برداشت غیر مجاز از معادن به چند صورت اتفاق می‌افتد. گاهی شخص ثالثی به جز معدندار و بهره‌بردار اقدام به برداشت غیر مجاز در معدن دارای پروانه بهره‌برداری می‌کند. در مواردی هم فرد متخلف ماده معدنی را از محدوده‌هایی برداشت می‌کند که فاقد پروانه بهره‌برداری است، که هر دو مورد در قالب تصرف عدوانی گنجانده می‌شود. از سوی دیگر بهره‌برداری‌های غیرمجاز در بسیاری موارد در مناطق ممنوعه یا دارای محدودیت منابع طبیعی و محیط‌زیستی صورت می‌گیرد و آسیب زیادی به منطقه، چه از نظر زیست‌محیطی و منابع طبیعی و چه از نظر میراث فرهنگی وارد می‌آورد. از سوی دیگر چون نظارتی بر کار نیست معمولا اصول فنی رعایت نمی‌شود و به این ترتیب به ذخیره معدن آسیب وارد می‌شود. یعنی اینکه بهره‌بردار غیر قانونی معمولا ذخایر خوب را برداشت می‌کند و به این ترتیب ذخایری که در عمق وجود دارد و هزینه باطله برداری آن زیاد است به جا می‌ماند و معمولا برای شخص بعدی قابل استفاده نباشد. در گزارش امروز صمت نگاهی داریم به جدیدترین موارد بهره‌برداری‌های غیرقانونی از معادن و تبعات آن.دادستان عمومی و انقلاب مرکز استان مازندران، برداشت‌های غیرمجاز و ادامه فعالیت معادن با پروانه‌هایی که مهلت فعالیت آنها خاتمه یافته را به عنوان چالش‌های جدی و تخلف‌های مشهود در برخی واحدهای معدنی درسطح این استان بیان کرد.

محمد کریمی گفت: در این زمینه تذکر جدی هم به مدیران واحدهای معدنی و هم به سازمان‌های متولی از جمله صمت ومنابع طبیعی داده شده است. وی با تاکید براینکه در راستای صیانت از انفال عمومی ونظارت برمعادن نظارت‌ها باید از سوی دستگاه‌های متولی امر از جمله صمت، منابع طبیعی ومحیط زیست بیشترشود، تصریح کرد: وظیفه همه ما درمجموعه‌های اداری ونظارتی حمایت از تولید است، اما تا حدی که مقررات لازم دراین زمینه و قوانین حاکم بر وضع موجود حفظ شود.

تعقیب قضایی

دادستان عمومی و انقلاب مرکزاستان، با تاکید براینکه درحوزه محیط‌زیست پیرامونی، واحد تولیدی درحوزه معدنی اگر بخواهد خارج از مقررات و محدوده مشخص شده نهادهای مجوز دهنده فعالیت کند، تحت هیچ شرایطی مورد حمایت نیست، تصریح کرد: مدیران و صاحبان واحدهای معدنی هوشیار باشند، تحت تعقیب قضایی قرار خواهند گرفت.

کریمی ادامه داد: در جریان بازدیدهایی که از واحدهای معدنی انجام شد، به مدیران این واحدها تذکرهای جدید داده شده و آنها نیزمکلف به رعایت مقررات زیست محیطی، نحوه برداشت و حتی مدت زمان بهره‌برداری در پروانه صادرشده باشند.

وی، از افزایش بی‌از حد و خارج از میزان تعیین شده بار مصالح کوهی توسط کامیون‌ها و تردد آنها درمسیرجاده هراز را به عنوان یکی دیگر از پیامدهای ناهنجار در سایه عدم نظارت متولیان امر بیان کرد وگفت: این وضعیت باعث خسارت‌های جدی به زیرساخت‌ها ازجمله شکستگی‌های همیشگی سطح جاده‌ها و افزایش هزینه‌های اضافی به دولت شده است.

با مدیران متخلف برخورد می‌شود

دادستان عمومی و انقلاب مرکزاستان، درعین حال با بیان اینکه البته تلاش هایی هم از سوی دستگاه‌های متولی در حوزه معادن انجام شده، اما ناکافی است وباید استمرار داشته باشد، تصریح کرد: درموضوع انفال عمومی، هم مردم وهم دستگاه‌های نظارتی انتظار دارند، ادارات مرتبط ازجمله صمت، منابع طبیعی ومحیط‌زیست بازدیدهای دوره‌ای، جدی و بدون ملاحظه با مدیران واحدهای معدنی که تخلف‌های آشکار دارند را گزارش و مطابق قانون با آنها برخورد کنند.

کریمی اضافه کرد: همه ما در هر جایگاهی ومسئولیتی که هستیم باید امر پیشگیری را دراولویت قرار دهیم و پس از آن اگر به تذکرهای داده شده بی‌توجهی صورت گیرد، حتما با متخلفان در حوزه معادن و هم متولیانی که وظیفه صیانت از انفال عمومی را دارند، کوتاهی مشاهده شود، به عنوان ترک فعل با آنها برخورد وحتما برخورد قانونی خواهد شد.

اشباع مسیر از معدن

دادستان عمومی وانقلاب مازندران درپاسخ به این پرسش مبنی براینکه با توجه به تعدد واحدهای معدنی و همچنین گلایه‌های مردمی بابت عدم رعایت مسائل زیستی محیطی وتخریب منابع طبیعی، باید جلوی مجوزهای جدید بهره‌برداری ازمعادن مسیرجاده هراز جلوگیری شود، پاسخ داد: البته نیازسنجی‌ها برعهده سازمان صمت است و این تذکر رسانه‌ای شما هم کاملا به جا است و معتقدم با همین تعداد معادنی که دارای مجوز بهره‌برداری هستند، واقعا کافی است.

کریمی ادامه داد: اگر معادن فنی که درحال بهره‌برداری است، به شیوه درست و اصولی بهره‌برداری شود، پاسخگوی نیاز فعلی و حتی آینده نیز خواهد بود، اما متاسفانه بعضا بهره‌برداری‌های غیرمجاز و بیش از حد ظرفیت عرصه تعیین شده با پیش‌روی‌‌های غیرقانونی به عرصه‌های منابع طبیعی باعث بروز تخلف و تعطیلی واحد دارای مجوز خواهد شد.

وی یادآورشد: در بازدیدی که از واحدهای معدنی انجام و برای مدیران برخی واحدها پرونده‌های قضایی تشکیل شد و پیگیر این هستیم که هرچه سریعتر احکام آنها نیز صادر شود.

برداشت غیرمجاز سرب و روی

رئیس سازمان نظام مهندسی معدن خراسان شمالی گفت: متاسفانه برداشت‌های غیرمجاز از معادن سرب و روی اسفراین همچنان ادامه دارد و سودجویان در مناطق مختلف در حال حفاری و انتقال این مواد معدنی هستند.

مهدی سجادی گفت: سودجویان که پیش از این در منطقه آلبلاغ شهرستان اسفراین نسبت به برداشت‌های غیرمجاز ماده معدنی سرب و روی اقدام کرده بودند در سال‌های اخیر روی سایر معادن هم دست گذاشته‌اند.

معدن آلبلاغ اسفراین در ارتفاعات سخت گذر به همین نام و در محدوده پارک ملی ساریگل واقع در شمال شرق این شهرستان قرار دارد و ذخیره معدنی سرب و روی در این معدن۵۰۰ هزار تن با عیار ۳۰ درصد برآورد شده است.

رئیس سازمان نظام مهندسی معدن خراسان شمالی افزود: معادن سرب و روی که عرصه برداشت‌های غیرمجاز شده است، دارای پروانه و حفاظت از آن به عهده دارنده معدن است.

وی گفت: برآورد می‌شود در یک‌سال و نیم سال گذشته حدود ۳۰ هزار تن ماده معدنی سرب و روی از معدن ایرج شهرستان اسفراین به صورت غیرمجاز برداشت شده است.

رئیس سازمان نظام مهندسی معدن خراسان شمالی خاطرنشان کرد: سودجویان در ۵۰ تا ۶۰ نقطه چاهک‌هایی حفر کرده و مواد معدنی جمع شده در اطراف عرصه معدنی، نشان از وسعت برداشت‌های غیرمجاز دارد. وی گفت: این افراد ماده معدنی سرب و روی را پس از انتقال از ارتفاعات به استان زنجان انتقال می‌دهند.

قربانیان برداشت غیرمجاز

برداشت غیرمجاز و ریزش معدن در معدن سیلستین طرود شاهرود منجر به مرگ یک نفر شد. به گزارش آهن نیوز؛ در این حادثه یک جوان ۳۰ ساله که به صورت غیرمجاز دست به برداشت موادمعدنی از این معدن زده بود، جان باخت. چندی پیش نیز برداشت غیرمجاز از این معدن از سوی برخی از مردم محلی سبب شد که رئیس دادگستری استان و مسوولان قضایی شهرستان با حضور در منطقه از این معدن بازدید کنند.

معاون استاندار و فرماندار ویژه شاهرود جان باختن این کارگر هنگام ریزش معدن سیلستین در طرود را تایید و اعلام کرده که وی به صورت غیرمجاز اقدام به برداشت موادمعدنی کرده است.

چندی پیش نیز رئیس کل دادگستری استان سمنان با اشاره به گزارشاتی از وقوع برداشت‌های غیرمجاز از معادن منطقه طرود در راستای صیانت از انفال و منابع طبیعی دستور ضبط ۱۰۰۰ تن ماده معدنی سلستین را به نفع بیت المال صادر کرد.

۱۳ پرونده در دستگاه قضایی

رئیس اداره صنعت، معدن و تجارت سبزوار گفت: پرونده ۱۳ مورد برداشت غیرمجاز مواد معدنی از پهنه‌های این شهرستان برای برخورد و احقاق حقوق دولتی به مراجع قضایی ارسال شد.

حسین شریعتمدار تهرانی اظهار کرد: نظارت بر محدوده‌های اکتشافی معادن و بهره‌برداری از معادن یکی از وظایف اداره صنعت، معدن و تجارت است که برای برخورد با متخلفان این حوزه، بازدید‌های مستمری را در برنامه دارد.

وی تصریح کرد: بازرسان این اداره امسال بازدید نظارتی از ۱۵۸ محدوده معدنی منطقه سبزوار و تنظیم گزارش میزان برداشت واقعی انجام شده توسط بهره برداران را صورت داده‌اند.

شریعتمدار تهرانی گفت: همچنین ۲۱ مورد بازدید مشترک با ادارات و دستگاه‌های مرتبط از جمله منابع طبیعـی، راه و شهرسازی، محیط‌زیست و نظام مهندسی معدن از پهنه‌های معدنی سبزوار انجام شده است.

سخن پایانی

برداشت غیر مجاز از معادن اما آسیب‌های فراوانی به معادن کشور وارد می‌آورد. از آنجایی که معادن جزو انفال و حق یکایک اهالی یک کشور است، باید نظارت بیشتری در این مورد انجام شود تا علاوه بر جلوگیری از آسیب‌های محیط‌زیستی و فرهنگی، ثروت ملی پایمال نشود.