همزمان سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای اعلام کرد نشست کمیسیون مشترک برجام روز ۲۹ نوامبر (۸ آذر) به‌صورت حضوری در وین برگزار می‌شود و انریکه مورا، معاون سرویس اقدام خارجی اتحادیه اروپا از طرف جوزپ بورل، نماینده عالی اتحادیه اروپا و مسئول سیاست خارجی این اتحادیه، ریاست نشست را برعهده خواهد داشت. دقایقی پس از اعلام تاریخ مذاکرات جدید وین ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا نیز با اعلام اینکه کشورش از آغاز دوباره مذاکرات وین استقبال می‌کند، مدعی شد مذاکرات می‌تواند در مدت کوتاهی به نتیجه برسد.

مجموع این خبرها در همان لحظه انتشار بر بازارهای داخلی ارز و طلا موثر بود و کارشناسان را به ریزش نرخ ارز و رشد بازار سرمایه امیدوارتر کرد. حالا نگاه ناظران داخلی و خارجی معطوف به وین است تا نتیجه احیای برجام از لابه‌لای نشست‌‎های دیپلماتیک روشن شود.

به گزارشصمت چند ساعت بعد از اعلام خبر آغاز مذاکرات برجام در شروع معاملات بازار روز پنجشنبه با کاهش نرخ دلار و درهم، ورق بازار طلا نیز برگشت و نرخ این فلز گرانبهای داخلی وارد فاز نزول شد. در مقابل افت نرخ فلز زرد رنگ داخلی، نرخ اونس با افزایش همراه بود و بعد از چند روز کاهش اندکی بالا رفت و ۱۷۷۴ دلار را برای خود ثبت کرد.

قیمت طلای ۱۸ عیار روز چهارشنبه هفته گذشته روی یک میلیون و ۱۷۳ هزار تومان قرار گرفت اما در شروع معاملات روز پنجشنبه به یک میلیون و ۱۶۹ هزار و ۳۰۰ تومان رسید که در واقع افت ۳ هزار و ۷۰۰ تومانی را تجربه کرده است. سکه در ابتدای معاملات این روز با نرخ ۱۱ میلیون و ۸۳۰ هزار تومان معامله شد. معامله این فلز گرانبها در انتهای روز چهارشنبه با ۱۱ میلیون و ۸۶۵ هزار تومان بسته شد. همچنین با احتساب نرخ ۲۷ هزار و ۷۵۰ تومان برای دلار، نرخ واقعی سکه ۱۱ میلیون و ۵۹۰ هزار تومان به‌دست می‌آمد که در این صورت حباب سکه نیز ۲.۰۷ درصد است.

در ادامه این روند روز شنبه با افزایش اندک قیمت‌ها در بازار مواجه بودیم به‌طوری که سکه با نرخ ۱۱ میلیون و ‌۹۹۶ هزار تومان و دلار با نرخ ۲۷ هزارو ۸۴۲ هزار تومان معامله شد.

تاثیر احیای برجام بر بازار ارز

سید حمید حسینی- عضو هیات مدیره اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق: برگزاری نشست‌های وین درباره برجام اتفاق مثبتی است و باید از همه ظرفیت‌ها برای احیای برجام و لغو تحریم‌ها بهره برد. بدون شک با احیای برجام شاهد بیشترین تاثیر آن بر حوزه نفت، گاز و پتروشیمی خواهیم بود. این مسئله بر بحث فروش این بخش، هزینه‌های صادرات و واردات، انجام پروژه‌ها و تجهیزاتی که در این بخش‌ها نیاز است و نیز فاینانس و سرمایه‌گذاری موثر خواهد بود. از سوی دیگر احیای برجام بر فروش نفت موثر است و همه این موارد می‌تواند سبب گشایش در بخش نفت، گاز و پتروشیمی شود. دومین بخشی که از بازگشت برجام تاثیر می‌گیرد، حمل‌ونقل کشور است؛ به این صورت که می‌تواند بر خرید هواپیما، صنعت خودروسازی، پروژه‌های راه زمینی، خطوط ریلی و هوایی تاثیر‌گذار باشد.

درآمدی که از آسمان رفت

نباید فراموش کرد که احیای برجام بر ترانزیت کالا به‌شدت اثرگذار خواهد بود، زیرا ایران مسیر ترانزیت شمال و جنوب و همچنین شرق و غرب دنیا محسوب می‌شود اما به‌دلیل قرارگیری کشورمان در لیست تحریم.ها، بسیاری از کشورها از همکاری با ما و انتخاب ایران به‌عنوان مسیر تراتزیتی کالای خود، ابا و ترس دارند. ما سالانه ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون دلار بابت عبور هواپیماها از آسمان ایران درآمد داشتیم اما تحریم‌ها سبب شد این درآمد را از دست بدهیم. بازگشت به برجام و رفع تحریم‌ها همچنین می‌تواند بر بخش معدن کشور اثرگذار باشد، زیرا ایران دارای ظرفیت‌های معدنی بسیار خوبی است؛ البته در بخش صادرات کالاهای تکمیلی معدنی موفق نبوده‌ایم، این در حالی است که کشورهایی مانند استرالیا و کانادا به‌شدت علاقه‌مند به همکاری با ایران در این زمینه هستند. حوزه توریسم و خدمات فنی‌و‌مهندسی نیز از دیگر بخش‌هایی است که احیای برجام و رفع تحریم‌ها می‌تواند بر آنها تاثیرگذار باشد.

بخش خدمات کشور در صورت رفع تحریم‌ها می‌تواند درآمدزا باشد، به‌طوری که اگر این اتفاق بیفتد برای نمونه فقط در بازار عراق می‌توانیم سالانه ۳ تا ۴ میلیارد دلار پروژه‌ فنی‌مهندسی اجرا کنیم. صنعت توریسم نیز می‌تواند منجر به گشایش‌های بسیار خوبی در اقتصاد کشور شود. این صنعت می‌تواند افزایش اشتغال، ایجاد هتل و رونق حمل‌ونقل هوایی، زمینی و... را به‌دنبال داشته باشد. در یکی دو سال پس از انعقاد برجام تعداد فراوانی گردشگر به کشور سفر کردند و این صنعت در کشور به‌شدت توسعه یافت؛ بنابراین می‌توان مدعی شد با بازگشت برجام و رفع تحریم‌ها، صنعت توریسم می‌تواند به‌شدت توسعه یابد و منجر به درآمدزایی ارزی برای کشور شود.

لغو تحریم دلار را چقدر ارزان می‌کند؟

در مجموع احیای برجام و رفع تحریم‌ها می‌تواند منجر به کاهش نرخ ارز شود که در این صورت اختیار نرخ ارز به‌دست بانک مرکزی می‌افتد و این نهاد می‌تواند نرخ ارز را در هر سطحی تثبیت کند و در نهایت منابع ارزی این بانک آزاد و بسیاری از مشکلات حل خواهد شد. سال ۹۹ سهم درآمدهای نفتی در بودجه کشور ۲ درصد بود و سال ۹۸ این رقم ۴ درصد ثبت شده، در حالی که سال‌های گذشته بهترین رکورد حکایت از سهم ۳۰ درصدی صادرات نفت در بودجه داشته است. در هر حال با بازگشت برجام و رفع تحریم‌ها می‌توان به افزایش درآمدهای نفتی امیدوار بود. همچنین این مسئله موجب در دسترس قرار گرفتن ارز، آزاد شدن منابع ارزی و بلوکه‌شده ایران در سایر کشورها می‌شود که در نتیجه کاهش نرخ ارز در بازار داخلی را به‌دنبال خواهد داشت. در این صورت و به‌حتم اقتصاد کشور از وضعیت فلاکت‌بار فعلی خارج خواهد شد.

جو روانی حاصل از این مسئله می‌تواند به آرام شدن بازار و کاهش قیمت‌ها کمک کند. علاوه بر این ارتباطات ایجادشده، فرصت‌های جدید و خوبی برای همکاری و افزایش اشتغال فراهم خواهد کرد. همچنین این مسئله می‌تواند بر حوزه فناوری‌های نو تاثیرگذار باشد، زیرا ما در حوزه بلاک‌چین، هوش مصنوعی، اینترنت اشیا، رباتیک، حسگرها و... که در حال ساختن آینده اقتصاد دنیا هستند، دارای ظرفیت فراوانی هستیم اما به‌دلیل قطع همکاری‌ها و در دسترس نبودن تجهیزات کلیدی و مورد نیاز این بخش‌ها، کاستی‌هایی داریم و در حال فاصله گرفتن با دنیا هستیم که با عملیاتی شدن برجام و رفع تحریم‌ها می‌توانیم شاهد تسهیل شرایط در این بخش‌ها باشیم و به حتم اثر آن با افزایش اشتغال، درآمدهای ارزی و رشد اقتصاد کشور نمود خواهد یافت.

در سال‌های اخیر رشد اقتصاد نیم تا ۱.۵ درصد داشته‌ایم و اکنون نیز باوجود تحریم‌های شدید گفته می‌شود رشد اقتصاد ایران ۲.۵ درصد خواهد بود و اگر تحریم‌ها رفع شود بی‌شک رشد اقتصاد از ۲.۵ درصد به ۵ درصد خواهد رسید که در ۱۰ سال آینده این رشد بسیار چشمگیر خواهد بود. اگر به‌طور مداوم و مستمر ۵ سال رشد اقتصادی داشته باشیم، میزان درآمد مردم ۲ برابر خواهد شد.

تاثیر بازگشت برجام بر بورس

ایمان رئیسی- تحلیلگر بازار سرمایه: بازار سرمایه نیز مانند سایر بازارها از بازگشت برجام تاثیر خواهد گرفت. گروهی که بیشترین تاثیر را از مذاکرات خواهد گرفت گروه خودرو خواهد بود. همان‌گونه که اهالی بازار در روزهای گذشته دیدند خبر آزادسازی نرخ خودرو و عرضه آن در بورس کالا موجب حرکت گروه خودرویی و به‌موجب آن حرکت شاخص کل شد. مذاکرات که احتمالا فرسایشی خواهد بود، قطعا اگر به نتیجه‌ برسد روی گروه خودرویی تاثیرگذار خواهد بود. سایر گروه‌ها هم شاید در کوتاه‌مدت تاثیر منفی بگیرند، اما باتوجه به اختلاف ارز نیمایی و آزاد، بورس دیگر پایین‌تر از این نخواهد آمد و به‌عبارت بهتر جایی برای پایین‌تر رفتن از این سطح وجود ندارد. اما در سوی مقابل صادرات راحت‌تر انجام خواهد شد و صادرات شرکت‌ها در مقایسه با سال‌های قبل بهتر خواهد شد و این مسئله تاثیر مثبتی بر شرکت‌ها خواهد داشت. در کل اگر مذاکرات به نتیجه برسد وضعیت بازار سرمایه بهتر خواهد شد.

سخن پایانی

با بازگشت تحریم‌ها در ۱۵ مرداد ۹۷ و بعد از آن تحریم‌های نفتی در ۱۵ آبان همان سال، شرایط برای کشور بسیار سخت شد و متاسفانه شیوع ویروس کرونا در اواخر بهمن ۱۳۹۸ در ایران اوضاع را وخیم‌تر از گذشته کرد. هرچند اقتصاد ایران، شرایط بسیار دشواری را به هر لحاظ طی می‌کرد، اما جهش نرخ دلار و کسری بودجه دولت و توجه دولت به بورس به‌عنوان یک منبع درآمد، این بازار را با رونق عجیب و غریبی در سال ۹۸ و پس از آن در سال ۹۹ رو‌به‌رو کرد، اما از مرداد ۹۹ ورق بورس هم برگشت و سقوط این بازار را شاهد بودیم. به‌هر صورت با کنار رفتن ترامپ از مسند ریاست‌جمهوری امریکا در آبان سال گذشته و روی کار آمدن بایدن دموکرات زمینه برای مذاکرات فراهن شد و قرار است این مذاکرات از ۸ آذر امسال آغاز شود. با قوت گرفتن اخبار سیاسی مربوط به شکسته شدن بن‌بست برجام، دلار روند ریزشی جدیدی را در پیش گرفته و به‌گفته فعالان بازار این روند احتمالا ادامه داشته باشد.