قبض‌های نجومی در انتظار پرمصرف‌ها-توانیر: تعرفه برق تغییر نکرده است
برق از سر مشترکان پرید!
الگوی مصرف برق در ۸۰ درصد مناطق کشور که به‌لحاظ آب‌وهوایی به آن مناطق عادی اطلاق می‌شود، ۲۰۰ کیلووات ساعت در ماه‌های غیرگرم سال یعنی ابتدای مهر تا پایان اردیبهشت و ۳۰۰ کیلووات ساعت در ۴ ماه دیگر سال یعنی ابتدای خرداد تا پایان شهریور است. در واقع الگوی مصرف سطحی از مصرف برق در یک دوره یک‌ماهه است که قریب به سه‌چهارم مشترکان منطقه کمتر از آن مصرف می‌کنند. این الگو به عواملی چون مصرف برق ۷۵ درصد مشترکان کمتر از الگو و استفاده از تجهیزات متداول برقی مانند یخچال، کولر، جاروبرقی و... بستگی دارد. الگوی مصرف برق ماه‌های غیرگرم در کل کشور ۲۰۰ کیلووات ساعت در ماه است، اما در ماه‌های گرم براساس مناطق مختلف جغرافیایی از ۳۰۰ تا ۳۰۰۰ کیلووات ساعت متفاوت است. در این بین، بهای برق مشترکان کم‌مصرف (در سقف مصرف ۵۰ درصد الگوی مصرف) تحت‌پوشش کمیته امداد امام‌خمینی(ره) و سازمان بهزیستی برابر صفر محاسبه می‌شود. آمارها نشان می‌دهد که تعرفه‌های برقی مصارف خانگی مشترکان در چارچوب الگوی مصرف هیچ تغییری نمی‌کند. به‌عبارت‌دیگر، الگوی مصرف برق در ماه‌های غیرگرم در کل کشور ۲۰۰ کیلووات ساعت و در ماه‌های گرم برای مناطق عادی کشور ۳۰۰ کیلووات ساعت است.
ادارات دولتی برای حدف کولرگازی پیشقدم شوند
طی سال‌های اخیر و براساس سیاست‌های وزارت نیرو در دولت سیزدهم، در صورت کاهش مصرف در ماه‌های گرم نسبت به دوره مشابه سال قبل به‌میزان کاهش مصرف نسبت به الگوی مصرف یا مصرف دوره مشابه سال قبل، پاداش صرفه‌جویی به مشترکان پرداخت می‌شود. همچنین برای مصارف بالا در ساعات اوج مصرف، اعمال تعرفه‌های پلکانی پیش‌بینی شده، بدین‌ترتیب که برای مشترکان پرمصرف، ضرایب قبوض برق به‌صورت پلکانی محاسبه شده و ممکن است ضریب آن از ۱.۵ تا ۳.۵ نیز برسد.
اما با همه مطالبی که در بالا گفته شد، برخی مشترکان، از مبلغ قبض‌های خود ناراضی هستند و ادعا دارند که با اینکه برق بسیار ناچیزی مصرف می‌کنند، جزو مشترکان پرمصرف تلقی شده و پیامک اخطار از وزارت نیرو دریافت کرده‌اند. این مشترکان می‌گویند که گاهی تا ساعت ۸ شب حتی یک لامپ روشن در خانه خود استفاده نکرده‌اند، اما با قبض‌های عجیب و غریب و گاهی ۳ برابری روبه‌رو شده‌اند که به‌هیچ‌عنوان قابل‌درک نیست!
به علاوه برخی شهروندان در فضای مجازی نگرانی خود از هزینه‌های برق را اعلام کرده‌اند و در این‌باره نظرات مختلفی دارند.
برای مثال یکی از مشترکان گفته است: «از افزایش تعرفه قبلی هنوز چند ماه نمی‌گذرد که در کل یک سال اخیر، ضریب افزایش اعمال شده و یکجا از مشترکان هزینه گرفته شده است، اکنون باز هم قصد افزایش نرخ را دارید؟»
فرد دیگری می‌گوید: «مصرف برق بنده نسبت به دوره قبل ۳۰۰ کیلووات ساعت کاهش داشته، اما هزینه اعلامی ۳۰ درصد بیشتر از قبل است. این یعنی افزایش حداقل ۵۰ درصدی در قیمت‌ها!»
مشترک معترض بعدی معتقد است: «نمی‌شود که وزارت نیرو تمام مشترکان را جزو پرمصرف‌ها قرار دهد تا به این بهانه، بهای برق را بیشتر کند، پس مصرف آب کولر آبی در کشور ما که اعلام می‌شود با کمبود آب مواجه است، چگونه حساب می‌شود؟ در تهران که آلودگی شدید دارد، استفاده از کولر آبی تمام آلودگی را وارد خانه می‌کند. اگر کولرگازی پرمصرف است، ادارات دولتی پیشقدم شوند.»
البته در میان نظرات نارضایتی، برخی افراد پیشنهاداتی هم داده‌اند. برای مثال یکی از مخاطبان صمت اظهار داشته است: «یک‌بار برای همیشه برق را به نرخ تمام‌شده به اضافه سود عرضه و مشترکان را به مصرف بیشتر تشویق و در مقابل شرکتی از مشترکان تاسیس و سود حاصله را بین مشترکان تقسیم کنید.»
شخص دیگری برای کاهش هزینه‌ها و افزایش تولید برق معتقد است: «برای پایین آوردن مصرف برق تمام ساختمان‌هایی که دارای پشت‌بام و بلااستفاده هستند، با راه‌اندازی کارخانه‌های ساخت تجهیزات انرژی خورشید به کمک دولت بیایند که هر ساختمان، انرژی موردنیازش را خود تولید کند.»
در ادامه حواشی قبض‌های برق مدیرعامل شرکت توانیر نظر متفاوتی دارد و از عدم‌تغییر تعرفه برق مشترکان خانگی خبر داده است. مصطفی رجبی‌مشهدی بااشاره به اینکه تعرفه قبوض خانگی افزایش پیدا نمی‌کند، اظهار کرده است: «در امسال افزایشی در تعرفه‌ها نخواهیم داشت و تعرفه‌ها مطابق گذشته است. برای آن دسته از مشترکانی که مصرف برق‌شان پایین‌تر از الگوی مصرف برق باشد، به‌صورت یارانه و برای کسانی که میزان مصرف برق‌شان بیش از الگوی تعریف‌شده باشد، به‌صورت پلکانی محاسبه می‌شود. مدیرعامل توانیر اضافه کرد: کسانی که در مناطق عادی هستند و از کولرگازی استفاده می‌کنند، در صورتی که مراعات نکنند، میزان مصرف برق آنها بیش از الگو می‌شود و در صورت استفاده بی‌رویه کولرهای گازی در این مناطق، منجر به افزایش قبوض و سنگین شدن آنها می‌شود.»
طبق اعلام وزارت نیرو؛ بیش از ۶۰ درصد مصرف برق شبکه به‌وسیله کنتورهای هوشمند مدیریت می‌شود و از مجموع ۳ میلیون و ۶۰۰ هزار کنتور هوشمند نصب‌شده، بیش از ۲ میلیون و ۴۰۰ هزار کنتور برای مشترکان خانگی نصب شده است.
در میان اخبار
مصرف برق ۷۵ درصد مشترکان را زیر الگو و ۲.۵ تا ۳ درصد مشترکان را بیش از ۲.۵ برابر الگو است. مصرف برق برای مشترکان با بیش از ۲.۵ برابر الگو با نرخ برق تجدیدپذیر و به نرخ هر کیلووات ساعت ۲۷۰۰ تومان محاسبه می‌شود و این میزان برای مشترکانی که زیر الگو مصرف می‌کنند، ۱۰۰ تومان به‌ازای هر کیلووات ساعت است.
البته خبرنگار صمت بارها تلاش کرد تا جواب بسیاری از سوالات پیرامون تعرفه‌بندی مصرف برق و قبض‌های نجومی را از مدیرعامل شرکت توانیر جویا شود که متاسفانه وی پاسخگو نبود.
فرهنگ‌سازی مصرف برق باید با همدلی شکل بگیرد
ولی‌الله اسدیان، کارشناس انرژی در زمینه سیاست وزارت نیرو درباره محاسبه تعرفه‌های برق به صمت توضیح داد: دولت سعی دارد تا با ابزار تشویقی و تنبیهی، کنترل مصرف برق را در دست بگیرد و با تنبیه پرمصرف‌ها و تشویق کم‌مصرف‌ها، نوعی عدالت را در بهینه‌سازی مصرف انرژی برقرار کند. خب مسلما نباید برق مشترکانی که کمتر از الگوی اعلامی، برق مصرف می‌کنند با مشترکان پرمصرف یکی باشد. به‌نظر بنده، این اتفاق مثبتی است که از سال‌های قبل ادامه داشته و اکنون در حال تکمیل شدن است. مردم باید همدل با مسئولان در راستای فرهنگ‌سازی مصرف انرژی گام بردارند. به‌نظر نمی‌رسد که وزارت نیرو بخواهد همه مشترکان را جزو پرمصرف‌ها قرار دهد. ممکن است که گاهی متوجه مصرف زیادمان نشویم، اما در هر صورت اگر نارضایتی وجود دارد و مشترکان، قبض‌های نجومی دریافت می‌کنند، باید بررسی شود و وزارت نیرو جوابگو باشد.
جای خالی پنل‌های خورشیدی در سرزمین آفتاب سوزان!
وی در جواب این سوال که «بهتر نیست دولت با همکاری بخش خصوصی نیروگاه‌های جدید احداث کند و برق تجدیدپذیر را توسعه دهد»، به صمت گفت: کشور ما محدودیت‌های زیادی در تولید برق دارد و به همین دلیل، تمرکز خود را روی الگوی مصرف گذاشته است. همکاری با بخش خصوصی برای توسعه برق تجدیدپذیر و افزایش ظرفیت نیروگاه‌های کشور از اقدامات اساسی است. من هم به‌نوبه خودم با این موضوع موافق هستم. می‌توانیم با این اقدامات برق بیشتری تولید کنیم و حتی از راه صادرات به درآمدهای دلاری برسیم. در کشورهای توسعه‌یافته شاهد هستیم که تمرکز مدیران، بیشتر بر تولید است تا مصرف؛ چراکه به درآمدزایی منجر می‌شود. این کشورها اعتقاد دارند که مشترکان در صورت تمایل می‌توانند به‌طورنامحدود برق مصرف کنند و از این بابت مشکلی وجود ندارد.
این کارشناس انرژی عنوان کرد: در کشور ما هم باید، این‌گونه باشد و همین رویه ادامه پیدا کند. کمتر کشوری در دنیا وجود دارد که اندازه ما ظرفیت تولید برق تجدیدپذیر را داشته باشد. متاسفانه سوءمدیریت و بودجه ناکافی، صنعت برق کشور ما را درگیر کرده است و از این بابت کمبودهای زیادی احساس می‌شود. اکنون کشور هندوستان در چند سال اخیر گام‌های بلندی درباره توسعه نیروگاه‌های خورشیدی برداشته است. حال سوال اینجاست که ما چرا نمی‌توانیم این کار را انجام دهیم؟ کشور ما به سرزمین آفتاب سوزان معروف است، پس چرا نمی‌خواهیم در این راه تلاشی کنیم!
تا فرصت هست باید کاری کرد
اسدیان بااشاره به مشکل کمبود آب در کشور، افزود: کشور، بحران خشکسالی را تجربه می‌کند و همچنان بخش بزرگی از برق کشور به آب وابسته است. با همین فرمان اگر حرکت کنیم، کشور بحران بزرگی را درباره کمبود آب تجربه می‌کند. ما تا زمانی که فرصت داریم باید اقدام کنیم، چراکه شاید فردا دیر باشد.
وی معتقد است: اکنون تلاش‌هایی که در زمینه فرهنگ‌سازی مصرف برق انجام گرفته، نتوانسته است آن‌طور که باید موفق ظاهر شود، چراکه هرساله با شروع فصل تابستان، بسیاری از مصرف‌کنندگان باعث هدررفت انرژی می‌شوند و در ساعات پیک مصرف، بدون توجه به ظرفیت‌های تولید برق اقدام به مصرف بیش‌ازحد برق می‌کنند. از طرفی هم،تجهیزات سرمایشی غیراستاندارد بدون توجه به میزان مصرف برق در بازار وجود دارد و نظارتی بر این موضوع انجام نمی‌گیرد.
وی در پایان گفت: البته جدا از همه گلگی‌هایی که وجود دارد، باید پذیرفت که تمام نیروها با وقت‌شناسی و برنامه‌ریزی، مشغول فعالیت هستند تا ناترازی در فصل گرم سال پیش نیاید. خوشبختانه اتفاقات مثبتی رخ داده و امید است تا با عزم جدی دولت سیزدهم، موانع یکی پس از دیگری از سر راه برداشته شوند. سال گذشته، بدون اینکه وقفه‌ای در تولید، انتقال و توزیع انرژی وجود داشته باشد، از پیک تابستان آن‌هم بدون هیچ مشکلی عبور کردیم و امیدواریم امسال نیز این اتفاق رخ دهد و مشکلاتی که در بخش تولید وجود دارد، برطرف شود.
سخن پایانی
توانیر نباید تمام فشار را بر دوش مشترکان بیندازد. مشکل برق قابل‌حل است و باید احداث نیروگاه‌های جدید سرعت بگیرد. مشکل کمبود برق مربوط به تولیدات برقابی بوده، چراکه در حال حاضر سدها خالی هستند و کمبود آب در سدها تبدیل به مشکل جدی شده است. متاسفانه قسمت زیادی از برق کشور از آب تولید می‌شود و خشکسالی‌های اخیر، مشکلات زیادی را در ناترازی‌های برق به‌وجود آورده‌اند. ما در کشور از تمام ظرفیت نیروگاه‌ها استفاده نکردیم و در این بخش فرصت‌سوزی‌های بی‌شماری شده است. در حال حاضر در کشورهای همسایه تاسیس نیروگاه‌های خورشیدی و حرارتی در دستور کار قرار گرفته و در این راستا، موفقیت‌های زیادی نیز حاصل شده است،اما در کشور ما به این بخش توجه نشد و برنامه جایگزین در دستور کار قرار گرفت، بنابراین ضرورت دارد وزارت نیرو با بکارگیری توان تخصصی و ظرفیت‌های موجود در راستای توسعه انرژی تجدیدپذیر قدم بردارد و ناترازی‌های برق را برطرف کند.
