خریداران خرد سیمان هم به بورس می‌آیند
چند ماهی است زمینه عرضه سیمان در بورس کالا فراهم و به‌دنبال آن عرضه ۱۰۰ درصدی این محصول ساختمانی در این بازار اجباری شد. این اقدام با هدف رصد بازار سیمان، برنامه‌ریزی برای میزان تولید، خریدوفروش، بازگشت شفافیت و جلوگیری از دلالی و واسطه‌گری در روند خریدوفروش این محصول اجرایی شد. با این وجود، خریداران خرد تاکنون امکان خرید سیمان را از بورس کالا نیافته بودند.
حال با قابلیت جدید فروش سیمان از طریق معاملات گواهی سپرده، خریداران خرد نیز می‌توانند محصول موردنیاز خود را از این طریق تامین کنند. برای انجام معاملات گواهی سپرده سیمان، خرید از حداقل ۱۰ تن آغاز شده و تا ۱۰۰ تن ادامه دارد. هر نماد، امکان خرید بیشتر از ۱۰۰ تن را ندارد. متقاضیان خرید سیمان می‌توانند با دریافت کد سهامداری اقدام به خرید این محصول کنند. در این روش، مبلغ کل سیمانی که افراد تمایل به خرید آن را دارند با احتساب مالیات ارزش‌افزوده و کارمزد معاملات به حساب کارگزاری واریز می‌شود.
جزئیات گواهی سپرده سیمان
معاملات گواهی سپرده سیمان از روز یکشنبه ۹ آبان در بازار مالی بورس کالای ایران راه‌اندازی می‌شود تا از این پس خریداران خرد سیمان از این طریق تامین نیاز کنند. براساس اطلاعات منتشرشده از بورس کالا برای هفته نخست امکان خرید ۱۰ تن برای معامله‌گران بازار فیزیکی وجود دارد اما از هفته‌های بعد امکان خرید ۱۰ تن برای اشخاص و شرکت‌ها در بازار فیزیکی از بین خواهد رفت و حداقل خرید در بازار فیزیکی به ۱۰۰ تن می‌رسد. در همین حال باید خاطرنشان کرد تحویل کالا نیز به این طریق است که آدرسی که سیمان باید به آن محل حمل شود و همین‌طور نماینده حمل یا شرکت باربری به کارگزار خریدار معرفی می‌شود و کارگزار خریدار به کارگزار فروشنده اعلام و کارگزار فروشنده هم به فروشنده اطلاع‌رسانی می‌کند. توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که گواهی سپرده سیمان بازار ثانویه ندارد و مانند سایر گواهی سپرده‌های کالایی که معاملات در آنها به‌صورت ناپیوسته است، نیست و کسانی که خرید سیمان انجام داده‌اند حتما باید نسبت به تحویل از فروشنده و حمل سیمان اقدام کنند. سیمان در نظر گرفته‌شده از نوع تیپ ۲ و در بسته‌بندی‌های ۵۰ کیلوگرمی است. هر گواهی سپرده سیمان معادل یک کیلوگرم سیمان است درنتیجه هر فردی که تمایل به خرید دارد باید حداقل ۱۰ هزار گواهی معادل ۱۰ تن سیمان و حداکثر ۱۰۰ هزار گواهی معادل ۱۰۰ تن سیمان تیپ ۲ پاکتی سفارش خرید ثبت کند. گفتنی است درحال‌حاضر انبارهای سیمان تیپ ۲ شرکت‌های سیمان فارس، صوفیان، ارومیه، فارس نو، خاش، شاهرود، زنجان، خوزستان، غرب، دورود و تهران فعال شده و نمادهای معاملاتی آنها گشایش یافته و آماده انجام معاملات است.
مشتریان خرد هم امکان خرید می‌یابند
خشایار دادمنش، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با و درباره راه‌اندازی معاملات گواهی سپرده سیمان در بورس کالا اظهارکرد: در چند ماه اخیر شاهد عرضه ۱۰۰ درصدی سیمان در روند معاملات بورس کالا بودیم. سیمان محصولی پرمصرف در روند ساخت محصولات ساختمانی است؛ در همین حال مشتریان خرد متعددی نیز دارد که امکان خرید قابل‌توجه این محصول را در روند معاملات بورس کالا ندارند. برای رفع این کمبود مقررشده معاملات گواهی سپرده سیمان از روز یکشنبه ۹ آبان در بازار مالی بورس کالای ایران راه‌اندازی شود. بدین‌ترتیب خریداران خرد سیمان از این طریق امکان تامین نیازهای خود را خواهند یافت.
این کارشناس بازار سرمایه افزود: معامله ۱۰ تا ۱۰۰ تن سیمان محدود است و برای کارگزاری و با توجه به حجم قابل‌توجه معاملات روزانه‌ای که در این بازار انجام می‌شود، ممکن نیست. به همین دلیل برای رفع این محدودیت از ابزار معاملات گواهی سپرده سیمان استفاده شده است. بدین‌ترتیب افراد متقاضی می‌توانند با دریافت کد سهامداری اقدام به خرید سیمان به‌صورت آنلاین کنند.
دادمنش گفت: در حال‌حاضر انبار ۱۰ شرکت سیمانی برای عرضه سپرده کالایی سیمان پذیرش شده است. بدین‌ترتیب معاملات ۱۰ تا ۱۰۰ تن سیمان در قالب گواهی سپرده معامله می‌شود. در گام نخست استفاده از ابزار موردبحث فقط سیمان تیپ ۲ پذیرش و عرضه می‌شود. معاملات سیمان تیپ ۲ معمولا در روز نخست هفته یعنی شنبه انجام می‌شود. معامله گواهی سپرده سیمان نیز روز یکشنبه انجام خواهد شد؛ بدین‌ترتیب از کشف نرخ این محصول در تالار معاملاتی بورس کالا می‌توان برای عرضه گواهی سپرده سیمان استفاده کرد.
این کارشناس بازار در تشریح تفاوت میان گواهی سپرده سیمان با سایر گواهی سپرده‌هایی که تاکنون در روند معاملات بورس کالا استفاده شده‌اند، گفت: گواهی سپرده سیمان قابلیت معامله ثانویه را ندارد؛ یعنی تنها یک بار معامله می‌شوند. یعنی کسی نمی‌تواند بابت سود ثانویه سیمان را خریداری کند و سپس به فروش برساند.
خریدار نیز باید در تاریخ سررسید معامله (۲ هفته پس از خرید) محصول را تحویل بگیرد. وی افزود: براساس اطلاعات منتشرشده از سوی بورس کالا چنانچه ۲ هفته زمان در نظر گرفته‌شده تمام شود و خریدار نسبت به تحویل کالا اقدام نکرده باشد، بورس کالا هیچ مسئولیتی درباره تحویل آن کالا به خریدار ندارد و تضامین عرضه‌کننده را آزاد خواهد کرد. از سوی دیگر، عرضه‌کننده به ازای هر روز تاخیر در تحویل کالا به خریدار، ۰.۵ درصد نرخ سیمان براساس آخرین نرخ کشف‌شده سیمان روی تابلوی گواهی سپرده به‌عنوان هزینه انبارداری از خریدار دریافت خواهد کرد.
دادمنش در پاسخ به سوالی مبنی بر این نکته که بازار سیمان در حالت کلی سنتی است؛ آیا خریداران سنتی از این روش جدید برای خرید سیمان استقبال می‌کنند، گفت: همان‌طور که پیش‌تر هم اشاره شد متقاضیان خرید این محصول ساختمانی می‌توانند با دریافت کد سجام و کد معاملاتی بورس کالا و در بستر آنلاین، اقدام به خرید سیمان کنند. استفاده از کد سجام به این دلیل است که بورس کالا سامانه احراز هویت آنلاین ندارد و درنتیجه از کد سجام استفاده می‌شود.
در ادامه باید خاطرنشان کرد که مصرف سیمان هم در کشور قابل‌توجه است؛ بنابراین متقاضیان خرید ۱۰ تا ۱۰۰ تن سیمان نیز قابل‌توجه خواهند بود. درنتیجه انتظار می‌رود استقبال خوبی از این ابزار شود. البته در حالت کلی، تغییر شکل معامله دشواری‌های معمول خود را دارد اما تغییر روند خریدوفروش سیمان از حالت سنتی به شرایط روز ضروری است. در واقع بهره‌مندی از ساختار جدید مزیت‌های متعددی در مقایسه با روش سنتی فروش سیمان دارد. بازگشت شفافیت به بازار سیمان، مهم‌ترین مزیت عرضه ۱۰۰ درصدی سیمان در بورس کالا و حتی انجام معاملات خرده‌فروشی از طریق این بازار است. علاوه بر این، معاملات سیمان رصد می‌شود و امکان انبار کردن و احتکار سیمان وجود ندارد. در همین حال می‌توان با برنامه‌ریزی و الزام تولیدکننده به فعالیت در حالت مداوم و عرضه مستمر محصول در بازار، مانع تنش و التهاب در بازار سیمان شد.
این کارشناس بازار سیمان گفت: در سیستم سنتی خریدوفروش سیمان، میزان دقیق عرضه و تقاضا برای یک محصول مشخص نیست اما با تغییر روند معاملات و فروش ۱۰۰ درصدی سیمان در بورس کالا، اشراف کاملی از میزان دقیق تولید و عرضه و تقاضا به‌دست می‌آید؛ بنابراین امکان رصد و برنامه‌ریزی دقیق برای این صنعت و همچنین تنظیم بازار آن وجود خواهد داشت.
وی افزود: در همین حال می‌توان با شناسایی تقاضای فصلی و ارائه آماری دقیق از میزان نیاز بازار از قبل برای تامین آن برنامه داشت. امکان ذخیره‌سازی سیمان برای یک مدت زمانی حدود ۳ ماهه وجود دارد؛ درنتیجه می‌توان با بهره‌گیری از این ویژگی و شرایط حاکم بر روند تولید از ایجاد تنش‌های ناشی از کمبود تولید در مواقعی همچون فصول گرم سال و قطعی برق واحدهای تولیدی تا حد امکان کاست.
امکانی برای برنامه‌ریزی
ابوذر انصاری، کارشناس بازار کالایی در گفت‌وگو با صمت آغاز به‌کار معاملات گواهی سپرده سیمان در بورس کالا را اقدام مثبت در جهت تنظیم بازار و حتی روند تولید و تقاضا برای این محصول ساختمانی دانست و گفت: راه‌اندازی معاملات گواهی سپرده الزامی برای عرضه ۱۰۰ درصدی یک محصول در بورس کالاست. امید می‌رود این تجربه نتیجه‌بخش و مثبت باشد و بتوان در آینده نزدیک آن را برای سایر کالاهای عرضه‌شده در بورس کالا نیز اجرایی کرد. این کارشناس بازار کالایی در ادامه مهم‌ترین علت عرضه ۱۰۰ درصدی سیمان در بورس کالا را بازگشت شفافیت به معاملات این محصول و امکان رصد و تنظیم بازار دانست. وی افزود: در چنین بستری امکان بررسی دقیق آماری میزان تولید، تقاضا و عرضه برای سیمان مشخص و برنامه‌ریزی برای آینده این صنعت ممکن خواهد شد. انصاری در ادامه و در پاسخ به سوالی مبنی بر احتمال استقبال از این ابزار جدید توسط خریداران خرد و سنتی، گفت: احتمالا در قدم نخست، مقاومت‌هایی در این‌باره وجود دارد. اما تغییر فرهنگ خریدوفروش از حالت سنتی به نوین ضروری است. درنتیجه انتظار می‌رود ضمن حمایت سیاست‌گذاران از روند موردبحث شاهد بهبود در شرایط بازارها و کاهش تنش در روند خریدوفروش سیمان باشیم.
سخن پایانی
بهره‌گیری از سیستم بورس کالا برای عرضه سیمان در طول ماه‌های گذشته نتیجه‌بخش بوده و تاثیر بسزایی بر روند بازگشت آرامش به بازار سیمان داشته است. با این وجود، همچنان نقاط ضعفی در این روند وجود دارد که رفع آنها ضروری به‌نظر می‌رسد. در گام نخست برای بهبود و جامعیت هرچه بیشتر روند عرضه سیمان مقررشده با بهره‌مندی از معاملات گواهی سپرده سیمان، امکان خرده‌فروشی این محصول فراهم شود.
