تامین معیشت و توجه به درمان

در لایحه بودجه ۱۴۰۲ علاوه بر تأمین ۳۶۰ هزار میلیارد تومان برای پرداخت یارانه نقدی، دولت در جهت حمایت از سفره مردم، ۱۰۴ هزار میلیارد تومان هم برای یارانه نان در نظر گرفته است، از سوی دیگر با کاهش تعرفه گمرکی نهاده ‌ های دامی و کالاهای اساسی از ۴ درصد به یک درصد، گام دیگری برای حمایت از معیشت مردم برداشته ‌ شده است. دولت برای تنظیم بازار خودرو نیز پیش ‌ بینی واردات ۲ میلیارد دلار را دارد که در صورت موافقت مجلس و با توجه به رشد تولید داخل شاهد تنظیم و متعادل شدن قیمت ‌ ها در این بازار خواهیم بود. در لایحه بودجه ۱۴۰۲ ، دولت رشد ۲۰ درصدی ضریب حقوق در حکم کارگزینی شاغلان و بازنشستگان را در نظر گرفته، البته منابع این رشد در بودجه دیده شده تا با کسری بودجه، فشارهای تورمی از این ناحیه به مردم وارد نشود؛ بر این اساس حداقل حکم حقوق کارکنان به میزان ۷ میلیون تومان افزایش می ‌ یابد و حقوق تا سقف ۷ میلیون تومان از مالیات معاف خواهد بود. البته حق عائله ‌ مندی و حق اولاد هم به ترتیب ۵۰ و ۱۰۰ درصد افزایش خواهد داشت.

سلامت و درمان

در کنار حمایت ‌ های معیشتی، دولت توجه زیادی به حمایت ‌ های درمانی مردم دارد تا مردم از این ناحیه هزینه کمتری بپردازند، در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ ، دولت ۶۹ هزار میلیارد تومان یارانه دارو در نظر گرفته است، از سوی دیگر ۱۰ درصد منابع هدفمندی ویک درصد مالیات بر ارزش افزوده به حوزه سلامت اختصاص پیدا کرده است. تقویت پزشک خانواده و نظام ارجاع، استمرار نسخه الکترونیک و ارائه معافیت حقوق ورودی برای واردات آمبولانس از دیگر بخشه ‌ ای حمایتی دولت در حوزه سلامت است. توجه دولت در بخش سلامت تنها به درمان نبوده و در حوزه پیشگیری هم منابع خوبی برای حوزه سلامت و ورزش دیده است؛ برای تحقق این امر بخشی از عوارض بر سیگار برای سلامت و بخشی از ۲۷ صدم درصد مالیات بر ارزش افزوده به این حوزه اختصاص پیدا خواهد کرد.

آب، کشاورزی و محیط زیست

خشکسالی و کاهش نزولات آسمانی یکی از ابرچالش ‌ های بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران است؛ دولت سیزدهم در بودجه سال ۱۴۰۱ منابع خوبی برای مقابله با این بحران اختصاص داد، همین رویکرد در لایحه بودجه ۱۴۰۲ دنبال شده و بر همین اساس مجوز انتشار ۳۰ هزار میلیارد تومان اوراق اسلامی برای طرح ‌ های نیمه تمام، مهار و تأمین آب و طرح ‌ های برق ‌ آبی صادرشده است؛ این رقم نسبت به بودجه امسال ۳ برابر شده است. با توجه به کاهش منابع آب در دسترس در سال ‌ های اخیر و لزوم توجه به منابع آبی جدید موضوع آب ‌ های ژرف، چندسالی است که موردتوجه قرار گرفته؛ اما منابع مالی لازم برای توسعه این بخش تأمین نشده است؛ بر این اساس در بند (ح) تبصره ۷ لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ کل کشور، وزارت نفت مکلف شده ۱۰ هزار میلیارد تومان از منابع داخلی خود و شرکت ‌ های تابعه را با هدایت و نظارت معاونت علمی و فناوری رئیس ‌ جمهوری در فرآیند قابلیت ‌ سازی و توسعه فناوری و عملیات حفاری و بهره ‌ برداری از آب ‌ های ژرف و سایر فناوری ‌ های آب اختصاص دهد.

از سوی دیگر اجرای الگوی کشت در کشور متناسب با منابع آبی، پیگیری و اعتبارات خوبی برای رعایت و مدیریت الگوی کشت، پیش ‌ بینی شده است. افزایش عوارض صادراتی محصولات آب بر و انجام حمایت از شهرک ‌ های گلخانه ‌ ای و شهرک ‌ های کشاورزی از دیگر اقدامات مهم دولت در لایحه بودجه برای توجه همزمان به مشکل آب و حمایت از تولید محصولات کشاورزی است.

همچنین در لایحه بودجه سال آینده ۲۰ درصد عوارض سبز به محیط ‌ زیست برای مقابله با آلودگی هوا اختصاص پیدا کرده است؛ همچنین یک هزار میلیارد تومان منابع برای کمک به صندوق ملی حفاظت از محیط ‌ زیست و تأمین تجهیزات محیط بانی و... در نظر گرفته شده است. حمایت از محیط ‌ زیست با معافیت از پرداخت هزینه دادرسی دعاوی از دیگر تصمیمات مهم دولت در این بخش است.

مسکن و حمل ‌ ونقل

اخذ مجوزهای لازم برای فروش و تهاتر املاک دستگاه ‌ ها، در نظر گرفتن تخفیف ‌ های مالیاتی پروژه ‌ های مسکن مهر و ارائه خدمات زیرساختی و زمین برای ساماندهی بافت ‌ های ناکارآمد و سکونت ‌ گاه ‌ های غیررسمی از مهم ‌ ترین بخشه ‌ ای مهم لایحه بودجه برای مسکن است.

یکی دیگر از مقدمات رشد پایدار اقتصادی توجه به زیرساخت ‌ های حمل ‌ ونقل و کریدورهای ارتباطی استکه اعتبارات خوبی برای صندوق توسعه حمل ‌ ونقل دیده شده است. به غیر از حمایت ‌ های مستقیم، بخشی از سود شرکت ‌ های وابسته به وزارت راه و شهرسازی به صندوق حمل ‌ ونقل اختصاص پیدا کرده و امکان تهاتر بخشی از اموال غیرمنقول وزارت راه و شهرسازی به این صندوق فراهم شده است.

با توجه به سرمایه ‌ بر بودن طرح ‌ های حمل ‌ ونقل، دولت به غیر از منابع داخلی امکان اخذ تسهیلات مالی خارجی با تضمین دولت برای تأمین ناوگان و تجهیزات قطار شهری را هم پیش ‌ بینی کرده است.

تقویت جایگاه استان ‌ ها

در همین حال واگذاری طرح ‌ ها و پروژه ‌ های عمرانی ملی در سطح استان به استان، پیش ‌ بینی تشکیل صندوق ‌ های عدالت و پیشرفت استانی، ایفای نقش شورای برنامه ‌ ریزی استان در فرآیند تصمیم ‌ گیری در مورد عوارض بر ارزش افزوده از تصمیمات مهم این بخش است. از سوی دیگر استان ‌ ها مجازند برای اجرای طرح ‌ های عمرانی استان، اموال غیرمنقول خود را بفروشند و همچنین استان ‌ ها قادر خواهند بود ادارات استانی خود را تجمیع کنند.

توجه به آموزش؛ از مدرسه تا دانشگاه

در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ مدارس رعایت ‌ کننده الگوی مصرف از پرداخت هزینه ‌ های برق، گاز و آب معاف شده ‌ اند. همچنین مدارس خیرساز از پرداخت حق انشعابات قانونی معافیت ۵۰ درصدی خواهند داشت. امکان استفاده مدارس از سهم ۲۷ صدم واحد ارزش افزوده، تقویت اعتبارات تغذیه دانش ‌ آموزان و تأکید بر اجرای سند تحول بنیادین از دیگر بخشه ‌ ای مهم لایحه بودجه در حوزه آموزش و پرورش است.

از سوی دیگر رشد عملی و تقویت تحقیقات دانشگاه ‌ ها در راستای حل مشکلات کشور از سیاست ‌ های مهم دولت در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ است، از این رو منابع صندوق تحقیقات علوم و فناوری تقویت شده و امکان اخذ تسهیلات مالی خارجی برای تجهیز دانشگاه ‌ ها، آزمایشگاه ‌ ها و مراکز فنی و حرفه ‌ ای با تضمین دولت نیز پیش ‌ بینی شده است. برقراری ارتباط یک درصد پژوهش با صندوق تحقیقات علوم و فناوری و سامانه نظام اطلاعات و اجازه استفاده متمرکز استان ‌ ها از یک درصد اعتبارات هزینه ‌ ای دستگاه ‌ های جاری که به امور پژوهشی اختصاص دارد؛ از دیگر تصمیمات دولت در لایحه بودجه برای حمایت رشد عملی و توسعه تحقیقات است. لایحه بودجه، سه بخش خوب برای دانشجویان هم دارد؛ افزایش اعتبارات برای تغذیه دانشجویی، تقویت اعتبارات صندوق رفاه دانشجویی و افزایش منابع برای تعمیر و احداث خوابگاه با اولویت خوابگاه دانشجویی از جمله مصوبات دولت در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ است. خبر خوب برای اساتید هم اینکه کارانه پزشکان و حق ‌ التدریس، حق ‌ التحقیق و عناوین مشابه از سقف حقوق پرداختی به استادان خارج شده است.

نفت و صندوق توسعه ملی

یکی از بخشه ‌ ای مهم بودجه که همواره موردتوجه کارشناسان و اصحاب رسانه قرار دارد بخش نفت است؛ در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ برخلاف دولت ‌ های گذشته، دولت به پرداخت ۴۰ درصدی سهم صندوق توسعه ملی از درآمدهای نفتی پایبند بوده تا قدرت این صندوق برای حمایت از بخش خصوصی و تولید فراهم شود. از سوی دیگر در راستای ایجاد شفافیت جدول تبصره ۱۴ حذف شده و منابع آن به بودجه شرکت نفت و بخشی از مصارف آن به بودجه عمومی منتقل شده است.

با توجه به ضرورت توجه به پتروپالایشگاه جهت ایجاد ارزش افزوده بیشتر و پرهیز از خام فروشی، ایجاد امکان سرمایه ‌ گذاری مشترک دولت و بخش غیردولتی در پتروپالایشگاه ‌ ها در لایحه بودجه ۱۴۰۲ پیش ‌ بینی شده؛ همچنین منابع خوبی برای توسعه پالایشگاه آبادان در نظر گرفته شده است. شفافیت در سازکار حمایت از دولتی ‌ ها

یکی دیگر از بخشه ‌ ای حاشیه ‌ ساز بودجه که بعضاً مورد اختلاف دولت و مجلس هم بوده موضوع قیر رایگان و تخلف ‌ های پیرامون آن است؛ دولت در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ ایجاد شفافیت سازکاری از طریق گردش خزانه ایجاد کرده که ضمن تأمین قیر برای جاده ‌ های روستایی و موارد مندرج در لایحه بساط حواله فروشی و سوءاستفاده ‌ ها در این بخش جمع شود. یکی از موضوعات موردتوجه افکار عمومی در بودجه معمولاً بودجه شرکت ‌ های دولتی است؛ در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ برای ایجاد شفافیت در این شرکت ‌ ها گام ‌ های مهمی برداشته ‌ شده است؛ بر این اساس تا پایان خرداد سال آینده آیین ‌ نامه انتظام بخشی، شفاف ‌ سازی و ضابطه ‌ مند نمودن درآمدها و هزینه ‌ های شرکت ‌ های دولتی تدوین و تصویب می ‌ شود. از سوی دیگر تمام حقوق و مزایای کارکنان این شرکت ‌ ها هم در سامانه سازمان اداری و استخدامی کشور ثبت می ‌ شود. از طرف دیگر شرکت ‌ های دولتی در اقتصاد کشور در سال ۱۴۰۲ هزار میلیارد تومان سرمایه ‌ گذاری خواهند کرد، همچنین با حذف حواشی و ایجاد مدیریت بهتر در این شرکت ‌ ها در سال آینده درآمد دولت، ناشی از سود شرکت ‌ های دولتی ۶۱ درصد افزایش پیدا خواهد کرد.

سخن پایانی

در نهایت اینکه یکی از اجزاء مهم افزایش درآمدهای غیرنفتی کشور توجه به صنعت گردشگری و صنایع ‌ دستی است؛ در هر ۲ حوزه، کشور دارای ظرفیت ‌ های بیشماری است که نیاز به توجه و حمایت دارد؛ از همین رو تقویت اعتبارات حوزه گردشگری و میراث فرهنگی در لایحه بودجه ۱۴۰۲ موردتوجه قرار گرفته است.

ایجاد صندوق حمایت از صنایع ‌ دستی، میراث فرهنگی و گردشگری، معافیت منابع ارزی حاصل از صادرات صنایع ‌ دستی از اخذ تعرفه، عوارض صادراتی و تعهد ارزی برای صادرات صنایع ‌ دستی و کاهش تعرفه گاز مصرفی شرکت ‌ های فعال در حوزه گردشگری از جمله مصوبات خوب دولت در لایحه بودجه برای حمایت از این بخش است. در بخش فرهنگ هم با توجه به هجمه ‌ های گسترده به فرهنگ ایرانی اسلامی، تقویت اعتبارات این بخش مدنظر قرار گرفته است برهمین اساس به دستگاه ‌ های اجرایی اجازه داده ‌ شده بخشی از اعتبارات خود را به امور قرآنی و ترویج فرهنگ ایثار و شهادت اختصاص دهند. همچنین دستگاه ‌ ها مجازند تا 2 درصد از اعتبارات خود را برای هزینه در حوزه فرهنگ هزینه کنند.