دانش‌بنیان‌ها اقتصاد را نجات‌می‌دهند
در دنیای پرتحول امروز، دانش و نوآوری اساسی‌ترین عامل پیشرفت در عرصه‌های صنعتی و اقتصادی محسوب می‌گردد.
در دنیای پرتحول امروز، دانش و نوآوری اساسی ترین عامل پیشرفت در عرصه های صنعتی و اقتصادی محسوب می گردد. در حقیقت اقتصاد یک کشور وقتی شکوفا می شود که بستر لازم برای نوآوری و حضور در بازارهای رقابتی جهانی فراهم شود. حرکت به سوی نوآوری و ایجاد تغییر در ترکیب محصولات و خدمات در قلمرو فعالیت های یک کسب وکار دانش بنیان قرار دارد. ازاین رو کسب وکارهای دانش بنیان نقش مهمی در اثربخشی تولید، تبلور دانش در محصولات و خدمات جدید، ارتقا سطح اقتصاد و رفاه، تولید ثروت و ارزش افزوده در یک جامعه ایفا می کند. هر اندازه که یک بنگاه اقتصادی دانش بنیان از دانش در ساختار خود بیشتر استفاده کند، بر ارزش آن افزوده شده و چرخه تکامل یافته تری از بالندگی به وجود می آورد. کسب وکارهای دانش بنیان نقش کلیدی در ایجاد و توسعه اقتصاد دانش محور دارند. در کسب وکارهای دانش بنیان، رشد اقتصادی و ایجاد اشتغال، متناسب با ظرفیت نوآوری تحقق می یابد. صمت در این گزارش به مناسبت هفته جهانی کارآفرینان به نقش دانش بنیان ها در ایجاد اشتغال و مشکلات این بخش از فعالان اقتصادی پرداخته است.
آخر قصه خوش است
سید عباس شاهمرادی زواره، کارآفرین نمونه مدیریت شرکت دانش بنیانی را بر عهده دارد که تجهیزات پیشرفته مبتنی بر فناوری نانو و دیگر فناوری های پیشرفته می سازد. شاهمرادی در گفت وگو با صمت در توصیه به کارآفرینان جوان و نوپا گفت: کارآفرینی فرآیندی است که از آخر شروع می شود. برای رشد و پیشرفت در مسیر کارآفرینی به فراخور هر موضوعی صاحبان کسب وکارها باید از انتها به این فرآیند نگاه کند؛ به عبارت دیگر ابتدا باید بازار به عنوان محل برداشت زحمات در نظر گرفته شود؛ در حقیقت هر فرد کارآفرین باید با شناخت خلا موجود در صنعت یا هر زمینه دیگری که فعالیت می کند، به شناخت دقیقی از بازار برسد.وی افزود: کارآفرین این حوزه در حقیقت باید بداند که چه نیازی از جامعه هدف برآورده نشده است تا بتواند راه های رفع آن نیاز را شناسایی و سمت وسوی فعالیت های خود را بر اساس آن نیاز طراحی کند. برخی از صاحبان کسب وکار انگیزه کافی علم و فن مورد نیاز برای شروع یک فعالیت نو و رفع نیاز جامه دارند و در بیشتر موارد از تمام ابعاد مالی و حرفه ای زندگی خود را برای پیشبرد یک کسب وکار بهره گیری می کنند. اما درنهایت راهی برای فروش محصولشان پیدا نمی کنند و متوجه می شوند محصولی که تولیدشده مورد نیاز و استفاده و نیاز بازار نبوده است. بنابراین آن چیزی که یک کارآفرین را موفق می کند، درنهایت بازار است. یعنی باید محصول خود را در بازار بفروشند و با پولی که تزریق می شود خود را توسعه دهند.
بدهکار بانکی نشوید
یکی از مشکلات فعالان اقتصادی و کارآفرینان تامین نقدینگی است که به گفته این فعال دانش بنیان، کارآفرینان نوپا در ابتدای مسیر نیاز به وام های کلان ندارند. اگر بازار کافی در دسترس بوده و شناخت کافی از بازار داشت باشند، دیگر هیچ کارآفرین و صاحب کسب وکاری نگرانی جدی از شکست سنگین مالی نخواهد داشت. وی در تصریح روند کار نیز گفت: حتی ممکن است افراد در ابتدای مسیر کارآفرینی و دانش بنیان شدن، باوجود صرف هزینه زمانی و مالی به نتیجه مطلوب نرسند و سود چندانی عایدشان نشود که این یک فرآیند طبیعی است. اما اگر روند گام به گام و آرامی را در توسعه کسب وکار خود پیش گیرند، احتمال موفقیت و ایستادگی آنها در برابر نواقصشان بیشتر می شود.وی با تاکید بر اینکه اغلب صاحبان کسب وکارها در ابتدای مسیر نیازمند سرمایه کلان نیستند گفت: تجربه نشان داده اگر در ابتدای کار پول زیادی به فعالیت نوپا تزریق شود؛ ممکن است زوایای راه رسیدن به تولید اصولی و انبوه و پیچ وخم های بازار به درستی شناسایی نشده و این امر می تواند در ادامه راه به عنوان یک شکاف عمیق برای کسب وکارها مشکل ساز باشد. شاهمرادی زواره شرایط امروز دانش بنیان ها و کارآفرینان کشور را بهتر از دیروز دانسته و گفت: با توجه به حمایت های دولتی و شکل گیری صندوق های سرمایه گذای به طور قطع شرایط دانش بنیان ها امروز بهتر از دیروز است و کارآفرینان مسیر هموارتری نسبت به کارآفرینانی است که در ۲ تا ۳ دهه گذشته فعالیت می کردند. وی با تاکید بر نبود نیاز مالی بالا در ابتدای فعالیت های دانش بنیان گفت: نباید بگذاریم کارآفرینان و صاحبان دانش بنیان ها امروز، تبدیل به بدهکاران بانکی فردا شوند. این فعال بازار با اشاره به روند افزایشی شمار شرکت های دانش بنیان نسبت به 5 سال گذشته گفت: در این بازه زمانی مشاهده شده عده ای از افراد نخبه که علم و فن کافی در تولید یک محصول دارند، به دلیل نداشتن شناخت دقیق از بازار، درنهایت تبدیل به بدهکاران بانکی می شوند. بنابراین با توجه به تجربه های موجود، تزریق سرمایه در شرایطی که محصول در بازار به فروش نرود، صاحبان کسب وکار و کارآفرینان را تبدیل به بدهکاران بانکی می کند تا یک فردی که اشتغال زایی کرده است.
نقش نهادهای دولتی
وی در ارزیابی نقش نهادهای دولتی نظیر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری را در امر توسعه کارآفرینان و دانش بنیان ها گفت: وجود نهادهای دولتی مانند یک والد برای رشد دانش بنیان ها ضروری است. نهادهایی نظیر معاونت علمی مانند مادری هستند که در ابتدا باید دستان کودک خویش را برای راه رفتن بگیرند اما به محض اینکه کودک توانست چند قدم بردارد، باید دستان کودک خود را رها کند. به عبارت دیگر دولت تنها در ابتدای مسیر می تواند همراه دانش بنیان ها باشد. اما درنهایت دانش بنیان ها خودشان باید یاد بگیرند که چگونه گام به گام در مسیر فروش بالا و پیشرفت های مالی قرار بگیرند. شاهمرادی زواره افزود: همان گونه که پیش تر هم اشاره شد، برای اینکه دانش بنیان ها بتوانند روی پای خود بایستند، باید بازار را بشناسند و محصول خود را در بازار بفروشد. اما این نکته را هم باید در نظر بگیریم که کافی نبودن اطلاعات کارآفرینان و صاحبان شرکت های نو پا در عرصه دانش بنیان از بازار و فرآیندهای آن؛ آنها را مقصر اصلی این سناریو نمی کند. به گفته این کارآفرین مهم ترین کمکی که نهادهای دولتی مانند صندوق نوآوری شکوفایی مانند معاونت علمی و انجمن نخبگان یا هر نهاد دیگری این است که افراد خبره و کاربلد را در این عرصه به کار بگیرند و در قالب آموزش هایی به کارآفرینان یاد بدهند که چه ارزیابی باید نسبت به بازار موجود داشت. گاهی با یک تغییر کوچک مسیر موفقیت را طی می توان کرد و اگر آن تغییر کوچک وجود نداشته باشد چیزی جز فروپاشی و شکست نخواهد بود به عبارت دیگر وظیفه نهادهای دولتی ارائه یک نقشه راه به کارآفرینان است.
سنگ بزرگ برندارید
شاهمرادی زواره در توصیه به دانش بنیان ها و کارآفرینان گفت: به اعتقاد من دانش بنیان ها و کارآفرینان در ابتدای مسیر باید با حداقل هایی که می شناسند وارد بازار شوند نه اینکه بخواهند سنگ بزرگ را بردارند توانایی پرتاب آن را نداشته باشند. وی با اشاره به اینکه انتخاب موضوع نخستین گامی است که ما را به شفافیت در مسیر کسب وکار می رساند گفت: برای موفقیت باید از تحقق اهداف کوچک آغاز کرد. همچنین در این مسیر با شناسایی بازار و جامعه هدف و تولید کالای مورد نیاز در گام بعد باید در شناساندن بازار و کالای تولیدشده به مخاطب تلاش کرد.
نوآوری فرصت شغلی ایجاد می کند
ایجاد نوآوری در حوزه های مختلف به رشد و توسعه اقتصادی کشور کمک کرده و می توانند نقش مهمی در ایجاد فرصت های شغلی جدید داشته باشند و موجب رونق و شکوفایی اقتصادی شده و چه بسا کشور را به جرگه اقتصادهای نوظهور ملحق کنند. برای تحقق این هدف درکشور ما، استارت دارای پتانسیل های بسیار بالایی هستند، اما از طرفی باید الزامات این امر را نیز در نظر گرفت و درجه ات فراهم کردن آن حرکت کرد.
استارت با شروع فعالیت در قالب شرکت های کوچک و متوسط و بعد با تبدیل شدن به شرکت های بزرگ باعث ایجاد فرصت های شغلی متعدد و متنوعی می شوند. از طرفی با توجه به اینکه استارت معمولا حول تکنولوژی های جدید شکل می گیرند، زمینه ورود محصولات و خدمات جدیدتر به بازار را فراهم کرده و موجب رقابتی تر شدن قیمت ها برای مصرف کنندگان می شوند.
از طرفی اگر شرایط تنظیم گری توسط دولت ها به خوبی انجام گرفته باشد و به خصوص ورود و راه اندازی کسب وکار تسهیل شده باشد، این پویایی می تواند به صورت پیوسته رشد تولید و توسعه اقتصادی را فراهم ساخته و از ایجاد رانت و خمودگی شرکت ها جلوگیری کند، زیرا گسترش استارت موجب افزایش کیفیت، خلاقیت و نوآوری در ارائه کالا و خدمات می شود و سایر شرکت های موجود نیز با هدف حفظ مزیت های رقابتی خود و از دست ندادن سهم بازار، مجبور می شوند بیش از گذشته برای نوآوری و تولید کالا و خدمات بهتر تلاش کنند و خدمات و محصولات بهتر و به روزتر ارائه کنند وگرنه توسط استارت جدید از بازار به درخواهند شد. براساس گزارشی که چند سال پیش توسط مرکز پژوهش های مجلس منتشر شد موانع توسعه کسب وکارهای کوچک در دو دسته مسائل کلان و خرد دسته بندی می شوند. مسائل کلان، مسائلی است که بر ساختار کلان اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی کشور مترتب است و در چارچوب کلی اقتصاد کشور و در نتیجه شکل گیری و توسعه استارت و شرکت های دانش بنیان را تحت تاثیر قرار می دهد.
مسائل سطح خرد نیز مشکلاتی در حوزه بیمه، مالیات و گمرک، نظام تامین مالی (مسائل بانکی و ارز)، مجوزدهی و نظارت، ایجاد بازار و نظام مالکیت فکری است که بر اکوسیستم کسب وکارهای کوچک تاثیر می گذارد. در این راستا باید هر دو دسته عوامل را مدنظر قرار داده و شرایط مناسب را برای آغاز به کار فراهم کنیم.
ورود به زنجیره های ارزش جهانی
یکی از مقوله هایی مشکل ساز و مفقود این حوزه، عدم ورود به زنجیره های ارزش جهانی است. کاری که کشورهایی مانند چین، کره جنوبی و هند انجام داده اند و توانسته اند در مسیر موفقیت قرار گیرند. با بررسی روند ادغام و ارتقا در زنجیره ارزش جهانی اقتصاد دیجیتال در سه کشور کره جنوبی، هند و چین متوجه می شویم دو عنصر برای مشارکت یک کشور در بخش های با ارزش افزوده بالای اقتصاد دیجیتال زنجیره ارزش جهانی حیاتی هستند که شامل سرمایه گذاری مستقیم خارجی در خارج از کشور و ظرفیت سرمایه انسانی و تحقیق و توسعه می شود.کره جنوبی، هند و چین از خیل عظیم دانش آموختگان خود در زمینه های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضی بهره برده و توانسته اند با موفقیت صنایع داخلی را مستقر کنند. در ادامه شرکت های پیشرو داخلی زمانی که سرمایه گذاری مستقیم خارجی در داخل این کشورها آزاد شد، تحت فشار رقابتی ناشی از سرمایه گذاران خارجی، در خارج از کشور سرمایه گذاری کردند تا بازارهای جدید را کشف و در سطح بین المللی رقابت کنند. کره و چین با عزمی راسخ در تحقیق و توسعه سرمایه گذاری کردند و با استفاده از ترکیبی از اقدامات مالی، ارائه اطلاعات، برنامه های حمایتی از توسعه و موافقت نامه های سرمایه گذاری بین المللی، علاوه بر آزادسازی کلی مقررات سرمایه گذاری در خارج از کشور حمایت کردند. هند پارک های فناوری نرم افزار ایجاد کرد و اعتبار صادرات نرم افزار و ضمانت های اعتباری ارائه کرد. برخی از شرکت ها از کره، هند و چین موفق به گسترش در سطح جهانی شدند و به بازیگران مهمی در بخش های خاصی از اقتصاد دیجیتال GVC تبدیل شده اند.
سخن پایانی
با توجه به موارد گفته شده موفقیت کارآفرینان منوط به هوش مالی و کسب وکار آنان در بازار است آنها به هرروی باید جامعه هدف و نیازهای آن را بشناسند و بعد در مسیر تولید گام بردارند. شاید بتوان گفت؛ مولفه های مهم در موفقیت یک کارآفرین جهان بینی و نگرش صاحبان آن کسب وکار است که در این زمینه تاثیر مستقیمی بر تصمیمات وی دارد. گفتنی است، بزرگ اندیشیدن و سنجیده عمل کردن همان برگ برنده ای است که اغلب کارآفرینان را به مقصد اشتغال زایی و سود مالی رسانده است. از سوی دیگر نقش مهم و ارزشمند دیگری که استارت و دانش بنیان ها به دلیل ماهیت مبتنی بر فناوری های جدید دارند؛ می توانند به توسعه متوازن کسب وکارها در جغرافیای مختلف کشور کمک کنند و فرصت های اشتغال را در نقاط مختلف کشور فراهم آورند. دانش بنیان ها و استارت با کمک فناوری های نوین به افراد این امکان را می دهند که ورای مرزهای جغرافیایی و با تکیه بر امکانات محلی خود بتوانند محصول و خدمات را تولید و به بازارهای مختلف عرضه کنند.
