وضعیت اورژانسی «ایمنی» در بیمارستان‌ها
آتش‌سوزی که در بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) رخ داد، بار دیگر زنگ خطر ایمنی در مراکز درمانی را به صدا در آورد؛ ایمنی که به‌نظر می‌رسد تامین و ارتقای آن دست‌کم در برخی از مراکز جزو دغدغه‌ها و اولویت‌های اصلی قرار نگرفته است.
پس از حادثه تلخ فرو ریختن ساختمان متروپل آبادان و به‌دنبال آن انتشار لیستی غیررسمی از ساختمان‌های ناایمن دارای اخطار آتش‌نشانی، دوباره بحث ایمنی سازه‌های بیمارستانی و همچنین عملکرد و کارآیی این بیمارستان‌ها در زمان بحران‌هایی نظیر زلزله، مطرح شده است. پیش از این هم، آسیب جدی به بیمارستان هریس، بعد از زلزله هریس-ورزقان، عدم کارآیی بیمارستان تازه‌ساز سرپل ذهاب بعد از زلزله کرمانشاه و همچنین حادثه انفجار در کلینیک سینا اطهر تهران و جان باختن تعدادی از هموطنان در پی آن، نشان داد جدا از بحث فرسودگی، نبود ایمنی سازه‌ای و همچنین تجهیزاتی و نبود نظارت و دقت کافی در ساخت بیمارستان‌های جدید هم جدی‌تر از آن است که بتوان از کنار آن به‌سادگی عبور کرد. البته سال‌هاست که درباره فرسودگی و ایمن نبودن برخی بیمارستان‌ها به‌ویژه بیمارستان‌های ریفرال و پرتردد کشور داد سخن داده می‌شود و کارشناسان مدیریت بحران نسبت به فاجعه‌ای که بحران‌ها و بلایای طبیعی می‌توانند در مراکز درمانی ایجاد و بیمارستان‌هایی را که در مواقع بحران باید کمک‌رسان مصدومان و مجروحان باشند، فلج کنند، بیم می‌دهند، اما هنوز نه‌تنها تصمیمی عاجل و جدی برای تغییر این شرایط اتخاذ نشده، بلکه ظاهرا چند سالی است که سنجش کمی ایمنی بیمارستان‌ها نیز چندان جدی گرفته نمی‌شود.
یک کارشناس ارشد ایمنی درباره چرایی اهمیت ایمنی بیمارستان‌ها صحبت و راهکارهایی را در این زمینه ارائه کرده است.
شعله‌های آتش در کمین بیمارستان
عصر روز یکشنبه، ۱۹ تیر وقوع حریق در بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) پای عوامل آتش‌نشانی، اورژانس و... را به این بیمارستان باز کرد؛ حادثه‌ای که گرچه خسارت جانی نداشت اما خبر آن خیلی زود فراگیر شد و مورد توجه افکار عمومی قرار گرفت و البته بار دیگر توجه به ایمنی مراکز درمانی و اماکن تجمعی را یادآور شد. حدود 2 سال پیش از این حادثه نیز انفجار و آتش‌سوزی در کلینیک درمانی سینا در شمال تهران و خیابان شریعتی خبرساز شده بود، اما آن حادثه خلاف آنچه که در بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) رخ داد، چندان به خیر نگذشت و منجر به مرگ دست‌کم ۱۹ تن شده بود؛ حادثه‌ای که به‌نظر می‌رسد چندان مورد عبرت و سبب تحولی در حوزه ایمنی اماکن درمانی نشد.
حالا بار دیگر، این زنگ خطر با آتش‌سوزی در بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) به صدا درآمده؛ زنگ خطری که همین چند وقت پیش با ریزش ساختمان متروپل در آبادان نیز به صدا درآمده و بحث ایمنی ساختمان‌ها را به بحث روز بدل کرد. روز یکشنبه نیز شعله‌های آتشی که روی نمای بیمارستان رسول اکرم زبانه می‌کشید، برای چندمین بار زنگ خطر ایمنی برخی از مراکز درمانی را به صدا درآورد؛ به‌ویژه آنکه به‌گفته سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهر تهران این مرکز درمانی پیش‌تر اخطار ایمنی دریافت کرده بود.
آتش‌نشانی: اخطار داده بودیم
سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تهران در گفت‌وگو با ایسنا درباره ایمنی بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) که دچار حریق شد، گفت: این بیمارستان پیش از این نیز تذکراتی در حوزه ایمنی گرفته بود. البته مسئولان این مرکز پای کار آمده بودند اما اعلام می‌کردند بودجه نداریم که این توجیه درستی نیست. در واقع لازم است ایمنی جزو اولویت‌ها و دغدغه‌های اصلی قرار گیرد. سید جلال ملکی همچنین گفت: علت وقوع حریق هنوز مشخص نیست، اما از علل گسترش آن نمای ساختمان در قسمتی بود که حریق اولیه در آن شکل گرفته و پس از آن گسترش پیدا کرده بود. سخنگوی سازمان آتش‌نشانی تهران پیش‌تر گفته بود در طبقه سوم این ساختمان هفت‌طبقه حریق رخ داده است. در انتهای راهرو این طبقه سالن همایشی حدود ۵۰ متری وجود داشته که در نمای داخلی این واحد از چوب و تخته برای تزئینات استفاده شده بود و این قسمت کاملا شعله‌ور بود. همچنین به‌دلیل اینکه آتش به نمای کامپوزیت سرایت کرده بود، دود به طبقات بالا راه پیدا کرده بود.
تامین ایمنی بیمارستان‌ها باید از اولویت‌های اصلی باشد
محمود قدیری، کارشناس ارشد ایمنی نیز درباره ایمنی بیمارستان‌های پایتخت و لزوم توجه به این مسئله اظهار کرد: در دنیا، ایمنی بیمارستان‌ها دارای اهمیتی خاص و حساس است، چراکه مکانی تجمعی است و افراد کم‌توان یا بعضا ناتوان در آن حضور دارند که برخی از آنها آسیب‌پذیری بالایی هم دارند و در صورت وقوع حادثه‌ای چون آتش‌سوزی در یک مکان درمانی حرارت بالا یا انتشار گازهایی که بعضا سمی هستند می‌تواند آسیب جدی‌تری را به این افراد وارد کند. قدیری با تاکید بر اینکه تامین ایمنی یک مرکز درمانی و بیمارستان باید اولویت اصلی مدیران آن باشد، تاکید کرد: در بیمارستان‌ها افراد با توانایی کم با جمعیتی بالا حضور دارند که اغلب تحت درمان هستند. ممکن است در یک اتاق 5 نفر حضور داشته باشند که این مسئله فرار و نجات را سخت‌تر می‌کند. همچنین در بیمارستان‌ها بار اشتعال فراوانی وجود دارد. از جمله این ظرفیت‌های خطرآفرین پارچه‌ها، تشک‌ها، برخی داروها، کپسول‌ها، مواد ضدعفونی‌کننده و... است که در صورت وقوع حریق، گسترش آتش‌سوزی سریع‌تر خواهد شد. وی اظهار کرد: همان‌طور که می‌دانید اکسیژن یکی از عوامل اصلی آتش گرفتن است و اگر اکسیژن نباشد، حریقی هم رخ نمی‌دهد. در هوا اکسیژن وجود دارد اما در بیمارستان‌ها درصد اکسیژن محیط بالاتر است. در آنجا هم کپسول‌های اکسیژن وجود دارد و هم لوله‌کشی‌های اکسیژنی داخل ساختمان که برای انتقال اکسیژن به اتاق‌های عمل و... استفاده می‌شود. اگر این لوله‌ها آتش بگیرند یا دچار حادثه شوند اکسیژن آنها منتشر می‌شود و سطح اکسیژن محیط افزایش پیدا می‌کند و آنچه که حریق را به سرعت گسترش می‌دهد همین اکسیژن است. قدیری با بیان اینکه در واقع هر آنچه که خطر را افزایش می‌دهد در بیمارستان وجود دارد، گفت: براساس آنچه گفته شد حساسیت بالایی نسبت به ایمنی مراکز درمانی در تمام نقاط دنیا وجود دارد. اینکه یک مریض در بیمارستانی که برای درمان به آن مراجعه کرده دچار حادثه شود، توجیه‌پذیر نیست و آسیب جدی به افراد بازمانده وارد می‌کند.
منابع مالی، چشم اسفندیار ایمن‌سازی ساختمان‌ها
قدیری با اشاره به وقوع حادثه انفجار و حریق در کلینیک سینا اطهر که عصر سه‌شنبه، ۱۰ تیر ۱۳۹۹ رخ داد، گفت: پس از حادثه سینا اطهر حساسیت نسبت به ایمنی مراکز درمانی افزایش پیدا کرد و قرار شد ایمن‌سازی‌هایی در مراکز درمانی صورت گیرد که سازمان‌ها نیز برای محقق شدن این امر پای کار آمدند، اما متاسفانه زمانی که ایمن‌سازی به بحث منابع مالی می‌رسد متوقف می‌شود. اگر حادثه‌ای جدی در یک بیمارستان رخ دهد افکار عمومی را به‌شدت تحت تاثیر قرار می‌دهد و موجب ایجاد چالش‌های جدی می‌شود. وی ادامه داد: اگر برای ایمن‌سازی مراکز درمانی فازبندی صورت گیرد و منابع مالی تخصیص داده شود می‌توانیم ایمن‌سازی را مدیریت کنیم؛ به‌عنوان مثال در فاز اول یک سری اقدامات اولیه تعیین و انجام شود و سپس به سراغ فازهای دیگر برویم. این اقدام موجب می‌شود طی بازه زمانی 2 یا 3 ساله ایمن‌سازی این ساختمان‌ها انجام شود. هر سال گفته می‌شود بودجه نداریم و ایمن‌سازی به سال بعد موکول می‌شود و هیچ وقت هم به پایان نمی‌رسد.
سخن پایانی
آتش‌نشانی معتقد است حادثه چند روز پیش بیمارستان حضرت رسول اکرم (ص) قابل پیش‌بینی بود. این واحد نظارتی بر ایمنی همچنین تاکید دارد این حادثه حتی ممکن است در بیمارستان‌های دیگر نیز رخ دهد. کارشناسان این حوزه معتقدند فاکتور ایمنی که باید در مراکز درمانی رعایت کرد، جداسازی فضاها و در واقع منطقه‌بندی از مهم‌ترین فاکتور برای جلوگیری از گسترش حریق در بیمارستان‌ها است. به‌علاوه اینکه بیمارستان‌ها و اتاق‌ها نباید به‌گونه‌ای باشند که اگر حریقی در یک اتاق رخ داد به‌راحتی به سایر نقاط بیمارستانی سرایت کند.
