چالش‌های بی‌توجهی به انرژی
حسن حسینقلی فعال معدنی
پایین بودن نرخ حامل های انرژی در کنار تحریم ها و عدم دسترسی به فناوری از مهم ترین دلایل نادیده گرفتن مصرف انرژی و بهره وری آن در کشور است. از آنجا که در سال های اخیر شاهد ناترازی مصرف برق و گاز در کشور بوده ایم و توسعه نیافتگی زیرساخت های انرژی در کشور، زمینه محدودیت هرچه بیشتر عملکرد صنایع را فراهم کرده؛ بهینه سازی مصرف انرژی موردتوجه صنعتگران قرار گرفته است. البته اصلاح شرایط پیش رو نیازمند همکاری و تعامل مشترک میان تولیدکنندگان و سیاست گذاران است. توجه حداکثری به مصرف انرژی، زمینه کاهش آلایندگی های محیط زیستی را فراهم می کند و درنتیجه تجدیدنظر در این شرایط ضروری به نظر می رسد.
صنایع فعال در بخش معدن و صنایع معدنی کشور، به کنترل مصرف انرژی آن طور که باید توجه ندارند. البته باید تاکید کرد که بی توجهی به بهینه سازی مصرف انرژی قبل از مصرف، یعنی از تولید انرژی در نیروگاه ها و انتقال آن، آغاز می شود.
نبود تجهیزات و تاسیسات به روز، زمینه مصرف بیش از اندازه انرژی را فراهم می کند؛ با این وجود، نسبت به این موضوع حساسیت کافی وجود ندارد. در چنین فضایی از یک سو منابع کشور هدر می رود و از سوی دیگر، شاهد تشدید آلایندگی هستیم.
قیمت انرژی در ایران به مراتب ارزان تر از نرخ آن در بازارهای منطقه ای و جهانی است. البته این سیاست در ۲ سال گذشته تغییر کرده و شاهد رشد قابل توجه بهای مصرف انرژی به ویژه در حوزه صنایع بوده ایم. با این وجود می توان این طور ادعا کرد که قیمت پایین انرژی در همه حوزه ها در طول سال های گذشته زمینه بی توجهی در همه حوزه های صنعتی، تجاری، خانگی و... و همچنین هدررفت انرژی را فراهم کرده؛ بنابراین اصلاح دقیق قیمت انرژی سازکاری ضروری به نظر می رسد. نرخ پایین حامل های انرژی موجب شده صنعتگران در انتخاب تجهیزات و انواع آنها دقت کافی نداشته باشند؛ یعنی بهره وری مصرف انرژی در مسیر احداث واحدهای صنعتی و تولیدی آن قدرها که باید در اولویت قرار ندارد.
در موارد متعددی صنعتگران برای راه اندازی خطوط تولید از تجهیزات و ماشین آلات دست دوم استفاده می کنند. این موضوع با توجه به کمبود سرمایه در کشور و همچنین تحریم ها قابل توجیه است. در چنین شرایطی، دستگاه های دست دوم خریداری شده، فاقد راندمان و کارآیی لازم هستند. علاوه بر این، مصرف انرژی این تجهیزات نیز بالاتر است، اما با توجه به قیمت انرژی در ایران و تفاوت قابل ملاحظه آن با بسیاری از کشورهایی که فاقد منابع غنی انرژی هستند، استفاده از تجهیزات دست دوم خط تولید در کشور صرفه اقتصادی دارد. در واقع در شرایطی که نرخ انرژی پایین است، دقت نظر کافی در انتخاب ماشین آلات وجود ندارد. البته با تغییر شرایط و تبعیت نرخ انرژی از فرمولی درست و واقعی، بدون تردید صنعتگران نیز به سمت بهره وری هرچه بیشتر در مصرف انرژی پیش خواهند رفت و در همین حال، در روند خرید تجهیزات و قطعات جدید، دقت نظر بیشتری خواهند داشت.
توجه به این نکته ضروری به نظر می رسد تغییر یک باره بهای انرژی مصرفی صنایع بدون آنکه سایر الزامات برای ورود تجهیزات نوین و بهره وری مصرف انرژی، در نظر گرفته شود، اشتباه است. اشتباهی که در نهایت به ضرر صنایع منتهی خواهد شد؛ بنابراین انتظار می رود نرخ انرژی برای تمام گروه ها و طبق یک برنامه از پیش تعیین شده افزایش یابد تا امکان برنامه ریزی و همسویی با آن وجود داشته
باشد.
خرید تجهیزات گران با هدف بهره وری و بهینه سازی مصرف انرژی به مرور زمان و با احتساب هزینه انرژی برای صنایع جبران خواهد شد. این فعال صنعت سرب وروی گفت: از مجموع موارد یادشده می توان این طور برداشت کرد که سیاست دولت برای افزایش نرخ انرژی درست است، اما کافی نیست. در واقع باید همزمان راهکارهای دیگری نیز موردتوجه سیاست گذاران قرار گیرد و شرایط تولید تسهیل شود.
