با این وجود همواره شاهد بروز چالش‌های مختلف میان فعالان زنجیره فولاد کشور هستیم که بخش بزرگی از این چالش‌ها از نبود سیاست صحیح در قیمت‌گذاری و همچنین تکمیل زنجیره تولید، آغاز می‌شود؛ بنابراین چنانچه تعاملی قوی میان تولیدکنندگان در حلقه‌های مختلف زنجیره فولاد شکل بگیرد، بخش بزرگی از این مشکلات مرتفع خواهند شد.

سرکوب قیمت فولاد در شرایط تورم عمومی

بهرام سبحانی، رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اظهار کرد: در شرایطی که تورم عمومی در اقتصاد کشور وجود دارد، بهای تمام مولفه‌های تولید فولاد در کشور از انرژی گرفته تا حمل‌ونقل، در ماه‌های اخیر افزایش قابل‌توجهی داشته است؛ بنابراین نمی‌توان انتظار داشت قیمت فولاد ثابت بماند یا کاهشی باشد. در شرایط تورمی، سرکوب قیمت فولاد منجر به ورشکستگی تولیدکنندگان، کاهش تولید و سپس تورم جدید می‌شود.

به گزارش چیلان، سبحانی گفت: در زمینه قیمت فولاد باید به هزینه مولفه‌های تولید آن نگاه کرد. برای تولید هر یک تن فولاد به ۱.۵ میلیون تن سنگ آهن نیاز است و ۳۰ درصد قیمت تمام‌شده فولاد مربوط به مواد اولیه است. از دیگر اجزای قیمت تمام‌شده فولاد می‌توان به حقوق و دستمزد نیروی کار، هزینه حامل‌های انرژی و کرایه حمل بار اشاره کرد.

وی ادامه داد: حقوق و دستمزدها به‌عنوان یکی از اجزای قیمت تمام‌شده فولاد در ابتدای سال، افزایش قابل‌توجهی داشته است. علاوه بر این کرایه حمل بار نیز در چند مرحله افزایش داشته است. برای تولید هر یک میلیون تن فولاد، ۴ میلیون تن حمل‌ونقل انجام می‌شود. هزینه برق و گاز نیز در چند مرحله افزایش‌های قابل‌ملاحظه‌ای داشته و تمام این موارد باعث شده قیمت تمام‌شده فولاد در کشور افزایش یابد.

رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران تصریح کرد: فضای اقتصاد کشور تورمی است و در بخش‌های مختلف شاهد تورم بالا هستیم. در چنین شرایطی به چه دلیل قیمت فولاد باید ثابت بماند یا کاهشی باشد؟ مگر فولاد می‌تواند جدا از کلیت فضای تورمی اقتصاد کشور باشد؟!

سبحانی خاطرنشان کرد: زنجیره آهن و فولاد، از سنگ‌آهن تا محصول نهایی را در بر می‌گیرد و سه تشکل تخصصی انجمن سنگ‌آهن، انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران و انجمن نوردکاران فولادی ایران این زنجیره را پوشش می‌دهند. باید بین این سه تشکل هماهنگی انجام گیرد تا از طریق این هماهنگی مسائل، چالش‌ها و بحران‌هایی که می‌تواند در زنجیره فولاد به‌وجود آید، حل شود. وی ادامه داد: اگر هر حلقه از حلقه‌های زنجیره آهن و فولاد با مشکلی روبه‌رو شود، این مشکل به‌سرعت به حلقه‌های بالادست و پایین‌دست سرایت خواهد کرد؛ از همین رو مشکلات زنجیره فولاد باید در سطح کلیت این زنجیره و با هماهنگی تشکل‌های تخصصی حل شود.

سبحانی افزود: برای ایجاد هماهنگی در زنجیره آهن و فولاد، توسعه متوازن این زنجیره و حل مشکلات آن، تشکل‌های تخصصی این زنجیره تصمیم گرفتند یک تشکل جدید ایجاد کنند. نام این تشکل جدید، شورای زنجیره آهن و فولاد ایران است و ماهیت مشورتی دارد تا از طریق هماهنگی و مشورت تنگاتنگِ سه تشکل ذکرشده، شاهد وضعیت بهتری در این زنجیره باشیم.

انباشته شدن گندله بحران‌زاست

رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران عنوان کرد: یکی از مشکلاتی که در حال حاضر در زنجیره آهن و فولاد وجود دارد، بحران انباشته شدن گندله در واحدهای تولیدکننده گندله است. بخش کوچکی از این مشکل به نامتوازنی زنجیره آهن و فولاد بازمی‌گردد و بخش بزرگ‌تر آن نیز مربوط به قطعی گاز واحدهای تولیدکننده آهن اسفنجی در زمستان سال گذشته است که با تعطیلی این واحد، مصرف گندله کاهش یافت و با انباشته شدن گندله در حلقه تولیدکننده این فرآورده روبه‌رو شدیم.

وی اضافه کرد: در حال حاضر، شاهد بحرانی در حلقه تولید گندله هستیم که این بحران در آینده ممکن است برای سایر حلقه‌های زنجیره آهن و فولاد ایجاد شود. نکته مهم این است که این بحران‌ها و نوسانات باید در سطح کل زنجیره آهن و فولاد و با هماهنگی سه تشکل موجود حل شوند و در این راستا نیز شورای زنجیره آهن و فولاد تشکیل شد.

بین دو بازار باید تفکیک قائل شد

رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران بیان کرد: یکی از بحث‌های مهمی که در حال حاضر در زمینه زنجیره آهن و فولاد وجود دارد، بحث بازار است. در موضوع بازار باید بین دو بازار مختلف، تفاوت قائل شد؛ اول بازار و قیمت بین‌بنگاهی و دوم بازار و قیمت محصولات نهایی. درباره قیمت بین‌بنگاهی نیاز به دخالت دولت نیست و نحوه قیمت‌گذاری در این حوزه باید توسط خود تشکل‌ها و با هماهنگی آنها تعیین شود.

سبحانی تاکید کرد: در واقع خود تشکل‌های زنجیره آهن و فولاد هستند که باید در زمینه قیمت مواد مبادله‌شده بین بنگاه‌ها به جمع‌بندی برسند و شیوه قیمت‌گذاری منصفانه در این حوزه را مشخص کنند.

رئیس انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران تصریح کرد: مبنای قیمت منصفانه در زنجیره آهن و فولاد، این است که سود تولید هر یک از فرآورده‌های این زنجیره متناسب با سرمایه‌گذاری صورت‌گرفته برای تولید آن باشد. نمی‌شود حلقه‌ای که به ازای هر یک میلیون تن تولید، سرمایه‌گذاری کمتری در آن صورت گرفته، سود بیشتری نسبت به حلقه‌ای ببرد که به ازای هر یک میلیون تن تولید، سرمایه‌گذاری بیشتری انجام داده است. سود حاصل در زنجیره آهن و فولاد باید متناسب با میزان سرمایه‌گذاری باشد و شورای زنجیره آهن و فولاد ایران بر همین اساس می‌تواند درباره قیمت‌های بین‌بنگاهی در این زنجیره به جمع‌بندی برسد.

صادرات مواد اولیه اشتباه است

تعیین عوارض صادراتی هدفمند موجب می‌شود ارزش افزوده ایجاد و صادرات پربازده‌تر شود. آنوش رحام مواد اولیه معدنی و صنعتی را در حکم مهمات دانست و بیان کرد: هیچ کشوری مهمات کشور رقیب تجاری خود را تامین نمی‌کند.  وی تعیین عوارض صادراتی مواد اولیه را در راستای جلوگیری از صادرات این مواد عنوان کرد.

دبیر سندیکای لوله و پروفیل ایران ادامه داد: هدف از تعیین عوارض صادراتی، جلوگیری از صادرات این محصولات است و ایران می‌تواند مواد اولیه خود را فرآوری و با ۲۰ درصد ارزش افزوده صادر کند. فروش مواد خام وجهه اقتصادی مطلوبی ندارد. رحام همچنین با اشاره به تعیین عوارض هدفمند و اصولی برای محصولات فولادی، تصریح کرد: تعیین عوارض صادراتی هدفمند موجب می‌شود در مواد اولیه ارزش افزوده ایجاد و امکان صادرات بهتر آن فراهم شود؛ بنابراین صادرات مواد اولیه روش درستی نیست.

وی درباره عوارض پلکانی صادرات محصولات معدنی، یادآور شد: باید بیشترین عوارض صادرات برای مواد اولیه باشد تا محصولات پایین‌دست کمتر مشمول عوارض صادراتی شوند.

دبیر سندیکای لوله و پروفیل ایران خاطرنشان کرد: وزارت صنعت، معدن و تجارت هنوز عوارض پلکانی متناسبی برای محصولات صنعتی و معدنی تعیین نکرده و حاشیه سود هر حلقه از زنجیره فولاد نیز تعیین نشده است. ضرورت دارد شورای آهن و فولاد به‌طور جدی در این زمینه اقدام کند.

سخن پایانی

 سیاست‌های اشتباه حاکم بر زنجیره فولاد در طول سال‌های گذشته چالش‌های متعددی را برای فعالان صنعتی ایجاد کرده که از جمله این سیاست‌های اشتباه می‌توان به قیمت‌گذاری نامناسب و همچنین وضع عوارض یا محدودیت‌های صادراتی اشاره کرد. بی‌تردید چنانچه این مشکلات مرتفع نشود، نمی‌توان به بهبود شرایط در این صنعت و توسعه آن امید داشت.