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت تشکیل شده اما اگر سیاست‌های ارزی با سیاست‌های تجاری هماهنگ نباشد، سیاست‌های تدوین‌شده منجر به کاهش صادرات و افزایش نرخ ارز می‌شود، زیرا برای تولید و ایجاد ارز محدودیت ایجاد می‌کند. وی با بیان اینکه در سال‌های ۹۷ تا ۱۴۰۰ نتوانستیم از کاهش ارزش پولی ملی در جهت توسعه صادرات بهره بگیریم، گفت: تعمیم واردات در مقابل صادرات به همه کالاهای مجاز مصوب شده، اما می‌خواهیم واردات در برابر صادرات را نظام‌مند کنیم تا گروه‌هایی که برمبنای ارز آزاد کالای صادراتی تولید می‌کنند برای عرضه ارز حاصل از صادرات خود، مجبور به حضور در نیما و فروش ارز با نرخی ۱۵ درصد کمتر از ارز آزاد نباشند. وی ادامه داد: در حوزه رمزارزها نیز مذاکرات لازم انجام شده و در حوزه تجارت خارجی آیین‌نامه آن ابلاغ می‌شود. قصد داریم راه‌های جایگزین ال‌سی را در این باره دنبال کنیم که البته راهکارها شبه‌سوئیفت است. وی تصریح کرد: در بخش توسعه بازار چند گام برداشته شده که یکی از آنها توسعه تعداد رایزنان بازرگانی است. در همین راستا در 4 ماه گذشته تعداد رایزنان بازرگانی افزایش یافته است. پیمان‌پاک تاکید کرد: به‌دلیل محدودیت‌های حاکمیتی نمی‌توان در حوزه رایزنان بازرگانی از بخش خصوصی استفاده کرد، اما سعی کرده‌ایم دایره رایزنان بازرگانی را افزایش دهیم و از سایر وزارتخانه‌ها نیز در این دایره گنجانده شوند.
رفع تعهد ارزی با رمزارزها
احمد صالحی، مشاور رئیس مرکز توسعه تجارت وزارت صنعت، معدن و تجارت با اشاره به اینکه احراز کیف پول یا اینکه آیا رمزارز، تولیدی خود واردکننده است یا مبادله‌ای و سوالاتی از این دست همه قابل‌اثبات و پیگیری هستند. به گزارش اکو ایران، صالحی در بهمن سال گذشته گفت: براساس آیین‌نامه تدوین‌شده برای استفاده از رمزارزها در تجارت در گام دوم امکان استفاده از «رمزارز غیر» نیز فراهم خواهد شد. یعنی تولیدکننده مجازی که رمزارز استخراج کرده، آن را در سامانه عرضه می‌کند و واردکننده با این ارز واردات خود را انجام می‌دهد. در فاز سوم این طرح هم واردات با استفاده از رمزارز حاصل از صادرات دیده شده است. به این منظور سیستمی شبیه سامانه نیما تعریف شده که در آن صادرکننده با عرضه ارز خود در سامانه جامع تجارت، رفع تعهد ارزی می‌کند و واردکننده هم میزان ارز موردنیاز خود را خریداری کرده و واردات خود را انجام می‌دهد؛ بنابراین رفع تعهد ارزی از طریق رمزارزها در گام سوم اجرایی خواهد شد. به این شکل که فرد در قبال صادرات خود رمزارز دریافت می‌کند و باید رمزارز را در یک صرافی داخل یا خارج از ایران تبدیل به ارز کند و با یکی از روش‌های مجاز (یا واردات در برابر صادرات یا به‌شکل ریالی یا عرضه در سامانه نیما) تعهد ارزی خود را رفع کند.
بکارگیری قراردادهای هوشمند
صالحی همچنین در ادامه اظهار کرد: در حال حاضر فرآیند کار این‌گونه است که وقتی متقاضی می‌خواهد در سامانه رمزارز دریافت کند باید حساب واسطی وجود داشته باشد که این حساب واسط می‌تواند حاکمیت باشد. در این شرایط فرد متقاضی ریال خود را واریز می‌کند تا رمزارز دریافت کند. بعد از اینکه رمزارز به کیف پول فرد واریز شد، سامانه جامع تجارت آن ریال را به حساب مالک رمزارز واریز می‌کند، اما اگر ریال فرد متقاضی رمزارز باشد این می‌تواند به‌طور هوشمند و خودکار به‌آسانی انجام شود. یعنی فرد ریال دیجیتال به حساب قرارداد هوشمند واریز می‌کند و کسی هم که قصد فروش رمزارز دارد رمزارز را به حساب قرارداد هوشمند واریز می‌کند. پس از آن خود قرارداد ریال را به او و رمزارز را به فرد مقابل خواهد داد.
سخن پایانی
استفاده از رمزارزها در عرصه تجارت خارجی یکی از مسائلی است که بنا بر نظر برخی کارشناسان و فعالان تجاری می‌تواند ابزاری مفید برای کاهش فشارهای تحریمی باشد، اما برخی دیگر نیز عقیده دارند هنوز به‌دلیل نوپا بودن صنعت ماینینگ و ارز دیجیتال در کشور، بسترهای مناسبی برای اجرای طرح‌های تجاری وابسته به رمزارزها وجود ندارد.
