ضرورت تکیه بر انرژی پاک در صنایع پرمصرف
حسین چهرگانی-فعال صنعت سیمان
ایران از لحاظ جغرافیایی در منطقهای واقع شده که سلسلهکوههای آهکی آن را احاطه کرده است و در نتیجه مواد اولیه برای تولید آن در داخل کشور، بهوفور یافت میشود. در چنین شرایطی، شاهد توسعه صنایع سیمان در اغلب نقاط کشور هستیم. صنعت سیمان از جمله صنایع اساسی کشور بهشمار میرود. در حال حاضر بالغ بر ۷۰ کارخانه سیمان با مجموع ظرفیت تولید کمابیش ۸۸ میلیون تن سیمان در کشور فعال هستند.صنعت سیمان از صنایع کلیدی و پیشنیاز توسعه اقتصادی است، بهنحویکه کشورهای توسعهیافته یا در حال توسعه با احداث کارخانههای متعدد، سیمان موردنیاز برنامههای توسعهای خود را تولید میکنند. در همین حال، سرانه مصرف سیمان در هر کشور، رابطه مستقیم با نرخ رشد اقتصادی آن کشور دارد.تولید سیمان در رده صنایع انرژیبر قرار دارد. برهمیناساس نیز بهدنبال بروز محدودیت در تامین برق موردنیاز صنایع، شاهد اعمال محدودیت و فشار بر صنایع سیمانی کشور بودیم. باتوجه به مصرف بالای انرژی در صنایع سیمان، انتظار میرود فعالان این صنعت بهسمت اجرای راهکارهایی برای ارتقای بهرهوری مصرف انرژی و همچنین تامین بخشی از نیازهای خود با تکیه بر انرژیهای پاک گام بردارند. این انتظار در برنامه هفتم توسعه نیز موردتوجه قرار گرفته و در قالببندی قانونی به صنایع ابلاغ شده است. براساس ماده ۱۶ قانون جهش تولید دانشبنیان (تامین برق صنایع)، صنایع با مصرف برق بیش از یک مگاوات، موظف هستند معادل یک درصد از برق موردنیاز سالانه خود را از طریق احداث نیروگاههای تجدیدپذیر تامین کنند و این روند باید تا پایان سال پنجم به ۵ درصد افزایش یابد. از آنجا که این ماده قانونی از امسال اجرایی میشود، بسیاری از واحدهای سیمانی، اقداماتی را برای اجرای آن آغاز کردهاند. براساس قانون در صورت عدماستفاده از برق تجدیدپذیر توسط واحدهای صنعتی، این واحدها مشمول اعمال جریمه و اخذ هزینه برق مصرفی با نرخ تجدیدپذیر خواهند شد. بدون تردید حرکت بهسمت انرژیهای نوین، سیاستی مثبت است، اما انتظار میرود بانظر به هزینههای قابلتوجه تامین برق با تکیه بر نیروگاههای تجدیدپذیر و تاثیر آن بر نرخ تمامشده تولید سیمان، فرآیند قیمتگذاری این محصول نیز اصلاح شود.
توسعه تولید و مصرف انرژی پاک در صنایع از اهمیت ویژهای برخوردار است. بر همین اساس نیز، ماده ۱۶ قانون جهش تولید دانشبنیان که به تامین برق صنایع اختصاص دارد، مثبت ارزیابی میشود. البته ملاحظاتی نیز در این بخش وجود دارد، کمااینکه هنوز این موضوع در برخی مراکز استانها بهدرستی تبیین نشده است.نرخ برق با تکیه بر انرژی پاک، چندین برابر نرخ برق متداولی است که صنایع سیمانی، آن را خریداری میکنند. بر همین اساس نیز، حرکت صنایع انرژیبر بهسمت مصرف انرژیهای پاک، هزینه تولید را در این بخش افزایش میدهد. توجه به این نکته ضروری بهنظر میرسد که تولید سیمان در رده صنایع انرژیبر قرار دارد، بنابراین رشد قابلتوجه بهای انرژی از اثرگذاری بالایی بر بهای تمامشده تولید محصولات این صنعت خواهد داشت.در ماههای اخیر، وزارت مسکن و راه و شهرسازی اهتمام خود را به کاهش بهای سیمان اختصاص داده است. در واقع گویا سیاستگذاران از یکسو انتظار دارند صنایع سیمان با صرف هزینه قابلتوجه بهسمت مصرف انرژی پاک بیش بروند. از سوی دیگر نیز، هر روز فشار بیشتری بر این صنعت برای فروش محصول خود با بهای ارزانتر تحمیل میکنند. بدون تردید در شرایط سرکوب قیمتی، حرکت بهسمت انرژیهای پاک و سایر تکنولوژیهای نوین، ممکن نیست.در حال حاضر نرخ سیمان در دنیا بهازای هر تن بیش از ۷۰ دلار برآورد میشود، اما در همین موقعیت، سیمان در بازار داخلی کمتر از ۳۰ دلار بهازای هر تن فروش میرود.
حرکت صنایع سیمان بهسمت استفاده از انرژیهای پاک الزامآور است، صنایع نیز بهدلیل داشتن مدیران فهیم بهدنبال آن هستند که بخشی از انرژی موردنیاز خود را از این طریق تامین کنند. بر همین اساس نیز برای تامین انرژی موردنیاز صنایع با تکیه بر انرژی پاک، سرمایهگذاری شده است.این طرح در مجموع مثبت ارزیابی میشود، اما انتظار میرود از اعمال فشار بر روند فروش صنایع سیمان نیز، جلوگیری شود. بهبیان دیگر، چنانچه صنایع سیمان زمینگیر شوند، امکان اصلاح این شرایط و حرکت بهسمت فناوریهای نوین وجود نخواهد داشت. در نتیجه امید میرود شرایط سختگیرانه و حتی غیرمنصفانه در فرآیند قیمتگذاری سیمان اصلاح شود؛ بهاینترتیب واحدهای فعال در این بخش امکان بهبود شرایط تولید، ارتقای سطح بهرهوری انرژی و همچنین تکیه بر انرژیهای پاک برای کاهش مصرف را خواهند یافت.