طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایرمعدنی از ابتدای دولت سیزدهم توسط سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور طراحی و پایه‌گذاری شد که طی آن و در فاز نخست، تولید چهار لایه اطلاعات زمین‌شناسی، ژئوشیمی، زمین‌شناسی اقتصادی و ژئوفیزیک هوایی در دستور کار این سازمان قرار گرفت که تاکنون و با گذشت بیش از دو سال از اجرای آن به نتایج بسیار ارزشمند در حوزه اکتشاف و زمین‌شناسی دستیابی شده است.

تولید لایه‌های نوین زمین‌شناسی و اکتشافی

رویکرد نوین سازمان‌های پیشرو زمین‌شناسی دنیا در سال‌های اخیر، ابتکار اطلاعاتی بر مبنای تولید لایه‌های مؤثر و با مقیاس نوین و گسترده زمین‌شناسی و اکتشافی است که نتیجه آن کاهش مخاطرات سرمایه‌گذاری در حوزه‌های زیرساختی، عمرانی و معدنی کشورها خواهد شد و پایستگی و ایمنی فعالیت و تحرک فعالان اقتصادی را در این حوزه‌ها به همراه دارد. به گزارش روابط‌عمومی سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور رضا جدیدی مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فناوری و بودجه سازمان زمین‌شناسی در خصوص تعریف، طراحی و اجرای طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایرمعدنی گفت: با توجه به نیاز حیاتی کشور به تأمین منابع اولیه موردنیاز صنایع معدنی و ضرورت اکتشاف موادمعدنی حیاتی در این حوزه، اولویت اول اجرای طرح تحول از سال ۱۴۰۰، تولید لایه‌ها با رویکرد اکتشافی و سپس زمین‌شناسی

-زیرساختی معین شد که طی آن لایه‌های چهارگانه اولویت اول در گستره‌ای به مساحت پیمایشی ۲۱۰ هزار کیلومترمربع از مساحت کشور مورد واکاوی‌های زمین‌شناسی، ژئوشیمی، زمین‌شناسی اقتصادی و اکتشاف به روش ژئوفیزیک هوابرد قرار گرفت و در حال اجراست که تاکنون پیشرفت عملیاتی قابل‌توجهی در این حوزه داشته‌ایم و انتظار می‌رود طی برنامه هفتم توسعه کشور، اولویت اول اکتشافی-زیرساختی مورد واکاوی‌های زمین‌شناسی-اکتشافی و تولید اطلاعات‌پایه قرار گیرد. وی در ادامه گفت: با توجه به نیاز کشور در حوزه دیگر لایه‌های اطلاعاتی زمین‌شناسی و اکتشافی نوین و با رویکردهای جدیدی چون اقتصاد دریامحور، گسترش زیرساخت‌های ساحلی و همچنین ضرورت منشأیابی و پایش مخاطرات طبیعی زمین، این سازمان طی برنامه‌ای منسجم و هدفمند اقدام به اجرای فاز توسعه طرح تحول در برش‌های زمین‌شناسی دریایی و زمین‌شناسی مهندسی و مخاطرات زمین‌شناختی کرد که با توجه به نتایج مؤثر و نیاز کشور، این برش عملیاتی در سال آینده به برنامه رسمی ابتکار اطلاعاتی سازمان (طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایرمعدنی کشور) افزوده خواهد شد. مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فناوری و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات‌معدنی کشور خاطرنشان کرد: ظرفیت فنی، تخصصی موجود در سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور و همچنین همکاری این سازمان با مجموعه‌های دانش‌بنیان، دانشگاه‌ها و شرکت‌های مهندسین مشاور در زمینه تولید اطلاعات‌پایه حوزه علوم زمین می‌تواند تحول بزرگی در زمینه توسعه عمرانی و اقتصادی کشور ایجاد نماید که در این راستا همراهی دولتمردان و تأمین منابع نظام برنامه‌ریزی کشور برای پیشبرد این اهداف ضروری است و می‌بایست با رویکرد توسعه‌ای و شایسته‌تر به این برنامه توجه کند. لازم به ذکر است؛ تولید اطلاعات‌پایه یازده‌گانه طراحی شده در طرح تحول، در حوزه زمین‌شناسی، اکتشافات ژئوشیمیایی، زمین‌شناسی اقتصادی (اکتشاف سیستماتیک)، اکتشاف به روش ژئوفیزیک هوابرد، تولید لایه‌های حوزه زمین‌شناسی دریایی (رسوب‌شناسی، ژئومورفولوژی، ژئوشیمی رسوبی و آلاینده‌ها)، تولید لایه‌های حوزه زمین‌شناسی مهندسی و مخاطرات طبیعی زمین (۳ لایه) و درنهایت لایه‌های اکتشافی نوین مانند هایپراسپکترال است که توسط سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور اجرا می‌شود.

اکتشاف معدنی نیازمند همکاری بخش دولتی و خصوصی

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی، فناوری و بودجه سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران گفت: شروع دور جدید فعالیت سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی کشور در حوزه تولید اطلاعات‌پایه، با انتخاب مقیاس و نگرش نوین با تعریف طرح تحول زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایرمعدنی از نیمه دوم سال ۱۴۰۰ شروع‌شده که تاکنون منجر به اجرای حدود ۲۱۰ هزار کیلومترمربع پیمایش‌های زمین‌شناسی و اکتشافی در اولویت اول مناطق اکتشافی کشور شده است. به گزارش اقتصاد آنلاین جدیدی افزود: با در نظر گرفتن حدود ۸۰۰ هزار کیلومترمربع اولویت اول که نیاز اطلاعات‌پایه زمین‌شناسی و اکتشافی کشور در ۳ لایه زمین‌شناسی، ژئوشیمی و اکتشاف سیستماتیک است و همچنین اکتشافات به روش ژئوفیزیک هوابرد، می‌توان پیشرفت فیزیکی در حدود ۲۵ درصد از اجرای طرح مذکور را اعلام نمود. جدیدی با اشاره به اینکه در حوزه چالش‌های راهبردی اکتشاف موادمعدنی، شناخت و به‌کارگیری مناسب ساختارهای قانونی اکتشاف جزو مسائل بااهمیت و ضروری است، افزود: تاکنون برنامه ریزان و متولیان، به درک صحیح و دقیقی در این حوزه نرسیده‌اند؛ درحالی‌که در تمام کشورهای توسعه‌یافته، ساختار بخش دولتی، بخش توسعه‌ای و شرکت‌های خصوصی مکمل یکدیگر هستند و قاعده بدین شکل است که هر بخش کار اصولی و ساختاری خودش را انجام دهد و تمامی بخش‌ها در طول یکدیگر حرکت کنند که تکمیل‌کننده بخش دیگری باشند. جدیدی ادامه داد: سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنی ایران، مجموعه‌ای دولتی و حاکمیتی است که وظیفه آن، تولید اطلاعات‌پایه زمین‌شناسی و اکتشاف ذخایرمعدنی در کشور بدون قضاوت‌های اقتصادی است؛ بنابراین در تمام کشورهای توسعه‌یافته و موفق معدنی، در ابتدا بخش‌های دولتی و حاکمیتی اطلاعات‌پایه و مراحل اولیه اکتشاف را انجام می‌دهند و پس از انجام مرحله اول جهت تکمیل، آن را به بخش‌های خصوصی و توسعه‌ای واگذار می‌کنند تا حفاری‌های عمیق، نقشه‌های دقیق بزرگ‌مقیاس و فرآیندهای تکمیل اکتشاف را انجام دهند و ذخیره معدنی را به معدن قابل بهره‌برداری تبدیل کنند. جدیدی افزود: موردی که اهمیت دارد و شتاب قابل قبولی نداشته، سرمایه‌گذاری دولتی در بخش اکتشاف بوده است؛ درحالی‌که میزان منابع مالی که در حوزه اکتشاف سرمایه‌گذاری می‌شود، در مقایسه با کشورهای دنیا قابل‌مقایسه نیست؛ به‌عنوان‌مثال طی سال گذشته در بخش دولتی و حوزه اکتشاف عددی کمتر از ۶ میلیون دلار هزینه کرده‌ایم که در مقایسه با کشورهای همتراز قابل قیاس نیست و بسیار اندک است.

سخن پایانی

در بخش اکتشاف حاکمیتی توسعه درگرو تأمین منابع مالی و انسانی و سرمایه‌گذاری دولتی است که منجر به شناخت توان سرزمینی و توان معدنی کشور می‌شود که به‌صورت دقیق‌تر نیازمند تحول و پشتیبانی نظام برنامه‌ریزی و بازطراحی ساختارهای قانونی و مالی در این حوزه هستیم.