قوانین بیمه بیکاری
کامبیز لعل-کارشناس بیمه تامین اجتماعی
این روزها به دلیل افزایش حقوق، افزایش نرخ تورم، مشکلات اقتصادی و تامین نشدن مواد اولیه به دنبال تحریم ها برخی شرکت های تولیدی و خدماتی یا به کل فعالیت شان را متوقف کرده یا به تعدیل نیروی کار روی آورده اند.
این توقف کاری منجر به بیکاری کارگر خواهد شد و یکی از حمایت های تامین اجتماعی از این کارگران، اختصاص بیمه بیکاری به آنان است. سازمان تامین اجتماعی طبق ماده ۳ قانون بیمه بیکاری، مکلف است با دریافت حق بیمه مقرر، به بیمه شدگانی که طبق مقررات این قانون، بیکار می شوند، مقرری بیمه بیکاری پرداخت کند.
طبق قانون، عنوان بیکار به بیمه شده ای اطلاق می شود که بدون میل و اراده خویش، بیکار شده و آماده به کار باشد؛ بنابراین قانون بیمه بیکاری، کلیه مشمولان قانون تامین اجتماعی که تابع قوانین کار هستند را در بر می گیرد. براساس تبصره ماده یک از قانون مزبور، گروه هایی وجود دارند که از شمول این قانون مستثنا هستند که عبارتند از:
الف: بازنشستگان و ازکارافتادگان کلی
ب: صاحبان حرف و مشاغل آزاد و بیمه شدگان اختیاری یا اتباع خارجی.
بیمه شدگانی که به علت تغییرات ساختار اقتصادی واحد مربوطه به تشخیص وزارتخانه ذی ربط و تایید شورای عالی کار، بیکار موقت شناخته شوند نیز مشمول مقررات بیمه بیکاری می شوند. همچنین بیمه شدگانی که به علت بروز حوادث قهریه و غیرمترقبه از قبیل سیل، زلزله، جنگ، آتش سوزی و... بیکار می شوند، با معرفی واحد کار و امور اجتماعی محلی از مقرری بیمه بیکاری، استفاده خواهند کرد.
براساس قانون، کارگری مستحق برخورداری از بیمه بیکاری است که شرایط او توسط واحد کار و امور اجتماعی محل، احراز و توسط همین مرجع به صورت کتبی به صندوق بیمه بیکاری سازمان تامین اجتماعی معرفی شود.
نکته قابل توجه اینکه، بیکاران مشمول این قانون، بعد از معرفی واحد کار و امور اجتماعی محل از کلیه حقوق و مزایا و خسارات مربوطه، موضوع قانون کار بهره مند خواهند شد.
حق بیمه بیکاری، ۳ درصد از کل حق بیمه پرداختی به سازمان تامین اجتماعی است که در جهت حمایت از کارگران، این ۳ درصد توسط کارفرما، تامین و پرداخت می شود. بر مبنای قانون کار شرایط دریافت بیمه بیکاری به شرح زیر است.
الف: بیمه شده قبل از بیکار شدن حداقل ۶ ماه سابقه پرداخت بیمه را داشته باشد؛ مگر بیمه شدگانی که به علت بروز حوادث قهری و غیرمترقبه از قبیل سیل، زلزله، جنگ، آتش سوزی و... بیکار می شوند.
ب: بیمه شده مکلف است ظرف 30 روز از تاریخ بیکاری با اطلاع مراتب بیکاری به واحدهای کار و امور اجتماعی، آمادگی خود را برای انتقال به کار تخصصی یا مشابه آن اعلام کند.
ج: بیمه شده بیکار مکلف است در دوره های کارآموزی و سوادآموزی که توسط واحد کار و امور اجتماعی و نهضت سوادآموزی یا سایر واحدهای ذی ربط با تایید وزارت کار و امور اجتماعی تعیین می شود، شرکت و هر 2 ماه یک بار، گواهی لازم را به شعب تامین اجتماعی تسلیم کند.
اگر در زمان دریافت مقرری بیمه بیکاری، کارگر به شغلی گمارده شود که میزان حقوق و مزایای آن از مقرری بیمه بیکاری متعلقه کمتر باشد، مابه التفاوت دریافتی بیمه شده از حساب صندوق بیمه بیکاری، پرداخت خواهد شد.
همچنین طبق تبصره ۲ بند ج ماده ۶ قانون بیکاری مصوب ۱۳۶۹ ، مدت دریافت مقرری بیمه بیکاری جزو سوابق پرداخت حق بیمه بیمه شده، از نظر بازنشستگی، ازکارافتادگی و وفات محسوب می شود. نحوه محاسبه مقرری بیمه بیکاری نیز به شرح زیر است:
متوسط مزد یا حقوق روزانه بیمه شده بیکار که از جمع کل دریافتی بیمه شده تقسیم بر روزهای کار محاسبه می شود، در محاسبه مقرری بیمه بیکاری ملاک قرار می گیرد. این جمع کل دریافتی براساس حق بیمه دریافت شده در آخرین ۹۰ روز قبل از شروع بیکاری محاسبه خواهد شد.
همچنین درباره بیمه شدگانی که حقوق و دستمزد آنها در قالب کار پروژه ای و کارمزد است، آخرین مزد عبارت از جمع کل دریافتی بیمه شده که به مأخذ آن حق بیمه دریافت شده در آخرین ۹۰ روز قبل منتهی به شروع بیکاری است که بر ۹۰ تقسیم می شود؛ در صورتی که بیمه شده کارمزدی ظرف ۳ ماه آخر کار، مدتی از غرامت دستمزد استفاده کرده باشد متوسط مزدی که مبنای محاسبه غرامت دستمزد قرار گرفته به منزله دستمزد ایام بیکاری تلقی و در محاسبه منظور خواهد شد.
