پیش‌تر کارشناسان هشدار داده بودند با سرمایه‌گذاری میلیارد دلاری پکن در کشورهای همسایه برای تکمیل یک کمربند-یک راه، جایگاه ایران در جاده ابریشم‌نو کاهش یابد. گرچه ایران از ‌۶ سال پیش تلاش کرده وارد این پروژه شود، اما به‌گفته کارشناسان نخستین همکاری ایران و چین در این کلان‌پروژه در بخش زمینی خط ریلی «سمرقند-مشهد» است که از سال ۱۳۹۶ شروع به فعالیت کرده است.

دومین پروژه تعریف‌شده توسعه زیرساختی خط ریلی «مشهد-تهران» با مسافت ۹۲۶ کیلومتر است که توسط شرکت ملی واردات و صادرات ماشین‌آلات چین اجرا خواهد شد. سومین پروژه خط ریلی «تهران-قم-اصفهان» به مسافت ۴۱۵ کیلومتر است که به‌علت تحریم‌های بین‌المللی، شرکت‌های چینی از ایران رفتند و این پروژه متوقف شد. البته با خروج امریکا از برجام و اعمال تحریم‌های مستقیم حمل‌ونقل، بیمه و تبادلات بانکی، چالش‌های پیوستن ایران به راه‌ابریشم‌نو دوچندان شد. اعتماد نداشتن پکن به توان و اراده ایران در پیوستن به راه‌ ابریشم ‌نوین روند همکاری استراتژیک ایران در این پروژه را تضعیف کرده و به تاخیر انداخته و در پی آن می‌تواند از احتمال گذر راه‌ ابریشم نوین از قلمرو ایران بکاهد.

چین چندین سال است که به‌دنبال دگرگونی نقشه اقتصادی جهان است. در همین راستا؛ پروژه جاده «ابریشم نو» یا همان «یک کمربند-یک جاده» را کلید زده است. مسیری که جاده ابریشم کهن را به یک کریدور مدرن ترانزیتی، تجاری و اقتصادی تبدیل می‌کند و از شانگهای به برلین کشیده می‌شود.

این پروژه بزرگ‌ترین پروژه توسعه اقتصادی در تاریخ جهان است که نگرانی رقبای چین را هم بیش از پیش کرده است.

در اکتبر ۲۰۱۳ برای نخستین ‌بار، شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین و سپس نخست‌وزیر لی‌کچیانگ از این کلان‌پروژه رونمایی کردند.

در ۱۶ مه ۲۰۱۷ طی مراسمی با حضور رهبران نزدیک ۳۰ کشور جهان در چین، راه ‌ابریشم نوین افتتاح شد.

راه‌اندازی این شاهراه ۶۵‌ درصد جمعیت جهان، ۴۰‌ درصد تولید خالص جهانی و ۷۱ کشور را در بر خواهد گرفت. تا سال ۲۰۲۰ میلادی، ۱۳۸ کشور در سطح بین‌المللی عضو این طرح شده‌اند که ۶۹ کشور مشخصا در مسیر دالان‌های زمینی و دریایی تعریف‌شده برای این طرح قرار دارند.

در این میان، افغانستان به‌عنوان یکی از همسایگان مهم، موردتوجه مقامات چینی بود و در مقابل افغانستان نیز درصدد بهره‌گیری از ظرفیت‌های طرح چین برای احیای جایگاه تاریخی خود برآمد.

همچنین سرمایه‌گذاری ۴ میلیارد دلاری چین در معادن مس مهم‌ترین سرمایه‌گذاری در دوره پس از ۱۱ سپتامبر در افغانستان است.

طالبان ساخت راه‌آهن از تورخم تا حیرتان، ایجاد کارخانه تولید برق حرارتی با ظرفیت ۴۰۰ مگاوات، ساخت جاده مس عینک و فرآوری مس در داخل افغانستان را به‌عنوان درخواست‌های خود مطرح کرده است. در صورت اجرایی‌ شدن این قرارداد تحول مهمی در افغانستان رخ خواهد داد.

دولت چین اعلام کرد درصدد ایجاد شهرک صنعتی جدیدی در کابل است. از زمان روی کار آمدن دولت طالبان در کابل تاکنون حدود ۲۰۰ شرکت کوچک و متوسط چینی در افغانستان حضور یافته و در پی فرصت‌های جدید کسب‌وکار در این کشور برآمده‌اند. ظاهرا برآوردهای اولیه صورت‌گرفته و اکنون تاسیس شرکت شهرک صنعتی جدیدی در کابل در دستور کار این کشور قرار گرفته است.

مقامات دولت طالبان اخیرا اعلام کرده‌اند کار روی اجرایی‌ شدن پروژه انتقال گاز ترکمنستان از طریق افغانستان به پاکستان و هند موسوم به تاپی را با جدیت ادامه می‌دهند و امیدوارند در آینده نزدیک این پروژه اجرایی شود. دولت طالبان اعلام کرد در وضعیت کنونی استملاک زمین‌های مسیر پروژه در حال انجام است و با پایان یافتن این فرآیند احداث خط لوله آغاز خواهد شد.

در صورت اجرایی‌شدن این پروژه سالانه حدود ۴۰۰ میلیون دلار بابت ترانزیت نصیب افغانستان خواهد شد.

ترکمنستان سهم افغانستان در هزینه‌های این پروژه را پرداخت می‌کند و بعد از بهره‌برداری از حق ترانزیت افغانستان برداشت خواهد کرد.

منبع: مجمع فعالان اقتصادی