تاثیر فناوری اطلاعات بر صنعت نشر
محمود آموزگار ـ نایب رئیس اتحادیه ناشران و کتابفروشان تهران
شیوع ویروس کرونا بر بسیاری از مشاغل تاثیر منفی گذاشت و صنعت چاپ و نشر نیز از این آسیبها در امان نبود. تشدید قرنطینه و بسته شدن بازارها، سبب شد تا اقتصاد حوزه کتاب چاپی شرایط دشواری را سپری کند. میتوان گفت در این مدت ناشران تلاش کردند تا با استفاده از فناوری اطلاعات و بسترهای آنلاین، به فروش کتاب و ترغیب مردم به کتابخوانی بپردازند. یکی از این اقدامات، برپایی نمایشگاه کتاب مجازی بود. پیش از تشریح کارکرد نمایشگاه مجازی، باید ابتدا به اهمیت برپایی نمایشگاه برای صنعت چاپ و نشر تاکید کرد. هرساله نمایشگاه کتاب فرصت بسیار مناسبی بود تا آثار چاپی به حد مطلوبی فروخته شوند. با آغاز پاندمی ویروس کرونا، برپایی نمایشگاه حضوری کتاب بهطورکامل لغو شد. بدیهی است، این مسئله، تاثیر زیادی بر درآمد فعالان حوزه چاپ و نشر داشته باشند. برای جبران این خلأ، ناشران، نمایشگاه کتاب مجازی را راه انداختند. فعالان حوزه چاپ و نشر تلاش کردند تا با بهرهگیری از فضای آنلاین و فناوری اطلاعات، جای خالی نمایشگاه حضوری کتاب را پر کنند. نمایشگاه کتاب مجازی باوجود تمام انتقاداتی که از آن وارد شد، در مجموع بهنظر من توانست تاحدودی جای خالی نمایشگاه فیزیکی را پر کرده و دارای جنبههای مثبت متعددی باشد. این یکی از مهمترین کارکردهای فضای آنلاین برای صنعت چاپ و نشر بود. با استفاده از این فرصت، کتابها به نقاط مختلف کشور ارسال میشد و افراد متناسب با نیاز خود میتوانستند سفارشات خود را در سایت ثبت کنند. این موضوع بهنوبه خود اقدامی مثبت و رو به جلو بود.
یکی دیگر از نشانههای تاثیر فناوری اطلاعات بر صنعت چاپ و نشر، در ابتدا شکلگیری کتابهای الکترونیک و در ادامه کتابهای صوتی بود. در ابتدا کتابهای دیجیتال بهدلیل بهای کمتر و سهولت بیشتر برای استفاده افراد، موردتوجه مخاطبان کتاب قرار گرفت.
از آنجایی که کتابهای چاپی بنا بهدلایل متعددی در چند سال اخیر شیب صعودی گرانی را طی کردند، ارزان بودن کتابهای الکترونیک توانست نظر بسیاری از مخاطبان را به خود جلب کند. در ادامه نیز وارد شدن کتاب صوتی به بازار، درخواستها را بهسمت خود کشاند. با تولید کتابهای صوتی و پادکستها، بخش عظیمی از تقاضای جامعه کتابخوان بهسمت این محصولات ترغیب شدند.
دلیل اصلی آن هم سهولت در استفاده و بهرهگیری از آنها بود، همچنین این محصولات توانستند جذابیتهای متعددی را برای افراد ایجاد کنند که خود موضوعی مهم و مثبت است. بهعنوان مثال کتابهای صوتی مزیت سهولت در استفاده را نسبت به سایر محصولات صنعت نشر دارند.
افراد کتابهای صوتی را در همه حال میتوانند گوش کنند و محدودیتهای کتاب دیجیتال یا کتاب چاپی را برای استفاده ندارند.
بهعنوان مثال در هنگام انجام کارهای منزل یا پشت فرمان، کتابهای صوتی همراهان مناسبی برای افراد باشد. باید همچنان تاکید کرد گوش کردن متعارفتر از خواندن است و همین مزیت مهم سبب شد تا با اقبال افراد زیادی بهسمت کتابهای صوتی و پادکستها روبهرو شویم.
از سویی دیگر برای استفاده از پادکستها، نیازی به دارا بودن وسایل و ابزارهایی مانند لپتاپ نیست و این از دیگر نقاط قوت کتابهای صوتی محسوب میشود، از اینرو کتابهای صوتی در مدت زمان کوتاهی توانستند بین جامعه کتابخوان جا باز
کنند.
بدیهی است، با افزایش رغبت برای تهیه کتاب صوتی، اقتصاد کتاب چاپی بیش از پیش بهخطر افتاده و با کمبود مخاطب مواجه شود، اما بهطورکلی در سالهای اخیر، میتوان ورود فناوری اطلاعات به صنعت چاپ و نشر را مهم توصیف کرد، چرا که محصولات مهمی در نتیجه همکاری فناوری اطلاعات و بسترهای آنلاین با صنعت نشر به بازار ارائه شده است.