او خودرو را می‌خرد تا با سود بفروشد. کاهش ارزش پول کشور و افزایش نرخ دلار صادرکنندگان را خوشحال و مصرف‌کنندگان را دچار دردسر کرده است. برخی تولیدکنندگان عنوان می‌کنند با افزایش نرخ دلار، صادرات ارزآوری زیادی دارد و این در حالی است که با کاهش ارزش ریال، بازارها دچار آشفتگی لاینحلی شده‌اند. در چند روز گذشته نرخ خودرو در بازار بدون تقاضا نوسان بسیاری داشت. برخی فعالان بازار هم این موضوع را مربوط به عرضه دانستند اما خودروسازان اعلام کردند عرضه کاهش پیدا نکرده و حتی با کاهش آمار معوقات روند افزایشی داشته است.

قیمت ارز، نخستین دلیل گرانی

علی خسروانی درباره دلایل افزایش نرخ خودرو در بازار به صمت گفت: هفته آخر مرداد و هفته نخست شهریور، نرخ خودرو در بازار روند افزایشی داشت اما در چند روز اخیر نرخ محصولات تثبیت شده است. وی افزود: در بازار خودروهای داخلی این روند افزایش حدود ۵ درصد و برای خودروهای وارداتی این رقم دو برابر بود. نوسان نرخ در بازار خودرو چند دلیل دارد و مشکلات ارزی و نوسان نرخ دلار یکی از علل گرانی خودروها در بازار است. 

او ادامه داد: نرخ دلار به کانال ۲۸ هزار تومان رسید اما تجربه نشان داده با کاهش آن نرخ محصولاتی که افزایش پیدا کرده‌اند، دچار چسبندگی شده و پایین نمی‌آیند.

ناهمخوانی عرضه و تقاضا

این فعال بازار خودرو با اشاره به عرضه شرکت‌های خودروساز گفت: مدیران خودروساز عنوان کرده‌اند عرضه خودرو از سوی آنها کاهش پیدا نکرده و خودروساز عرضه را به نسبت خود کاهش نداده است اما این به معنای متناسب بودن عرضه و تقاضا در بازار نیست.خسروانی با بیان اینکه موضوع دیگر آشفتگی بازار این است که عرضه متناسب با نیاز نیست و گفت: با توجه به شرایط فعلی بازار، شرکت‌های خودروساز باید عرضه را ۳ برابر میزان فعلی کنند البته این عرضه باید متناسب با نیاز بازار به لحاظ تامین سلایق باشد تا بازار خودرو به آرامش نسبی برسد.وی ادامه داد: اگر ۲ میلیون خودرو از مدل‌هایی مانند پژو ۲۰۶، پژوپارس، کوییک، تیبا و... عرضه شود، باز هم نمی‌توان انتظار داشت خودروهایی مانند مزدا، اسپورتیج و خودروهای هیوندایی گران نشوند. هر کلاس مدلی متقاضی خودش را دارد.

این فعال بازار خودرو در توضیح بیشتر وضعیت فعلی بازار خودرو اظهارکرد: نکته اول این بود که عرضه در چند سال اخیر کفاف نیاز بازار را نداده است و دیگر اینکه عرضه به تناسب خواسته متقاضیان نیست و این جدا از تیراژ و تعداد خودروهای عرضه شده بوده، چراکه ذائقه‌ها در بازار متفاوت است.

افت و خیزارز دیجیتال و بازار خودرو

خسروانی با بیان اینکه هنگامی که خودرو کالا سرمایه‌ای شود متاثر از بازار کالاهای سرمایه‌ای دیگر مانند ارز و طلا هم می‌شود، گفت: با افزایش نرخ در هر یک از این بازارهای خودرو هم گران می‌شود. البته تغییر قیمت‌ها در بورس هم بی‌تاثیر نیست حتی افت و خیز ارز دیجیتال هم روی بازار خودرو تاثیر می‌گذارد.

فروش‌ غیررسمی

این فعال بازار خودرو در پاسخ به این پرسش که چرا وقتی خودروساز نرخ کارخانه را افزایش نمی‌دهد، خودرو در بازار گران می‌شود، گفت: برخی شرکت‌های خودروساز محصولات خود را به نرخ بازار به‌شکل زیرمیزی در بازار به‌فروش می‌رسانند. تعداد محدودی خودرو در قالب قرعه‌کشی به‌فروش می‌رسد اما بخش بیشتری با نرخ بازار به‌طور غیررسمی به‌فروش می‌رسد.

وی ادامه داد: این شرکت‌های خودروساز به‌وسیله عوامل خود مبادرت به این نوع فروش می‌کند. شکی در این‌باره وجود ندارد. محدود به یک خودروساز و دو خودروساز هم نمی‌شود. او افزود: درواقع این خودروها با نرخ حاشیه بازار به‌فروش می‌رسد.

نرخ مصوب و قیمت‌گذاری

این فعال بازار با بیان اینکه خودروسازان دارای یک نرخ مصوبی هستند، گفت: شرکت‌های خودروسازان چه خصوصی و چه خصولتی‌ها، براساس مصوبات قیمتی که نهادهای بالاتر اعلام می‌کنند، ملزم به عرضه محصولات خود هستند. به‌عنوان مثال، نرخ مصوب خودرو دیگنیتی ۷۰۰ میلیون تومان است اما در بازار یک میلیارد و ۳۰۰ میلیون تومان خریدوفروش می‌شود.

او اضافه کرد: نرخ محصولات خودروسازان خصوصی درب کارخانه با بازار فاصله زیادی ندارد. گاهی هم نرخ کارخانه بالاتر از بازار است که دلیل آن هم فروش اسقاط خودرو از سوی خود شرکت خودروساز است؛ از این‌رو نرخ همان خودرو در بازار ارزان‌تر از نرخ کارخانه است.خسروانی با بیان اینکه درصد تاثیر نهادهای قیمت‌گذار دولتی در شرکت‌های دولتی و خصولتی بیشتر است، گفت: در این بخش کمتر شاهد افزایش نرخ محصولات هستیم. شرکت‌های خصوصی برای تغییر قیمت‌ها اختیار بیشتری دارند اما آنها هم باید برای افزایش نرخ مجوز داشته باشند.

آمار تقاضا

این فعال بازار خودرو در پاسخ به این پرسش که آیا آمار تقاضا بازار خودرو امسال نسبت به سال گذشته افزایش پیدا کرده، گفت: خیر. همان خلأ از سال گذشته به امسال هم انتقال پیدا کرده، زیرا عرضه تغییری نداشته است.خسروانی با اشاره به نیاز واقعی بازار خودرو عنوان کرد: نیاز بازار خودرو در شرایط عادی یک میلیون و ۵۰۰ هزار خودرو است. عرضه بیش از این عدد هم مناسب نیست، زیرا رسوب محصولات را در انبارها افزایش می‌دهد.

خواسته بازار مهم است

این فعال بازار خودرو در ادامه سخنان خود، گفت: کشور در حوزه خودرو بازار صادراتی برای محصولات مازاد تولید در اختیار ندارد و این سبب می‌شود دوباره تجربه دهه ۹۰ تکرار شود. در دوره‌ای وقتی تولید خودرو به حدود یک میلیون و ۷۰۰ هزار خودرو رسید، با پدیده رسوب کالا در انبارها مواجه شدیم. بنابراین عرضه بیش از تقاضا هم نمی‌تواند مناسب برای بازار باشد. اما موضوعی که در عرضه مهم است (زیرا همه کارشناسان معتقدند باید عرضه با افزایش تیراژ بیشتر شود تا بازار به آرامش برسد) تناسب عرضه خودرو با توجه به خواسته بازار و متقاضیان است.

وی اضافه کرد: برای کاهش نرخ خودرو نمی‌توان مثلا یک میلیون و ۵۰۰ هزار خودرو خانواده پژو یا فلان خودرو را تولید کرد. سلیقه‌ها با توجه به سطح درآمد و حتی سن افراد متفاوت است و برای موفقیت در بازار خودرو باید بتوانیم تمام خواسته‌های بازار تقاضا را پوشش دهیم.

خسروانی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه اگر نیازهای انباشته از سال‌های قبل را به نیاز امروز اضافه کنیم بازار به چه تعداد خودرو نیاز دارد، گفت: اگر بخواهیم نیازهای موجود را پاسخگو باشیم و بازار را به شرایط متعادل برسانیم نیاز به عرضه مضاعف اولیه برای برهه زمانی داریم. اما این فقط با تولید پوشش داده نمی‌شود. به‌عنوان مثال، از یک میلیون و ۵۰۰ هزار خودرو نیاز است بخشی با واردات انجام شود، زیرا همان‌طور که توضیح داده شد نیازها و سلیقه متقاضیان متفاوت بوده و بازار به کلاس‌های مختلف خودرویی نیاز دارد.

وی خاطرنشان کرد: شاید ۷۰ تا ۸۰ درصد نیاز بازار داخل مربوط به خودروهای داخلی باشد اما حدود ۲۰ درصد هم مربوط به خودروهایی با سطح کیفی و فناوری بالاتر در بازار جهانی است. به‌عنوان مثال، اگر یک میلیون تیراژ در حوزه مدل‌های داخلی داشته باشیم نرخ النترا، سانتافه و توسان کاهش پیدا نمی‌کند.

سیاست‌گذاری با توجه به تنوع

برنامه تیراژ تولید در شرکت‌های خودروساز تا افق ۱۴۰۴ حدود ۳ میلیون خودرو است. خسروانی در این‌باره عنوان کرد: در سیاست‌گذاری‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت باید به این نکات توجه شود که نیاز بازار فقط به کلاس خودروهای فعلی نیست. بازار خودرو به مدل‌های روز جهانی هم نیاز دارد.وی افزود: تولید با دستور انجام شدنی نیست، زیرا اگر این‌گونه بود باید در دولت‌های قبل این افزایش تیراژ محقق می‌شد. آیا می‌توان گفت مثلا وزیر نمی‌خواسته تیراژ افزایش پیدا کند؟ یا در این‌باره سنگ‌اندازی کند؟خسروانی ادامه داد: اگر به نیازهای موجود بازار توجه نشود همچنان مدل‌های ۲۰۱۶ دو برابر نرخ فعلی مدل ۲۰۲۱ آن در بازار خودرو خرید و فروش خواهد شد.

خرید به جای پس‌انداز

در ادامه کاظم محمدی‌نیکخواه درباره وضعیت خودرو در نیمه دوم سال به صمت گفت: اگر شرایط فعلی ادامه پیدا کند نمی‌توان انتظار تغییر خاصی بود، زیرا خودرو ۳ سال است دیگر کالای مصرفی به شمار نمی‌رود. وی افزود: یک زمانی عنوان می‌شد بازار را دلال‌ها مدیریت می‌کنند اما امروز دیگر دلالی وجود ندارد همه به نوعی وارد این بازار شده‌اند. او ادامه داد: هر کس قدرت خرید یک خودرو را داشته باشد به‌جای پس‌انداز در بانک وارد بازار می‌کند. امروز خودرو صفر مدل ۹۷ در بازار موجود است. حتی مدل صفر ۲۰۱۶ وارداتی هم وجود دارد. این فعال بازار تصریح کرد: همان‌طور که بارها عنوان شد، مردم برای اینکه ارزش سرمایه‌شان کاهش پیدا نکند به بازارهایی مانند ارز، طلا، خودرو پناه آورده‌اند. محمدی‌نیکخواه با بیان اینکه خودروها تاریخ مصرف ندارد، گفت: ممکن است از مدل آن بیفتد اما با توجه به وضعیت اقتصادی کشور از نرخ آن نمی‌افتد. او گفت: از زمانی که بانک مرکزی بهره‌های سپرده‌های بانکی را کاهش داد مردم پس‌اندازهای خود را وارد بازار کردند. خودرو هم از کالاهای مورد علاقه خریداران شد. محمدی‌نیکخواه در پایان گفت: برای ساماندهی بازار باید ثبات اقتصادی در کشور برقرار شود. بهبود وضعیت اقتصادی تمام چالش‌های بازارها از جمله بازار خودرو را هم حل می‌کند. بنابراین اگر دولت سیزدهم در این زمینه موفق شود می‌توان آینده روشنی برای بازار خودرو متصور بود.

سخن پایانی

بنابر این گزارش نیاز بازار خودرو با توجه به تنوع سلیقه‌ها متفاوت بوده و نمی‌توان تمام این نیاز را با تیراژ تولید داخل تامین کرد. از سوی دیگر، نوسان نرخ ارز و کالاهای سرمایه‌ای مانند طلا، نرخ خودرو را هم در بازار دچار نوسان کرده و با بالا رفتن قیمت‌ها سوداگری در بازار بیشتر می‌شود.

بنابر این گزارش نیاز بازار خودرو با توجه به تنوع سلیقه‌ها متفاوت بوده و نمی‌توان تمام این نیاز را با تیراژ تولید داخل تامین کرد. از سوی دیگر، نوسان نرخ ارز و کالاهای سرمایه‌ای مانند طلا، نرخ خودرو را هم در بازار دچار نوسان کرده و با بالا رفتن قیمت‌ها سوداگری در بازار بیشتر می‌شود.

خبرنگار: فاطمه امیراحمدی