به‌تازگی قیمت آرد صنف و صنعت آزاد شد و در پی آن قیمت محصولات آردی از جمله ماکارونی و نان فانتزی افزایش یافت. دولت یکی از دلایل اصلی حذف این یارانه را قاچاق آرد و محصولات آن و در نتیجه هدررفت یارانه اعلام کرده است. در همین راستا، روز گذشته آمار صادرات محصولات تولیدی با آرد بررسی شد و موضوعی که توجه‌ها را جلب می‌کند، قیمت صادراتی این محصولات است.

به گزارش ایسنا، در سال ۱۴۰۰ کل محصولات تولیدشده با آرد گندم که از ایران صادر شده ۲ میلیون و ۲۷۴ هزار و ۸۷۲ تن به ارزش ۴۷۰ میلیون و ۷۲۷ هزار و ۲۲۵ دلار بوده است. با توجه به اینکه کل صادرات ایران در سال گذشته ۴۸.۶ میلیارد دلار بوده، صادرات محصولات گندمی یک درصد از کل صادرات ایران بوده است.

بررسی روند صادرات محصولات تولیدی با آرد نشان می‌دهد به‌طور متوسط، قیمت صادرات بیشتر این محصولات، ارزان‌تر از قیمت داخلی آنها بوده که دلایل آن باید از سوی تجار، وزارت صنعت، معدن و تجارت و وزارت جهادکشاورزی توضیح داده شود.

از این مقدار، سهم گروه خمیرهای غذایی ۲۳۶ هزار تن به ارزش ۸۴ میلیون دلار بوده که شامل اقلامی مانند ماکارونی و پاستا است. بر این اساس، به‌طور میانگین، هر کیلوگرم محصول از گروه خمیرهای غذایی معادل بیش از ۱۰ هزار تومان صادر شده است. این در حالی است که قیمت هر کیلوگرم ماکارونی سال گذشته در ایران، ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان بود.

همچنین در سال گذشته ۹۴ هزار و ۷۷۳تن انواع نان به ارزش ۸۶ میلیون و ۵۵۶ هزار دلار صادر شده؛ یعنی میانگین ارزش هر کیلو نان حدود ۲۵ هزار و ۶۰۰ تومان بوده است.

آرد گندم با ۲ برابر نرخ داخل صادر شد

صادرات آرد گندم نیز در مدت یادشده ۱۲ هزار و ۸۰۰ تن به ارزش ۳ میلیون و ۴۰۰ هزار دلار بوده است؛ بنابراین به‌طور میانگین، هر کیلوگرم آرد گندم در سال گذشته به ارزش بیش از ۷۵۰۰ تومان صادر شده که بیش از دو برابر قیمت داخلی آن است.

قیمت دولتی آرد گندم صنف و صنعت در اوایل سال گذشته در کشور حدود ۳۲۰۰ تومان بود و در اواخر سال به بیش از ۳۶۰۰ تومان رسید. به‌عبارت دقیق‌تر، قیمت آرد گندم صادراتی گران‌تر از قیمت آرد گندم یارانه‌ای در داخل است که البته این یارانه به‌تازگی حذف شد.

شیرینی صادراتی چند؟

همچنین در سال گذشته صادرات شیرینی‌های بدون کاکائو، ۱۱۹ هزار و ۱۱ تن به ارزش ۱۱۸ میلیون و ۱۰ هزار و ۴۰۱ دلار بوده یعنی به‌طور میانگین، ارزش هر کیلو از این محصول صادراتی، ۲۷ هزار و ۸۰۰ تومان بوده است. این در حالی است که سال گذشته، قیمت هر کیلوگرم شیرینی «تر» ۴۸ هزار تومان، زبان، پاپیونی و دانمارکی کیلویی ۳۸ هزار تومان و کیک یزدی نیز ۲۹ هزار تومان بوده و می‌توان گفت قیمت شیرینی صادراتی، اندکی کمتر از قیمت ارزان‌ترین شیرینی داخلی بوده است.

صادرات انواع بیسکوئیت نیز ۱۳۰ هزار و ۵۹۰ تن به ارزش ۸۸ میلیون دلار و انواع ویفر ۳۹ هزار تن به ارزش ۴۱ میلیون دلار بوده است.

بر این اساس، میانگین قیمت هر کیلوگرم بیسکویت صادراتی بیش از ۱۸ هزار و ۷۰۰ تومان و ویفر صادراتی حدود ۲۹ هزار و ۴۰۰ تومان بوده است.

گز و سوهان، گران‌ترین محصول آرد صادراتی

در این میان، گز و سوهان، گران‌ترین محصول آردی صادراتی بوده، چراکه میانگین قیمت هر کیلو گز و سوهان صادراتی در سال گذشته حدود ۴۳ هزار و ۴۰۰ تومان بوده است. البته قیمت ۴۵۰ گرم از انواع گز در سال گذشته در کشور بین ۳۳ تا ۲۲۰ هزار تومان بود. براساس آمار گمرک ایران، سال گذشته ۲۱۳۰ تن انواع گز و سوهان به ارزش ۳ میلیون و ۳۰۰هزار دلار از ایران صادر شده است.

یک پیشنهاد کارشناسی برای اصلاح یارانه

یک کارشناس با اشاره به راهکار اصلاح یارانه نان، گفت: آزادسازی قیمت آرد صنعتی و ثبات قیمت آرد برای نان‌های سنتی، نه‌تنها مانع قاچاق آن نمی‌شود، بلکه به آن دامن هم می‌زند.

مهدی امینی‌فرد، کارشناس حوزه گندم، آرد و نان در گفت‌وگو با مهر درباره شبهات ایجادشده درباره تسری دادن افزایش قیمت خرید تضمینی گندم به قیمت محصولاتی مانند آرد، نان و ماکارونی، گفت: دولت گندم را با یک قیمت مشخص می‌خرد و آن را با مبلغی کمتر یا بیشتر به کارخانه‌های مصرف‌کننده می‌فروشد. هنگامی‌که دولت این گندم را با قیمت کمتر از خرید، به کارخانه‌ها می‌فروشد، درواقع توزیع یارانه شده است.

این کارشناس با بیان اینکه خرید تضمینی یک مکانیسم کاهش ریسک تولید برای کشاورز است تا او مطمئن باشد، محصولش از سوی دولت خریداری می‌شود، افزود: خرید تضمینی در اصل، یک سیاست حمایتی است. دولت برای این کار یک سرمایه در گردش نیاز دارد که می‌تواند آن را از بانک مرکزی یا بانک‌های عامل در قالب تسهیلات دریافت کند و پس از خرید گندم از کشاورز و فروش آن به کارخانه‌ها، تسهیلات را برگرداند.

امینی‌فرد توضیح داد: دولت دو نرخ ۶۶۵ تومان و ۹۰۰ تومان برای آرد نان‌های لواش، بربری، تافتون و سنگک تعیین کرده و نان‌های پخته‌شده با این آردها باید با قیمت مصوب دولت به فروش برسد.

هدف دولت در پرداخت یارانه نان این است که مردم در تهیه قوت‌غالب خود مشکلی نداشته باشند؛ یعنی هدف این نیست که یارانه برای تولید بیسکویت یا ماکارونی تخصیص یابد.

این کارشناس اضافه کرد: با توجه به افزایش قیمت خرید تضمینی گندم به ۱۱هزار و ۵۰۰ تومان و اختلاف قابل‌توجه با نرخ آرد تحویلی به صنایع، دولت تصمیم گرفته تا این آرد را با قیمت واقعی تمام‌شده بفروشد.

امینی‌فرد درباره احتمال خروج آرد یارانه‌ای از چرخه نان به چرخه محصولات دیگر از جمله ماکارونی و سایر محصولات نیز گفت: با توجه به اختلاف چند برابری قیمت آرد ۶۶۵ تومانی و ۹۰۰ تومانی و نان با آرد حدود ۱۶هزار تومانی صنایع، قطعا خروج آرد از چرخه نان برای تولید ماکارونی، بیسکویت، قنادی‌ها و حتی مصرف نان در دامداری‌ها رخ می‌دهد و دولت با کمبود آرد در بخش نان مصرفی مردم روبه‌رو خواهد شد.

آزادسازی قیمت آرد صنعتی و ثابت نگه‌داشتن نرخ آرد سنتی، نه‌تنها از قاچاق جلوگیری نمی‌کند، بلکه به آن دامن هم می‌زند.

این کارشناس در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه آزادسازی گندم صنف و صنعت از ۲۷۰۰ به ۱۲۰۰۰ تومان موج گرانی در بازار ایجاد می‌کند، گفت: این اتفاق نه‌تنها جلوی قاچاق را نمی‌گیرد، بلکه قطعا موجب افزایش قاچاق از نانوایی‌هایی‌های یک و دو به صنف و صنعت نیز می‌شود که باید همزمان اصلاح نحوه توزیع یارانه نان محقق شود تا هم این‌گونه مشکلات پیش نیاید و هم شاهد انقلابی در بالارفتن کیفیت آرد و نان و به‌تبع بروزرسانی تکنولوژی کارخانجات آرد و نانوایان برای رقابت با یکدیگر باشیم.

امینی‌فرد تصریح کرد: اگر آزادسازی واردات گندم ازسوی کارخانجات و بخش خصوصی و صنایع از محل ارز خودشان و صادرات کالاهای تولیدی تحقق یابد، شاهد جذب ارزهای سرگردان بخش خصوصی در خارج از کشور و همچنین بالارفتن میزان موجودی غلات خواهیم بود.

توزیع ماکارونی با قیمت‌های جدید آغاز شد

دبیر اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران گفت: از روز گذشته توزیع ماکارونی با قیمت‌های جدید شروع شده و بازار طی هفته جاری اشباع می‌شود.

قاسمعلی حسنی در گفت‌وگو با مهر درباره وضعیت بازار ماکارونی، اظهار کرد: در چند روز گذشته به‌دلیل تغییر قیمت، کارخانجات ماکارونی را دپو کرده بودند تا با قیمت‌های جدید عرضه کنند، از سوی دیگر، فشار تقاضا برای خرید ماکارونی افزایش یافته بود؛ در همین راستا نیز بازار با کمبود ماکارونی مواجه شد.

دبیر اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران افزود: بر همین اساس با توجه به اعمال قیمت‌های جدید، از روز گذشته عرضه ماکارونی به بازار به روال عادی بازگشت و توزیع ماکارونی با قیمت‌های جدید شروع شده است. با این روند، بازار طی هفته جاری اشباع خواهد شد.

وی درباره وضعیت عرضه روغن، گفت: در بخش روغن نیز کمبودی در بازار نداریم و در فروشگاه‌های زنجیره‌ای روغن به اندازه کافی وجود دارد؛ البته در این میان، بنکدار برای خرید روغن از کارخانجات مجبور به خرید اقلام دیگری همچون رب گوجه‌فرنگی، تن ماهی و… است که همین مسئله موجب‌شده بنکدار تمایلی به خرید روغن نداشته باشد.

حسنی درباره بازار برنج و شکر نیز اظهار کرد: دولت در قالب طرح رمضان برنج تایلندی و ۸۸۰ تن شکر عرضه کرد؛ با توجه به اتمام ماه رمضان هنوز محموله جدیدی به ما نرسیده و منتظر تصمیمات وزارت جهادکشاورزی هستیم.

دبیر اتحادیه بنکداران مواد غذایی تهران گفت: در حال حاضر، قیمت بنکداری برنج ایرانی از ۴۸ تا ۸۸ هزار تومان، برنج پاکستانی ۱۹ هزار تومان، برنج هندی ۲۹ تا ۳۱ هزار تومان و برنج تایلندی ۱۲ هزار و ۵۰۰ تومان است.

سخن پایانی

با توجه به شرایط موجود در کشور و جهان، قاعدتا دولت باید نحوه توزیع یارانه نان را اصلاح کند. این اصلاح می‌تواند به این روش باشد که قیمت نان را در قیمت فعلی ثابت نگاه دارد. در این حالت، بانک مرکزی می‌تواند دستگاه‌های پوز نانوایی‌ها را به کارت‌های بانکی سرپرست‌های خانوار متصل کند تا یارانه نان (۱۱۰هزار میلیارد تومان) به‌طور مستقیم از طریق کارت‌های سرپرست‌های خانوار واریز شود.

برخی کارشناسان معتقدند با این شیوه مردم می‌توانند نان ارزان مثلا ۵۰۰ تومانی را با سهمیه مشخص کارت‌های یارانه‌ خود خریداری کنند. در این صورت، هرکس بخواهد، آرد یا نان خارج از مصرف معمول (مانند مصارف قنادی یا دامداری) تنها با قیمت آزاد در دسترس او خواهد بود. با روش یادشده انحراف یارانه‌ها به شکل قابل‌توجهی کم خواهد شد.