چتر حمایتی بیمه و مالیات بر سر دانش‌بنیان‌ها
چند سالی است که شرکت‌های دانش‌بنیان وارد حیطه اقتصاد ایران شده و جایگاه ویژه‌ای یافته‌اند.
چند سالی است که شرکت های دانش بنیان وارد حیطه اقتصاد ایران شده و جایگاه ویژه ای یافته اند. این جایگاه تا بدان جا است که فرآیند ثبت شرکت های دانش بنیان متفاوت تر از شرکت های دیگر است. علاوه بر تفاوت در ثبت شرکت های دانش بنیان، این شرکت ها از مزایای متفاوت و متنوعی نیز برخوردار هستند، از جمله مزایایی که شرکت های دانش بنیان می توانند در صورت حصول شرایط استفاده کنند، معافیت مالیاتی و تسهیلات بیمه ای است. در حالی که در برنامه هفتم توسعه جایگاه ویژه ای برای این حوزه در نظر گرفته شده است. با این همه برای توسعه فعالیت دانش بنیان ها باید راهکارهای حمایتی و تشویقی برای آنها در نظر گرفت. صمت در این گزارش به راه های حمایت از دانش بنیان ها پرداخته است.
شرکت دانش بنیان چیست؟
شرکت دانش بنیان در واقع شرکتی است که دارایی اساسی آن دانش و فناوری است. به عبارت دیگر، شرکت دانش بنیان شرکتی است که در راستای گسترش اختراع و نوآوری به فعالیت می پردازد. این شرکت ها در حوزه فناوری های برتر به ویژه تولید نرم افزار نیز دارای فعالیت هستند. شرکت های دانش بنیان با هدف هم افزایی علم، ثروت، توسعه اقتصاد دانش محور و استفاده بهینه از ظرفیت های دانشگاه ها و موسسات پژوهشی موردتایید وزارت علوم تحقیقات ایجاد می شوند، از جمله سایر اهداف شرکت ها و موسسات دانش بنیان می توان از تحقق اهداف علمی کشور شامل گسترش و کاربرد اختراع و نوآوری، تجاری سازی نتایج تحقیق و توسعه شامل طراحی و تولید کالا و خدمات محصولات دانش بنیان با ارزش افزوده فراوان نام برد.
معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان
یکی از امتیازاتی که شرکت های دانش بنیان از آن برخوردار هستند، معافیت مالیاتی است. معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان شرایط خاص خود را دارد.
برای فهم مطلب معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان باید بین 2 دسته از شرکت های دانش بنیان تمایز قائل شویم، به عبارت دیگر، معافیت مالیاتی بین شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک علم و فناوری با شرکت های خارج از پارک تفاوت هایی دارد. برابر با اصل ۵۱ قانون اساسی هیچ مالیاتی وضع نمی شود، مگر به موجب قانون و هیچ معافیت و بخشودگی هم داده نمی شود مگر به موجب قانون. از مهم ترین حمایت ها و تسهیلات قابل اعطا به شرکت ها و موسسات دانش بنیان عبارت است از معافیت پرداخت مالیات، عوارض، حقوق گمرکی، سود بازرگانی و عوارض صادراتی به مدت 15 سال، در حقیقت استارت آپ های واقع در پارک های علم و فناوری با دارا بودن شرایط فعالیت در پارک و همچنین شرکت های دانش بنیان در صورت ثبت معافیت در مجوز معاف از مالیات هستند. به عبارت دیگر، شرکت ها و موسساتی که مشمول قانون حمایت از شرکت ها و موسسات دانش بنیان باشند، می توانند از معافیت مالیاتی استفاده کنند. این شرکت ها و موسسات باید به عنوان دانش بنیان تولیدی نوع یک و یا نوپا نوع یک تایید شوند و محصولات دانش بنیان شان از سطح تکنولوژی بسیار بالایی برخوردار باشند و ارزش افزوده قابل توجهی را ایجاد کنند. این شرکت ها و موسسات، تنها می توانند برای کالاهای دانش بنیان خود معافیت مالیاتی دریافت کنند، به عنوان مثال، اگر شرکتی دارای ۵ محصول باشد که ۲ محصول آن، به عنوان دانش بنیان نوع یک تایید و ۳ محصول دیگر ایشان مردود شده باشد، این شرکت تنها برای ۲ محصول تاییدشده می تواند تا ۱۵ سال معافیت مالیاتی بگیرد. براساس قانون حمایت از شرکت های دانش بنیان، شرکت های دانش بنیان سطح یک اعم از نوپا و تولیدی سطح یک از معافیت مالیاتی برخوردار هستند. معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان تنها برای درآمدهای مشمول مالیات شرکت های دانش بنیان است.
توجه کنید که معافیت مالیات بر درآمد باید ناشی از قراردادها و فعالیت های تحقیق و توسعه، تجاری سازی و تولید محصولات و خدمات دانش بنیان در حوزه فناوری برتر و با ارزش افزوده فراوان به ویژه در تولید نرم افزارهای مربوطه باشد.
معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان فقط مربوط به درآمدهای ناشی از مصادیق فعالیت های دانش بنیان است که هرساله توسط کارگروه ارزیابی به اداره امور مالیاتی ارسال می شود. مدت معافیت شرکت های دانش بنیان ۱۵ سال است، البته باید هرسال موضوعات معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان موردبررسی در کارگروه قرار گیرد، همچنین شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک علم و فناوری از مدیریت پارک مجوز استقرار و فعالیت دریافت می کنند. این شرکت ها باتوجه به قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری از معافیت مالیاتی برخوردار هستند، در واقع این شرکت ها نیازی به دریافت مجوز از کارگروه ارزیابی مالیاتی ندارند. مدت معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک علم و فناوری ۲۰ سال از تاریخ صدور مجوز از طرف رئیس پارک است. این معافیت درباره درآمدهای حاصل از فعالیت های مذکور در مجوز که تنها در پارک علم و فناوری تحقق می یابد، است.
مالیات بر ارزش افزوده
با این همه شرکت های دانش بنیان از مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر حقوق کارکنان معاف نمی شوند. برای برخورداری از معافیت مالیاتی، شرکت های دانش بنیان باید درخواست خود را به کارگروه ارزیابی بدهند، در صورتی، شرکت دانش بنیان می تواند از معافیت برخوردار شود که موضوعات در کارگروه ارزیابی تایید شده باشد و اطلاعاتشان به اداره امور مالیاتی ارسال شود. گفتنی است، اطلاعات شرکت ها در نیمه دوم سال به اداره امور مالیاتی ارسال می شود.
اعلام شرایط معافیت مالیاتی
صمتمدیرکل امور مالیاتی استان اصفهان گفت: معافیت مالیاتی در قانون شرکت های دانش بنیان پیش بینی شده است. عباس مزیکی گفت: معافیت مالیاتی شرکت های دانش بنیان در قانون تشکیل شرکت های دانش بنیان پیش بینی شده که معافیت مالیاتی این شرکت ها مشروط به استقرار و نوع فعالیتی است که انجام می دهند.
براساس تاییدیه متولیان شهرک علمی و تحقیقاتی به اداره امور مالیاتی که درصد و نوع دانش و فناوری شرکت ها را مشخص می کند، ما بر همان مبنا و طبق قانون، آن بخش از فعالیتی را که در شهرک انجام می شود، معافیت عملکرد اعمال می کنیم.
به گفته او بخش ارزش افزوده، معافیت خاصی ندارد و اگر شرکت ها شروط لازم برای معافیت را رعایت کنند، ما نیز بی تردید باتوجه به نام گذاری سال؛ «تولید، دانش بنیان، اشتغال آفرین» که باید از تولید دانش بنیان ها حمایت شود، این مهم را رعایت خواهیم کرد. اگر تاکنون دانش بنیان ها مشکلاتی در حوزه مالیاتی داشتند، در این زمینه با مسئولان شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان همفکری خواهیم کرد و امید است که مشکلات مرتفع شود. مدیرکل امور مالیاتی استان اصفهان می گوید: یکی از معاونان اداره مالیاتی به عنوان رابط تعیین خواهد شد تا شرکت های دانش بنیان از مجموعه تسهیلاتی مانند بخشودگی، تقسیط و … که در اختیار اداره کل است، بهره مند شوند و ما بتوانیم معافیت قانونی این شرکت ها را که حق شان است، با سهولت بیشتری اعمال کنیم تا دانش بنیان ها به فعالیت اصلی خود برسند.
بیمه استارت آپ ها و فعالان کسب وکار مجازی
علاوه بر این، معاونت علمی و فناوری به منظور حمایت از شرکت های دانش بنیان برای واردات تجهیزات سرمایه ای به شرکت های دانش بنیان معافیت گمرکی اهدا می کند. در نظر داشته باشید که در گمرک جمهوری اسلامی ایران واژه ای به نام معافیت گمرکی وجود ندارد، در این سازمان باتوجه به آیین نامه ها و اسناد بالادستی محموله با حق گمرکی صفر در نظر گرفته می شود، بنابراین زمانی که با ماموران این سازمان در تعامل هستید، بهتر است شیوه صحیح آن را به کار ببرید. شرکت های دانش بنیان می توانند از پرداخت حقوق گمرکی برای کالاهای سرمایه ای که از خارج کشور وارد می شوند، معافیت گمرکی دریافت کنند. از جمله حمایت های دیگری که نسبت به شرکت های فوق انجام گرفته، معافیت بیمه ای است، بدین توضیح که براساس تفاهم معاونت علمی و فناوری رئیس جمهوری و سازمان تامین اجتماعی از این پس قراردادهای شرکت های دانش بنیان در زمینه تولید کالاها و خدمات دانش بنیان، از پرداخت حق بیمه قراردادها معاف می شوند، علاوه بر موارد فوق، امکان گذراندن دوره خدمت سربازی در قالب امریه در شرکت های دانش بنیان نیز وجود دارد. رئیس سازمان امور مالیاتی کشور، درباره اعطای معافیت مالیاتی به شرکت های دانش بنیان، طی بخشنامه شماره ۲۰۰ / ۹۶ / ۱۰۷ که به ادارات کل امور مالیاتی ارسال شده ـ اسامی شرکت های دانش بنیان مشمول معافیت مالیاتی سال ۹۵ شده اند ـ ابلاغ کرد.
جایگاه ویژه دانش بنیان ها در برنامه هفتم
یک نماینده مجلس گفت در بحث تصویب برنامه هفتم توسعه، نمایندگان قصد دارند تا جایگاهی ویژه به شرکت های خلاق و دانش بنیان اختصاص یابد. پرویز محمدنژاد قاضی محله، نماینده مردم از حوزه انتخابیه لنگرود در دوره یازدهم مجلس شورای اسلامی بااشاره به نقش شرکت های خلاق و دانش بنیان در توسعه بیان کرد: در جهان امروز به راستی می توان فناوری و خلاقیت را یک سلاح مدرن و یک دیوار و لایه دفاعی بزرگ دانست که در مقابل آسیب های خارجی، از هر کشور و جامعه ای حمایت می کند. وی بااشاره به توجه جدی رهبر معظم انقلاب به شرکت های خلاق عنوان کرد: در نامه معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری به ایشان درباره شرکت های خلاق، رهبری برای حمایت از این شرکت ها به قوا تاکید داشتند. ایشان این مهم را به درستی درک کردند و به همین دلیل تاکید بسیار موکدی روی حمایت از زیست بوم خلاقیت شرکت های خلاق دارند. این نماینده مجلس در ادامه افزود: تلاش نظام این بوده که این نگاه دانشی و خلاقانه و زیست بوم محور به سیستم اجرایی کشور نیز نسج یابد و در آن ادغام شود. اگر فرآیند قانون گذاری در مجلس یازدهم را مرور کنیم، خواهیم دید که این مجلس نگاهی بسیار دغدغه مند و زیبا به زیست بوم صنایع نرم و خلاق و اقتصاد دانش بنیان داشته و دارد. باید تصویب قانون جهش تولیدات دانش بنیان را نیز در این راستا تفسیر کرد. محمدنژاد ضمن تبیین اهمیت اقتصاد خلاق و شرکت های خلاق در رشد و تعالی کشور، گفت: به عنوان مسئول کمیته نیرو در کمیسیون انرژی مجلس و کسی که در این حوزه مسئولیت و دغدغه توام داشته ام، بسیار تلاش کردم تا به همراه عزیزان همکار، حداکثر ظرفیت قانونی برای مانور شرکت های خلاق و دانش بنیان در این بخش فراهم شود، از این رو در طرح ۲۱ ماده ای مانع زدایی از تولید، یک ماده قانونی خاص به فعالیت شرکت های دانش بنیان و نوآور تخصیص یافت. وی افزود: چند روز دیگر بحث برنامه هفتم در مجلس شورای اسلامی آغاز می شود، ما قصد داریم تا در این سند بالادستی و کلان، به طورحتم جایگاه بسیار ویژه ای به جوانان خلاق و دانش بنیان اختصاص یابد. این نماینده مجلس درباره افزایش سطح حمایت دستگاه های اجرایی از شرکت های خلاق و دانش بنیان، نیز بیان کرد: ما در حال حاضر یک سیستم اجرایی قدیمی و سنتی در کشور داریم و تغییر این سیستم و مدیران اجرایی نیز کاری آسان و یک روزه نیست و نیاز به یک فرآیند تدریجی دارد. برای آنکه یک جهش در حمایت از این شرکت ها رخ دهد اما، چاره ای جز ایجاد تحولی ساختاری در سیستم اجرایی و نگرش کلان مدیران کشور نداریم.
نگاه ویژه مجلس به استفاده از ظرفیت دانش بنیان ها
صمتنایب رئیس کمیسیون عمران مجلس گفت: نگاه مجلس در برنامه هفتم توسعه، استفاده حداکثری از ظرفیت شرکت های دانش بنیان در حوزه های مختلف کشور به ویژه در صنایع تولیدی و پروژه های عمرانی اعم از مسکن سازی، راهسازی و همچنین حمل ونقلی خواهد بود. به گزارش خبرگزاری خانه ملت، اسماعیل حسین زهی بااشاره به لزوم بهره مندی از ظرفیت شرکت های دانش بنیان و خلاق در حوزه های صنعتی و عمرانی کشور، گفت: رهبر معظم انقلاب در شعار سال جدید، به موضوع تولید دانش بنیان و اشتغالزایی تاکید کردند که باتوجه به شرایط اقتصادی کشور و وجود تحریم های ظالمانه، استفاده از ظرفیت شرکت های دانش بنیان و خلاق، راهبرد ویژه ای برای توسعه اقتصادی کشور به شمار می رود و از اهمیت زیادی برخوردار است. این نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی ادامه داد: سال گذشته مجلس مصوبه بسیار خوبی در زمینه جهش تولید دانش بنیان داشت که اقدام بسیار خوبی برای حمایت از فعالیت های فناورانه و دانش بنیان به شمار می رفت، البته مجلس در سال گذشته قانون جهش تولید مسکن را نیز به تصویب رساند که براساس آن دولت مکلف به ساخت سالانه یک میلیون واحد مسکونی شده و ظرفیت بسیار خوبی را برای فعالیت شرکت های دانش بنیان و اشتغالزایی فراهم می کند. نماینده مردم خاش، میرجاوه، بخش های نصرت آباد و کورین در مجلس شورای اسلامی اظهار کرد: ما باید به شرکت های داخلی و توانمندی های متخصصان خودمان اعتماد کرده و از ظرفیت شرکت های دانش بنیان فعال در زمینه های عمرانی، در طرح نهضت ملی مسکن نهایت استفاده را داشته باشیم. نایب رئیس کمیسیون عمران مجلس خاطرنشان کرد: باتوجه به اینکه امسال بحث تدوین برنامه هفتم توسعه را در پیش داریم، تمام تلاش خود را خواهیم کرد تا در این سند چشم انداز، شرکت های دانش بنیان موردتوجه حمایت ویژه قرا بگیرند. نگاه مجلس در برنامه هفتم توسعه استفاده حداکثری از ظرفیت شرکت های دانش بنیان در حوزه های مختلف کشور به ویژه در صنایع تولیدی و پروژه های عمرانی اعم از مسکن سازی، راهسازی و همچنین حمل ونقلی خواهد بود.
سخن پایانی
هر ساله در 3 ماهه اول، ارزیابی هایی تحت عنوان ارزیابی مالیاتی از سوی معاونت علمی ریاست جمهوری انجام می پذیرد، البته این موضوع برای شرکت هایی که مستقر در پارک های علم و فناوری هستند، اندکی متفاوت است. ارزیابی این شرکت ها توسط پارک های علم و فناوری در همان زمانانجام می گیرد و کالاهایی که داخل پارک علم و فناوری هستند، از طریق معافیت پارک ها و کالاهای دانش بنیانی که خارج از پارک علم و فناوری تولید می شوند، از طریق دانش بنیان و معاونت علمی ریاست جمهوری معافیت خواهند گرفت. در این ارزیابی ها محصولات از نظر فنی بررسی می شوند و در کنار آن، مهم ترین بخش این ارزیابی که یافتن نام های تجاری جدید است، انجام می پذیرد. شرکت های دانش بنیان مشمول معافیت مالیاتی می توانند بدون سقف، معافیت مالیاتی دریافت کنند. این بدان معنا است که این گونه شرکت ها برای فروش کالاهای دانش بنیان خود مالیاتی به دارایی پرداخت نمی کنند. مبلغ معافیت مالیاتی این شرکت ها باید به 2 بخش مساوی تقسیم ، ۵۰ درصد میزان معافیت مالیاتی باید صرف افزایش سرمایه شرکت شود و ۵۰ درصد مابقی باید در تحقیق و توسعه هزینه شود، همان طور که در قانون حمایت از شرکت ها و موسسات دانش بنیان عنوان شده ، شرکت ها و موسسات می توانند حداکثر ۱۵ سال از حمایت معافیت مالیاتی استفاده کنند.
