گرچه در سال‌های گذشته توجه مسئولان به نقش اقتصاد مولد بیش از گذشته جلب شده و در پی بازسازی توان صنایع در این راستا هستند، اما به‌نظر می‌رسد همچنان نقش ‌اصناف و فعالان این بخش چندان جدی گرفته نمی‌شود و فعالان این بخش آن‌طور که انتظار دارند موردتوجه سیاست‌گذاران قرار نمی‌گیرند. فعالان حوزه اصناف کشور معتقدند این بخش از اقتصاد در این سال‌ها ظرفیت‌های فراوانی یافته و می‌تواند در ابعاد کلان اقتصاد نیز نقش‌آفرینی کند اما برنامه‌ریزان و دست‌اندرکاران در نهادهای بالادست این قابلیت‌ها و ظرفیت‌ها را نادیده می‌گیرند.

به این بهانه در گفت‌وگوی این شماره روزنامه صمت پای صحبت‌ها و گلایه‌های رسول جهانگیری، عضو هیات رئیسه اتاق اصناف ایران و رئیس اتاق اصناف اصفهان نشستیم تا از ظرفیت‌های موجود اصناف در اقتصاد مولد کشور آگاه شویم؛ ظرفیت‌هایی که اگر موردتوجه قرار گیرند شاید حرکت کشور در مسیر تحول را با جهش‌های بزرگی همراه کنند. با ما در این گفت‌وگو همراه باشید:

اصناف تا چه حد می‌توانند در تحقق اهداف اقتصاد مولد تاثیرگذار باشند؟

اگر از نگاه فعالان حوزه اصناف که با زیر و بم این بخش عظیم اقتصادی در ارتباط هستند، بپرسید، مطمئنا جواب شما این خواهد بود که اصناف نیز می‌توانند در این عرصه نقش‌آفرینی کنند و تاثیر آنها اگر بیش از صنایع بزرگ کشور نباشد، کمتر از آنها نیز نیست، اما به‌نظر می‌رسد این نقش‌‌آفرینی چندان که باید و شاید در دید متولیان اقتصادی کشور مهم نیست، به همین دلیل نقش اصناف در این حوزه معمولا دیده نمی‌شود و به این بخش از اقتصاد به‌عنوان بنگاه‌های اقتصادی با منافع شخصی نگاه می‌شود.

این نادیده گرفته شدن و بی‌توجهی به‌دلیل تاثیر کم اصناف در اقتصاد مولد نیست؟

باتوجه به بررسی‌ها و آمار رسمی کشور هیچ ‌کس نمی‌تواند این تاثیر را ناچیز بداند. با یک حساب سرانگشتی می‌توان دریافت که در بیش از ۳ میلیون واحد صنفی فعال در کشور، حداقل بین ۷ تا ۹ میلیون نفر اشتغال دارند و این حجم از اشتغالزایی به هیچ وجه قابل چشم‌پوشی نیست، اما مسئولان و دست‌اندرکارانی که دغدغه توسعه اقتصاد مولد را دارند، تنها به فکر احیای کارخانه‌های بازایستاده از تولید که شاید حدود ۱۰۰ نفر در آن مشغول کار شوند، هستند. البته این توجه کار بسیار پسندیده و درخور تقدیری است اما همین دست‌اندرکاران کمتر به این موضوع توجه می‌کنند که در همین مدت، چندصد واحد صنفی به‌دلیل آسیب‌‌های مالی تعطیل شده‌اند و چه اقداماتی را می‌توان برای احیای آنها انجام داد.

پس به‌نظر شما باید نگاه دست‌اندرکاران به حوزه اصناف تغییر پیدا کند!

قطعا؛ در شرایطی که سال‌هاست کشور تحت تحریم‌های مختلف و متعدد قرار دارد و محاصره‌های گوناگون اقتصادی را تجربه می‌کند، دید مسئولان به اصناف و واحدهای صنفی نباید تنها این باشد که فردی سرمایه‌ای را مهیا کرده و بدون کمک و سرمایه دولتی در حال کاسبی کردن است. نگاه به فعالان این بخش باید به‌عنوان یک کارآفرین باشد؛ کارآفرینی که اگر به هر دلیلی دست از کار بکشد و مجبور به تعطیلی واحد خود شود، یک واحد کارآفرین از بین می‌رود و به این ترتیب امکان سرریز بیکاری جامعه در اصناف نیز کاهش می‌یابد. در واقع اگر تحلیل مناسبی از فعالیت‌های اصناف در حوزه اقتصاد صورت گیرد، خواهیم دید در موارد بسیاری این بخش، ‌عصای دست اقتصاد کشور نیز بوده و همچنان می‌تواند در مقاطع و عرصه‌های مختلف و حتی در اقتصاد کلان کشور کمک‌حال بخش دولتی و توسعه اقتصاد باشد.

غیر از بحث کارآفرینی آیا نقش واحدهای صنفی در اقتصاد مولد نیز چشمگیر است؟!

البته؛ اصناف هم در اقتصاد مولد نقش دارند و می‌توانند سهم قابل‌قبولی از آن را پوشش دهند. اصناف تولیدی خوشه‌ای که سال‌هاست در کشورهای مختلف در حال فعالیت هستند و در عرصه‌های مختلف نقش‌آفرینی می‌کنند در کشور ما نیز می‌توانند موردتوجه قرار گیرند و از قابلیت‌های آنها استفاده شود.

کارگاه‌های تولیدی ما در بخش اصناف ظرفیت بالایی دارند و می‌توانند در صورت توجه در تامین نیازهای داخلی و حتی صادرات نقش‌آفرینی کنند. محصولات تولیدی در حوزه شیرینی و شکلات، کیف و کفش و قطعات که در این سال‌ها تنه به تنه تولیدات صنعتی کشور می‌زنند، نمونه‌ای از همین قابلیت‌هاست که می‌تواند موردتوجه برنامه‌ریزان اقتصادی کشور قرار گیرد. واحدهای تولیدی اصناف باتوجه به دانش و مهارتی که چاشنی فعالیت‌های آنها شده، ‌امروز می‌توانند نقش قابل‌توجهی در اقتصاد مولد کشور داشته باشد اما این قابلیت‌ها زمانی شکوفا می‌شود که حمایت‌های موثر نهادهای بالادستی از آنها وجود داشته باشد.

منظور شما دقیقا چه حمایت‌هایی است؟

باتوجه به شرایط اقتصادی کشور، همه‌گیری ویروس کرونا و تحریم‌های اقتصادی که اصناف را تحت فشار قرار داده، چه ایرادی دارد که دولت و نهادهای دست‌اندرکار در کنار کمک به واحدهای صنعتی بزرگ، از کارگاه‌های تولیدی کوچک و متوسط نیز که نیاز به تقویت سرمایه در گردش دارند حمایت کنند؟! علاوه بر این نهادهای بالادست می‌توانند در موضوعاتی که از توان کارگاه‌های کوچک و متوسط خارج است نیز حمایت‌هایی داشته باشند؛ حمایت‌هایی که می‌تواند در بخش‌های بازاریابی، تبلیغ و فروش، قابلیت‌های واحدهای صنفی را در داخل و خارج کشور افزایش دهد. اصناف ظرفیت‌های بالایی دارند و در صورت حمایت مطلوب می‌توانند بازدهی مناسبی داشته باشند. ما همچنین می‌توانیم از تولیدات خوشه‌ای اصناف به نفع اقتصاد کشور استفاده کنیم و مسیری را که کشورهای توسعه‌یافته در این زمینه در پیش گرفته‌اند بپیماییم.

امروز مسیر حرکت اقتصاد در دنیا به سمت خصوصی کردن و بها دادن به بخش خصوصی پیش می‌رود اما متاسفانه ما در این موضوع با موانع فراوانی روبه‌رو هستیم که اجازه فعالیت مطلوب را به فعالان حوزه اصناف نمی‌دهد.

و به‌عنوان کلام پایانی؟!

لازم است دست‌اندرکاران نگاه دقیق‌تری به حوزه اصناف داشته باشند و این توان بزرگ اقتصادی را در کنار خود به‌عنوان یک همکار و همپا ببینند. اصناف کشور هیچ‌ وقت به‌عنوان رقیب برای ارگان دیگر عمل نکرده‌اند و اتفاقا همواره همراه‌ترین گروه‌ها در بروز مشکلات مختلف بوده‌اند. نمونه بارز این همراهی را در همه‌گیری ویروس کرونا شاهد بودیم. فعالان حوزه اصناف نیز می‌توانستند مانند برخی سوداگران، با ارزیابی موقعیت‌های اقتصادی سرمایه خود را از کشور خارج و به این طریق ثبات سرمایه خود را تضمین کنند اما ایستاده‌اند و باوجود تمام سختی‌ها تلاش می‌کنند قدمی برای بهبود اقتصاد کشور بردارند.