بیمه مقاومت ساختمان باید اجباری شود
بعد از حادثه متروپل فهرست اسامی ساختمان‌های ناایمنی که چندین سال بود مدیران شهری به‌ویژه آتش‌نشانی از آن سخن می‌گفتند، منتشر شد.
بعد از حادثه متروپل فهرست اسامی ساختمان های ناایمنی که چندین سال بود مدیران شهری به ویژه آتش نشانی از آن سخن می گفتند، منتشر شد. هرچند این فهرست به طور رسمی موردتایید سازمان یا ارگانی قرار نگرفت، اما دست به دست شده و ضرورت ایمن سازی و بازسازی این اماکن را بیش از پیش نمایان ساخت. در این زمینه چندی پیش شهردار تهران گفت انتشار لیست ساختمان های ناایمن تهران کار اشتباهی است و اگر لیست را ارائه کنیم از فردا کسی در شهر نمی ماند.
حال سوال مطرح آن است که آیا صنعت بیمه در این زمینه اقدامی انجام داده یا می تواند کمکی کند. بسیاری از کارشناسان با تاکید بر لزوم استفاده از بیمه اجباری ساختمان ها در شرایط بحران معتقدند اشخاص باید هنگام خرید ملک به فقدان شناسنامه فنی و نداشتن پکیج بیمه ساختمان توجه کنند. صمت در رابطه با نقش بیمه در کیفی سازی ساختمان های ناایمن با کارشناسان بیمه به گفت وگو پرداخته است.
لیست ساختمان های ناایمن منتشر نمی شود
زاکانی با انتشار لیست ساختمان های ناایمن تهران مخالفت کرد و در تشریح علت آن گفت: «اعلام کردن لیست ساختمان های ناایمن تهران کار اشتباهی است و اگر لیست را ارائه کنیم از فردا کسی در شهر نمی ماند. این ساختمان ها فقط از لحاظ آتش نشانی موردبررسی قرار گرفته اند، اما همه چیز ایمنی آتش نشانی
نیست.»
براساس گزارش سازمان آتش نشانی از مجموع ۱۲۹ ساختمان پرخطر و بسیار پرخطر، ۶۰ ساختمان ناایمن در ۶ منطقه اول یعنی مناطق ۱۲ ، ۱۸ ، ۱۵ ، ۲ ، ۱ و ۲۰ قرار دارند. زاکانی در حالی مخالف انتشار این لیست است که برخی اعضای شورای شهر به پایتخت نشینان قول داده اند حتما نام این ساختمان ها را اعلام می کنند تا شهروندان تهرانی از رفتن به این مراکز و اماکن خودداری کنند. شاید نرفتن مردم به این مراکز و اماکن مالکان را مجبور به ایمن سازی این ساختمان های بسیار پرخطر کند.
حتی مهدی عباسی، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر تهران موافق انتشار لیست ساختمان های ناایمن شهر تهران است و در این باره می گوید: «این لیست باید منتشر شود، چون هم تکلیف قانونی است و هم حق مردم. اما انتشار آن باید به گونه ای باشد که تشویش اذهان عمومی نکند.» او در تشریح تاثیر انتشار لیست اسامی ساختمان های ناایمن بیان می کند: «انتشار این لیست مسئولیت اجتماعی و مطالبه مردمی به وجود می آورد و این مطالبه عمومی مالکان را به سوی ایمن سازی ساختمان های ناایمن سوق می دهد.»
بیمه منازل مسکونی اجباری است
حسین بابایی، کارشناس بیمه در رابطه با لزوم اجباری بودن بیمه نامه کیفی سازی ساختمان به صمت گفت: بیمه اجباری منازل مسکونی قانون نسبتا جدیدی محسوب می شود که از ابتدای سال ۱۴۰۰ برای کلیه واحدهای مسکونی نافذ است. وی افزود: براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی تمامی مالکان واحدهای مسکونی موظف به بیمه ملک خود هستند. در مجموع، هدف قانون گذار از تصویب چنین قانونی صیانت بیشتر از حق و حقوق صاحبان ساختمان هاست، زیرا در ایران انواع حوادث طبیعی و غیرطبیعی سالانه ضررهای هنگفتی به منازل مسکونی وارد می کند؛ به طوری که گاهی جبران خسارت آن به مشکلی بغرنج برای مردم و دولت بدل می شود. وی با اشاره به اهمیت اجباری بودن بیمه نامه کیفیت ساختمان اظهار کرد: در صورتی که همه واحدهای مسکونی آپارتمانی یا خانه های ویلایی و انواع ساختمان ها، قبل از وقوع حادثه برای بیمه کردن اقدام کرده باشند، پس از بروز حادثه، باری از روی دوش مالک برداشته و روند بازسازی منازل آسیب دیده به سرعت آغاز می شود.
بیمه آتش سوزی
این کارشناس صنعت بیمه یادآورشد: بیمه اجباری منازل مسکونی که اجرای آن از فروردین ۱۴۰۰ کلید خورده، در حقیقت همان بیمه آتش سوزی است. این نوع بیمه دو پوشش اصلی و فرعی دارد؛ پوشش اصلی بر آتش سوزی و عوامل پدیدآورنده آن متمرکز است و بخش فرعی آن حوادث طبیعی نظیر آتشفشان، زلزله، سیل و طغیان آب دریا یا رودخانه، همچنین ضایعات ناشی از برف و باران را در بر می گیرد.
وی ادامه داد: علاوه بر بیمه اجباری آتش سوزی برای ساختمان بیمه نامه های فرعی نیز صادر می شود. این بیمه نامه فرعی ساختمان حوادث ناشی از ترکیدگی لوله ها، توفان و گردباد، سقوط هواپیما و... را نیز پوشش می دهد. در فرآیند درخواست بیمه نامه ساختمان در صورت پرداخت حق بیمه بیشتر می توان از شاخه های دیگر پرداخت خسارت به منزل مسکونی اعم از طبیعی و غیرطبیعی نیز بهره مند شد. وی با اشاره به زلزله خیز بودن ایران تصریح کرد: بررسی های پژوهشکده ساختمان وزارت راه، مسکن و شهرسازی نشان می دهد از مجموع ۲۲ میلیون واحد ساختمانی موجود در کشور ۱۱ میلیون واحد مسکونی فاقد اسکلت و کیفیت لازم هستند و نمی توانند در مقابل زلزله های زیر ۵ ریشتر مقاومت کنند؛ بنابراین باید سیاست گذار تدبیری اتخاذ کند که بیمه در قبال حوادث طبیعی مانند زلزله نیز جزو بیمه نامه های اجباری ساختمان محسوب شود.
بیمه مقاوم سازی
بابایی با اشاره به اینکه هیچ دولتی نمی تواند تمام بودجه مقاوم سازی ساختمان های فرسوده را تامین کند، گفت: مقاوم سازی ساختمان های کم کیفیت در دنیا توسط مالکان انجام می شود و دولت ها فقط به آنها کمک می کنند؛ از همین رو استفاده از صنعت بیمه بهترین راهکار در ارتقای کیفیت ساختمان ها است. بسیاری از کشورهای دنیا برای حل مشکل پایین بودن کیفیت ساختمان ها به صنعت بیمه متوسل شده و بیمه ساختمان را مثل بیمه شخص ثالث در خودرو الزامی کرده اند. وی افزود: در این کشورها از آنجا که بیمه ها در صورت وقوع حادثه ای غیرمترقبه مکلف به پرداخت خسارت می شوند، با بررسی دقیق ساختمان، سازه براساس میزان کیفیت درجه بندی و بیمه می شود.
این کارشناس صنعت بیمه در ادامه خاطرنشان کرد: در موضوع مقاوم سازی باید به توجیه اقتصادی اجرای طرح توجه شود. اگر ساختمانی از لحاظ کیفیت به مرحله ای رسیده باشد که هزینه مقاوم سازی آن با هزینه نوسازی اش برابری کند یا بیشتر شود، آن سازه از نظر کارشناسی فاقد شرایط لازم برای مقاوم سازی است؛ بنابراین واجد شرایط بیمه نخواهد بود. با این رویه ساختمان های فاقدکیفیت لازم بیمه نمی شوند و از ساختمان های دارای درجات پایین کیفیت حق بیمه بیشتری دریافت می شود؛ بنابراین با این روند مالکان به نوسازی و افزایش کیفیت ساختمان تمایل بیشتری نشان می دهند.
وی با تاکید بر اینکه یکی از ضعف های کشور ورود نکردن سازمان های بیمه گر به بیمه بخش ساختمان است، اظهار کرد: در کشور نه نظارت کافی هنگام ساخت سازه های ساختمانی وجود دارد و نه الزام بیمه ساختمان به مفهوم آنچه که در قانون آمده رعایت می شود. ضمن اینکه تعداد شرکت های بیمه توانمند که بتوانند در صورت وقوع زلزله خسارت های به بار آمده برای بیمه شده را بپردازند هم بسیار انگشت شمار هستند. همچنین این شرکت ها تحت پوشش هیچ بیمه اتکایی نیستند؛ بنابراین پوشش بیمه ای ساختمان های نامناسب برای شرکت های بیمه که اغلب نیز خصوصی هستند کار آسانی نیست.
بیمه منازل مسکونی در اجرا با مشکل روبه روست
محمدتقی اهورایی، کارشناس صنعت بیمه درباره چگونگی اجرای بیمه ساختمان های ناایمن به صمت گفت: اجباری شدن بیمه منازل مسکونی حرکتی مثبت و روبه جلو به حساب می آید، اما این قانون در اجرا با مشکلاتی مواجه است. وی افزود: از یک سو در ایران در سال های اخیر حوادثی چون زلزله، سیل و دیگر اتفاقات غیرقابل پیش بینی بیشتر شده و از سوی دیگر رشد استفاده از انواع لوازم گازی و برقی احتمال آتش سوزی در منازل مسکونی را بالا برده است؛ بنابراین استفاده از بیمه ساختمان برای جبران خسارات احتمالی ضروری است. این کارشناس صنعت بیمه درباره روند دریافت بیمه نامه ساختمان گفت: مالکان واحدهای مسکونی می توانند با به همراه داشتن قبض برقی که به نام آنهاست، به شرکت ها و موسسات بیمه گر مراجعه کنند تا ملک آنها براساس ارزش واقعی اش همراه با اثاثیه و تاسیسات بیمه شود. در حقیقت هر ملکی که برای آن قبض برق صادر می شود، در شمول قانون بیمه اجباری منازل مسکونی قرار می گیرد.
تورم و بی میلی به بیمه
وی ادامه داد: مهم ترین عامل توسعه نیافتن بیمه نامه اجباری ساختمان در شرایط کنونی، وجود تورم و کاهش قدرت خرید مردم است. این شرایط نه تنها باعث شده مردم به خرید بیمه نامه هایی همچون آتش سوزی بی رغبت باشند، بلکه آن دسته از بیمه گذارانی که سابقه خرید بیمه نامه دارند، به دلیل افزایش تورم و گران شدن حق بیمه معمولا از تمدید بیمه نامه های ساختمان خود منصرف شده اند. وی تصریح کرد: گران شدن حق بیمه ساختمان باعث شده مالکان به خرید بیمه نامه هایی با حق بیمه پایین تر در تناسب با ارزش واقعی ملک تمایل پیدا کنند و چالش کم بیمه گی در صنعت بیمه شکل بگیرد، در حالی که بیمه گذاران باید بدانند هر قرارداد بیمه ای شرایط خاص خود را دارد و نباید مبنای خرید بیمه نامه را صرفا ارزان تر بودن حق بیمه در نظر بگیرند.
اهورایی تاکید کرد: بیمه کیفیت ساختمان و بیمه ساختمان (آتش سوزی ساختمان و زیرمجموعه ها) باید جزو الزامات هر ساختمانی در زمان خرید و فروش قرار گیرد تا مردم برای خرید این بیمه نامه ضروری تشویق شوند.
لزوم اجرای قوانین سختگیرانه
وی افزود: در حال حاضر ساختمان هایی وجود دارند که برای آنها هیچ تمهیداتی در زمینه ز لزله، آتش سوزی، فرونشست و... در نظر گرفته نشده، در حالی که اهمیت آن از خیلی مسائل دیگر بیشتر است. در این زمینه لازم است نهادهایی همچون نظام مهندسی، شهرداری و... وارد عمل شوند تا قوانین سفت و سختی را اتخاذ و پیاده کنند. این کارشناس صنعت بیمه با تاکید بر اینکه در صنعت ساختمان سازی باید اقداماتی لحاظ شود تا متوسط عمر بنا بالا برود، اظهار کرد: حدود ۴۰ درصد ساختمان های تهران در برابر زلزله مقاوم نیستند و به دلیل استفاده از مصالح نامرغوب، شیوه های ساخت نادرست، استفاده از کارگرهای غیرماهر در ساخت وساز پدیده ساختمان های نوساز اما فرسوده رو به افزایش است. وی در پاسخ به این پرسش که چه راهکار بیمه ای برای کاهش خطرات ناشی نامرغوب سازی ساختمان ها وجود دارد توضیح داد: اگر بیمه را صنعتی امنیت بخش و حافظ سرمایه بدانیم، باید برای حفظ سرمایه های مادی و انسانی در مقابل خطرات ناشی ساخت نامرغوب ساختمان از صنعت بیمه استمداد کنیم. گرچه پوشش بیمه ای می تواند برای جبران خسارات مادی ناشی از حوادث مفید واقع شود، اما هیچ وقت نمی تواند از اتلاف سرمایه های انسانی پیشگیری کند. بیمه تنها در صورت بروز خسارات مالی، می تواند خسارات وارده را جبران کند؛ به عبارت بهتر به معنای واقعی کلمه «آرامش خاطر» بیمه گذار را فراهم کند.
سخن پایانی
بیمه اجباری منازل مسکونی، مبحث جدیدی نیست و حتی در ماه های پایانی سال ۹۱ تا چند قدمی تصویب و الزام پیش رفت اما رها شد. با این حال به تازگی الزامی شدن این نوع بیمه به طور جدی در دستور کار قرار گرفت که می تواند پس از بروز حادثه تا حد زیادی موجب تسلای خاطر آسیب دیدگان باشد. باید توجه داشت ایران یکی از ۱۰ کشور دنیا از نظر نرخ بلایای طبیعی است؛ پس منطقی به نظر می رسد که سرمایه بزرگ و مهمی مانند منزل مسکونی افراد در مقابل حوادث غیرمترقبه بیمه شود. از آنجایی که تورم سال های اخیر موجب افزایش نرخ مسکن و همین طور لوازم زندگی شده، استقبال از این بیمه نامه اجباری به واسطه افزایش حق بیمه چندان زیاد نبوده است. کارشناسان معتقدند دولت باید وجود این بیمه نامه را برای خرید و فروش ملک اجباری کند و شرکت های بیمه گر نیز سیاست های تشویقی در زمینه این بیمه نامه در نظر بگیرند تا ضریب نفود بیمه ساختمان افزایش یابد.
