گردشگری داخلی نسبت به خارجی زندهتر است
رحیم یعقوبزاده- رئیس مرکز گردشگری دانشجویان ایران
در کشور ما آن بخشهایی از اقتصاد گردشگری توسعه یافته که گریزناپذیر بوده و نگاه به این بخش همهجانبه نبوده و این مشکلی است که رفع آن نیاز به تغییر نگاه دارد. با تحولات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی در قرن اخیر، انگیزهها و اشکال سفر تغییر کرده است. بهطور کلی ۱۷۰ نوع گردشگری و زیرشاخه گردشگری داریم که سالانه در حال افزایش و تغییر است. عوامل بسیاری در تضعیف صنعت گردشگری موثر است؛ قطعا بیثباتی نرخها و عوامل دیگر تاثیر زیادی بر حوزه گردشگری دارد، بهطور مثال تغییرات زیاد در نرخ ارز و بیثباتی آن یکی از عواملی است که در حوزه گردشگری تاثیر منفی دارد؛ بنابراین سیاستگذاری و تصمیمگیری در حوزه گردشگری داخلی و بینالمللی بسیار سخت میشود. بخشی از مشکلات صنعت گردشگری کشور مربوط به وضعیت اقتصاد کشور است، مانند افزایش نرخ ارز که بهواسطه آن قیمتها بهطور کلی افزایش مییابد و بهنوعی بیثباتی قیمتها را شاهد خواهیم بود.
تغییر فصلها را نیز میتوان بهعنوان عاملی تاثیرگذار بر صنعت گردشگری نام برد. در سفرهای داخلی نرخ تورها در ماههای مختلف سال متفاوت است؛ بهگونهای که در برخی تورها تا ۴۰ درصد شاهد افزایش نرخ هستیم. بسیاری از تورگردانان و گردشگران نمیتوانند برای سفر برنامهریزی کنند و دائم باید در حال چک کردن نرخ باشند. این موضوع یکی از چالشهای مداوم در حوزه گردشگری است. مسائل سیاسی که به سیاستهای کلان کشور مربوط میشود نیز باعث افول گردشگری شده است. اگر روابط ما با سایر کشورها از جمله مبادی عمده گردشگر مانند اروپا، چین و... مناسب نباشد، در حوزه گردشگری بینالمللی توفیق چندانی بهدست نمیآوریم.
مشکلات دیگری جز مسائل اقتصادی و سیاسی وجود دارد که در کاهش گردشگر تاثیرگذار است؛ مانند اینکه امسال شاهد تعطیلی برخی مراکز اقامتی استانها بهدلیل کمبود گاز بودهایم. برخی از مشکلات موجود در کشور که بر صنعت گردشگری تاثیرگذار است ناشی از نبود مدیریت مطلوب و ناکارآمدی است. مگر سرما تنها در کشور ما جریان دارد. این مسئله در اروپا بسیار شایع است. کشورهای همسایه مانند ترکیه و ارمنستان هوای بسیار سردی دارند، آیا گردشگری آنها تعطیل شده است؟ گردشگری در کشورهایی مانند ارمنستان و ترکیه نهتنها نزول وضعیت نداشته، بلکه هر روز بر تعداد گردشگران آنها افزوده میشود. بهعقیده بسیاری از کارشناسان متاسفانه این مشکلات تنها بهواسطه نبود مدیریت مطلوب در کشور ایجاد میشود. یکی از بهانههای مسئولان نبود ارتباط با کشورهای دیگر است. در این زمینه پیشنهاد ما این است که از ارتباط خوب با کشورهای دوست و همسایه برای جذب گردشگر استفاده کنند.
همچنین باید از ظرفیتهای گردشگری زمستانی برای جذب توریست استفاده کرد. سرما نباید باعث کاهش سفر شود. در دنیا به گردشگری زمستانه بسیار تخصصی نگاه میکنند. برای توسعه گردشگری زمستانه میتوان از ظرفیتهایی چون برف برای اسکی و ورزشهای زمستانی بهره برد. پیست دیزین و آبعلی از جمله موارد مناسب در این زمینه بهشمار میروند که متاسفانه نادیده گرفته شدهاند. متولی گردشگری کشور ما که وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی است، بسیار ضعیف و منفعل عمل میکند؛ بهگونهای که بهعقیده بسیاری از فعالان این حوزه این وزارتخانه هیچ برنامه و اقدامی برای جذب گردشگر انجام نمیدهد و در توجیه عملکرد خود کوچکترین اتفاق را بهانه کاهش گردشگر عنوان میکند. متاسفانه در سال گذشته بههیچوجه از سمت وزارت گردشگری اقدام موثری برای پیشرفت گردشگری صورت نگرفت.
نسبت به سالهای گذشته گردشگری داخلی روند رو به رشدی داشته، اما در ۲ سال گذشته بهواسطه افزایش بیرویه هزینهها با کاهش سفر مواجه شدیم. بهواسطه کاهش قدرت خرید و شرایط بد اقتصادی پیشبینی ما این است که امسال تعداد سفرها نسبت به سال گذشته کاهش داشته باشد و بهنظر میرسد ترجیح مردم برای سفر، شهرهای نزدیک و یکروزه باشد، اما همچنان گردشگری داخلی نسبت به گردشگری خارجی سرزندهتر است و بهشدت آن رکود را تجربه نمیکند. در خوشبینانهترین حالت تا چند سال آینده تعداد گردشگر بینالمللی کشور به ۴ میلیون نفر خواهد رسید که این آمار بسیار کمتر از کشورهای منطقه است. این در حالی است که گفته شده روادید ۵۰ کشور حذف خواهد شد که بیشتر در حد یک صحبت است و تاکنون اقدامی برای آن انجام نشده است. در این زمینه یک نکته مهم قابلطرح است؛ اینکه درآمد سرانه استانبول از کشور ما بیشتر است، اما سفر به استانبول برای یک گردشگر ارزانتر از سفر به کیش در میآید.در سالهای اخیر ملاحظه میشود که باوجود محدودیتها و کموکاستیهای زیرساختی در فناوری، چارهای جز حرکت به سمت خدمات مبتنی بر فناوری وجود نداشته است؛ برای مثال دیگر مانند گذشته نیست و استفاده از آژانس خودرو، خرید بلیت قطار، رزرو هتل یا خرید بلیت از دفاتر هواپیمایی جای خود را به خریدهای آنلاین در این حوزه داده است.