به گفته فاطمی‌امین یکی از اولویت‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت حرکت به سمت صادرات کالاهای دانش‌بنیان به‌جای صادرات مواد خام یا نیمه‌خام است. این اظهارات در حالی عنوان می‌شود که معاون هماهنگی و محیط کسب‌وکار وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز در حاشیه نشست هم‌اندیشی ارتقای تولید دانش‌بنیان در شرکت‌های بزرگ تاکید کرد: امسال صادرات محصولات دانش‌بنیان و فناورانه، جزو برنامه‌های اولویت‌دار و کلیدی وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان توسعه تجارت ایران خواهد بود.

بازنگری در معیارهای صادرکننده نمونه
وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه سال گذشته ۱۱۰ شرکت دانش‌بنیان در بخش جانبی به‌عنوان صادرکننده نمونه معرفی شدند، گفت: امسال با توجه به تاکیدات رهبر معظم انقلاب بر حوزه دانش‌بنیان، معیارهای انتخاب صادرکننده نمونه بازنگری شده و صادرکننده‌هایی که کالاهای دانش‌بنیان صادر می‌کنند، دارای اهمیت بیشتری خواهند بود و جزو صادرکننده برتر به‌شمار خواهند آمد.
فاطمی‌امین درباره وضعیت ورود دانش‌بنیان‌ها به صنایع بزرگ مانند نساجی و غذایی تصریح کرد: تاکنون در صنایع دانش‌بنیان عرضه‌محور بودیم اما بهتر این است به سمت تقاضا برویم و شرکت‌های بزرگی مانند صنایع خودروسازی و معدنی، فرآیندهای خود را برای کاهش نرخ و افزایش کیفیت اصلاح کنند و از این طریق به سمت تحقیق و توسعه و تولید کالای دانش‌بنیان بروند.
وزیر صنعت، معدن و تجارت همچنین درباره نشست هم‌اندیشی ارتقای تولید دانش‌بنیان، ادامه داد: در این نشست هم‌اندیشی بیش از ۳۰ شرکت بزرگ گرد هم آمده و ایده‌ها و چالش‌های خود را مطرح کردند و این می‌تواند تحولی را در حوزه دانش‌بنیان ایجاد کند.
وی تصریح کرد: اگر بتوانیم صنایع دانش‌بنیان را به‌عنوان یک قطار بزرگ به حرکت درآوریم و آنها تحقیق و توسعه کنند، این امر منجر به تعریف پروژه‌های بزرگی می‌شود که شرکت‌های کوچک می‌توانند در آن فعالیت کنند و در نتیجه تاثیر زیادی در اقتصاد خواهد گذاشت.
وزیر صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه اگر در حوزه‌ای کار دانش‌بنیان انجام دهیم و آن حوزه نتواند در مقیاس بزرگ تاثیرگذار باشد، تنها یک زیبایی فناورانه محدود رخ داده، عنوان کرد: مهم این است که این موضوع تاثیر قابل‌ملاحظه‌ای در بخش کلان اقتصاد و زندگی مردم داشته باشد.
وزیر صنعت، معدن و تجارت در پایان بیان کرد: ترکیبی از مشوق‌ها، ضوابط فنی و استانداردها می‌تواند به اندازه کافی برای شرکت‌های بزرگ انگیزه ایجاد کند که به سمت حوزه دانش‌بنیان بروند.

پیش‌بینی مشوق‌های اجرایی برای دانش‌بنیان‌ها
معاون هماهنگی و محیط کسب‌وکار وزارت صنعت، معدن و تجارت در حاشیه نشست هم‌اندیشی ارتقای تولید دانش‌بنیان در شرکت‌های بزرگ تاکید کرد: امسال صادرات محصولات دانش‌بنیان و فناورانه، جزو برنامه‌های اولویت‌دار و کلیدی وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان توسعه تجارت ایران خواهد بود.
به گزارش شاتا، سیدمهدی نیازی افزود: بر این اساس، طراحی پشتیبانی‌های لازم نیز در حال انجام است و تلاش می‌کنیم در همکاری‌های اقتصادی با کشورهای همسو، اهداف توسعه‌ای تولید دانش‌بنیان و صادرات محصولات دانش‌بنیان را به‌خوبی پیش ببریم.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت عنوان کرد: این جلسه در راستای منویات و تاکیدات رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیرشان با صنعتگران و با هدف تحقق حداکثری اهداف سال تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین تشکیل شده است. وی ادامه داد: گام نخست وزارت صنعت، معدن و تجارت برای اجرای دستورات رهبر معظم انقلاب و رفع دغدغه‌های ایشان در این حوزه، حرکت شرکت‌های بزرگ صنعتی و معدنی به سمت فعالیت‌های دانش‌بنیان است.
نیازی اضافه کرد: برای تحقق این هدف، باید برخی از این واحدها تغییراتی در فرآیندهای تولیدی خود ایجاد کنند که می‌تواند در قالب عملیات تحقیق و توسعه شکل بگیرد و برخی دیگر نیز باید به سمت تولید محصولات دانش‌بنیان، خلاقانه و نوآورانه سوق داده شوند.
معاون هماهنگی و محیط کسب‌وکار وزارت صنعت، معدن و تجارت بیان کرد: طبیعی است که در این مسیر چالش‌هایی پیش‌روی این برنامه عملیاتی باشد که تلاش شد موارد طرح‌شده جمع‌بندی شوند و پیشنهادات اجرایی واحدها برای پیگیری‌های لازم در دستور کار قرار گیرند و چالش‌ها تا زمان رفع آنها به شکل جدی دنبال شوند.
وی تصریح کرد: موانع کنونی باید از طریق ظرفیت‌های موجود در دولت و همکاری سازنده مجلس شورای اسلامی برطرف شود و با همین هدف شاهد حضور تعدادی از نمایندگان از جمله رئیس کمیسیون صنایع و معادن در نشستی در این زمینه بودیم.
نیازی تصریح کرد: گاهی رفع موانع، گره‌گشای مشکلات این واحدها نیست و ضرورت دارد پشتیبانی‌هایی نیز در این حوزه به شکل جدی انجام شود که از جمله آنها می‌توان به اعطای مشوق‌های مالیاتی و تامین مالی مناسب اشاره کرد.
وی اضافه کرد: وزارت صنعت، معدن و تجارت در همین چارچوب و از سال گذشته با همکاری بانک مرکزی تامین مالی زنجیره‌ای را در دستور کار قرار داده و اقدامات بسیار خوبی نیز در این حوزه شکل گرفته و با توجه به اینکه اجرای این طرح خود شامل مشوق‌هایی می‌شود، تلاش می‌کنیم این ظرفیت‌ها را به شرکت‌های بزرگ برای فعالیت‌های دانش‌بنیان وصل کنیم.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت اعلام کرد: ابزارهای حمایتی وزارتخانه برای تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین محدود به این مشوق‌ها نخواهد بود و امسال با همکاری معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، اقدامات جدی‌ را طراحی و برنامه‌ریزی کرده‌ایم تا برای تحقق شعار سال، گام‌های اساسی برداشته شود.
نیازی تاکید کرد: برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت برای تولید دانش‌بنیان و اشتغال‌آفرین نهایی شده و تا پایان فروردین‌، رونمایی و اطلاع‌رسانی می‌شود و به‌طور یقین در این برنامه مشوق‌هایی پیش‌بینی‌شده که با جمع‌بندی پیشنهادهای طرح‌شده در این نشست، بسته حمایتی تکمیل می‌شود و برنامه وزارت صنعت، معدن و تجارت جنبه اجرایی‌تری خواهد گرفت.
وی ادامه داد: وزارت صنعت، معدن و تجارت به‌طور حتم در اجرای برنامه عملیاتی خود در حوزه دانش‌بنیان‌ها علاوه بر ظرفیت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، همکاری‌های لازم با سایر نهادها از جمله وزارت علوم و تحقیقات را نیز دنبال خواهد کرد تا اهداف سال به‌صورت حداکثری محقق شوند و شاهد جهشی اساسی در این حوزه باشیم که زمینه‌ساز شرایط خوبی برای آینده تولید دانش‌بنیان کشور خواهد بود.
معاون هماهنگی و محیط کسب‌وکار وزارت صنعت، معدن و تجارت در بخش دیگری از سخنان خود اظهارکرد: توسعه اقتصاد دانش‌بنیان در دیگر سیاست‌های اقتصادی کشور از جمله در سند اقتصاد مقاومتی که از سوی رهبر معظم انقلاب ابلاغ‌شده نیز موردتوجه قرارگرفته و به‌عنوان نقشه راه در توسعه صنعتی و اقتصادی کشور یک امر بسیار کلیدی و مهم به‌شمار می‌آید و باید به‌عنوان یک اولویت اساسی به آن توجه شود.
نیازی تصریح کرد: در راستای اهداف نام‌گذاری سال از سوی رهبر گرانقدر انقلاب با عنوان سال تولید، دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرین؛ وزارت صنعت، معدن و تجارت در همکاری با معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و وزارت علوم و تحقیقات به‌عنوان ارکان توسعه تولید دانش‌بنیان، هماهنگی‌های لازم را انجام داده و خوشبختانه به نتایج خوبی رسیده‌ است.
وی گفت: یکی از موضوعات دارای اهمیت در این حوزه، ایجاد تقاضا برای محصولات دانش‌بنیان و صادرات آن به کشورهای خارجی است که به‌نوعی تکمیل‌کننده فعالیت‌های دانش‌بنیان در داخل کشور تلقی می‌شود. معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت یادآور شد: صادرات محصولات دانش‌بنیان، امسال جزو برنامه‌های اولویت‌دار و کلیدی وزارتخانه و سازمان توسعه تجارت ایران خواهد بود و در این زمینه، طراحی پشتیبانی‌های لازم در حال انجام است و تلاش می‌کنیم در همکاری‌های اقتصادی با کشورهای همسو، اهداف توسعه‌ای تولید و صادرات محصولات دانش‌بنیان را به‌خوبی پیش ببریم.
وی تصریح کرد: اقتصاد منطقه در حال رشد است و تقاضای محصولات فناورانه در این اقتصاد، می‌تواند یک وزنه مهم باشد و از آنجا که مراودات خوبی با کشورهای همسایه وجود دارد، این حوزه می‌تواند ظرفیت بسیار خوبی برای توسعه کشور باشد و البته اقدامات مؤثری نیز در دولت سیزدهم برای توسعه همکاری‌ها با کشورهای همسایه انجام‌‌شده و موافقتنامه‌هایی در حال اجراست و سازمان توسعه تجارت ایران به‌عنوان محور موضوع، کارها را دنبال می‌کند و گفت‌وگوهای تجاری خوبی با ۷ کشور انجام‌شده که مورد تاکید وزیر صنعت، معدن و تجارت است و امیدوارم نتایج قابل‌قبولی در این بخش حاصل شود.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت تاکید کرد: امیدواریم امسال با توجه به قانون بودجه و اعمال تغییراتی که در عوارض صادرات محصولات خام انجام‌شده، شاهد تغییر ریل در این حوزه باشیم و صادرات با محوریت کالاهای صنعتی دانش‌پایه و فناورانه از کشورمان افزایش یابد.

تغییر ریل در تحقق «تولید دانش‌بنیان»
معاون تجارت و خدمات وزارت صنعت، معدن و تجارت در نشست ارتقای تولید دانش‌بنیان در صنایع بزرگ کشور، گفت: هدف از نام‌گذاری امسال، تنها ادامه مسیر گذشته نبوده و به‌طور روشن می‌بینیم که گفتمان رهبر معظم انقلاب تغییر کرده است. وی تاکید بر اولویت‌بندی کرده‌اند و در سخنان خود به‌طور صریح خواستار آن شدند که انتخاب اولویت‌ها نیز باید برمبنای دانش انجام شود.
علیرضا شاه‌میرزایی افزود: در سخنان رهبر معظم انقلاب، ضمن تاکید بر سرعت یافتن حرکت دانش‌بنیان، تاکید شده که از عددسازی پرهیز کنیم. همچنین ایشان از بی‌توجهی به حوزه‌هایی مانند کشاورزی و ارتقای بهره‌وری با توجه به کمبود آب در کشور به‌صراحت شکایت کرده‌اند و تاکید ایشان بر صنایع بزرگ و بخش‌هایی مانند نفت و گاز نیز در همین راستاست.
معاون وزیر صنعت، معدن و تجارت در این نشست که با حضور معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری برگزار شد، گفت: امسال سال تولید دانش‌بنیان است و نه سال شرکت‌های دانش‌بنیان؛ بنابراین اگر شرکت‌های دانش‌بنیان را توسعه دهیم اما مشکلات تولید حل نشود به شعار امسال عمل نکرده‌ایم.
وی ادامه داد: وزارت صنعت، معدن و تجارت، امتیازهای علمی و فنی و توانایی شرکت‌های دانش‌بنیان در عرضه فناوری را در امتیازهای سمت تقاضای فناوری ضرب می‌کند. به‌عبارت‌دیگر اگر یک شرکت دانش‌بنیان از نظر توان فنی و حتی مالی و اجرایی، امتیاز ۹۰ از ۱۰۰ را داشته باشد اما فناوری و راه‌حلی که عرضه کرده از نظر تطبیق با نیازهای سمت تقاضا و اولویت‌های بخش تولید و صنعت و اقتصاد، امتیاز ۱۰ از ۱۰۰ را احراز کند، امتیاز آن پروژه ۹ از ۱۰۰ خواهد شد و موردحمایت وزارت صنعت، معدن و تجارت نخواهد بود.

سخن پایانی
در ابتدای دهه ۸۰، ریل‌گذاری توسعه علم و فناوری در کشور تغییر کرد و از رویکرد علم برای علم، به رویکرد تجاری‌سازی فناوری تغییر مسیر دادیم و معاونت علمی ریاست‌جمهوری تاسیس شد. این در حالی است که به گفته فعالان این حوزه، نیاز به یک تغییر ریل جدی داریم. کارشناسان معتقدند هرچه سریع‌تر دانش‌بنیان‌ها را به صنایع بزرگ کشور و اولویت‌های اقتصادی و ملی کشور گره بزنیم، از نظر اولویت سمت تقاضا نیز امتیاز آنها ارتقا خواهد یافت.
در این‌بین برخی کارشناسان با تاکید بر تامین مالی دانش‌بنیان‌ها معتقدند اگر این شرکت‌ها از نظر اقتصادی نتوانند فروش کافی داشته باشند و ورشکست شوند یا با مهاجرت نیروی انسانی آنها مواجه شویم، باید بپذیریم که تلاش‌های انجام‌شده ابتر بوده است.