شرط اجرای قانون پایانههای فروشگاهی
محمدرضا جعفریان، مشاور عالی امور مالیاتی اتاق اصناف ایران
قانون پایانههای فروشگاهی از سوی مجلس شورای اسلامی در راستای افزایش شفافیت مالی و اقتصادی واحدهای صنفی و مشاغل مطرح شد. قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مودیان پس از شور و بررسی در مجلس شورای اسلامی در نهایت در مهر سال ۱۳۹۸ بهتصویب نهایی رسید و پس از آن در آبان همان سال برای اجرا به دولت وقت ابلاغ شد. میتوان گفت این قانون گامی مهم و موثر برای بهبود سیستم مالیاتی کشور است، اما باید توجه داشت شیوه اجرای آن از اهمیت زیادی برخوردار است. بهطورکلی تصمیمات مهم اقتصادی، نیازمند دارا بودن برنامههای مدون و نقشه راه برای اجرایی شدن است، چرا که در این مسیر، ابزارها و لوازم تحقق اصلاحات مشخص میشود. در ماده ۱ قانون پایانههای فروشگاهی، توضیحات کاملی درباره جزئیات این قانون ارائه شده است. در بخشی از این ماده، به بحث تخصیص شناسه یکتا برای پایانههای فروشگاهی اشاره شده است. باید خاطرنشان کرد تخصیص شناسه یکتا در بحث حافظه مالیاتی افراد بسیار اهمیت دارد. حافظه مالیاتی نوعی حافظه الکترونیکی است که برای ثبت و نگهداری اطلاعات مندرج در صورتحسابهای الکترونیکی و انتقال آن به سامانه مودیان امور مالیاتی مورد استفاده قرار میگیرد. هر حافظه مالیاتی باید دارای شماره شناسه یکتا باشد و این شناسه توسط سازمان امور مالیاتی به مودیان اختصاص داده میشود، از اینرو تعیین شناسه یکتا یکی از مهمترین لوازم و زیرساختهای اجرای قانون پایانههای فروشگاهی محسوب میشود، اما هنوز شناسههای یکتا برای افراد تعیین و مشخص نشده است. یکی دیگر از مهمترین لوازم و الزامات اجرای قانون پایانههای فروشگاهی، آموزش به افراد و مودیان مالیاتی مشمول این قانون است. اما هنوز شرکتهای معتمد سازمان امور مالیاتی که وظیفه انجام این آموزشها را داشتند، فعالیت مناسبی انجام نداده و مودیان مالیاتی را نسبت به قانون پایانههای فروشگاهی مطلع و آماده نکردهاند. تمامی این موارد در کنار هم نشانگر نبود آمادگی مناسب در سطوح مختلف برای تحقق قانون پایانههای فروشگاهی است و بدون این زیرساختها، نمیتوان به موفقیت اجرای این قانون امیدوار بود.
همانطور که در ابتدا نیز به آن تاکید شد، نبود آموزشهای لازم برای افراد در راستای افزایش آگاهی از جزئیات قانون پایانههای فروشگاهی یکی از چالشهای اصلی و موانع مهم اجرای این قانون است. براساس نظر مجلس شورای اسلامی، شرکتهای معتمد وابسته به سازمان امور مالیاتی وظیفه داشتند تا جزئیات و نحوه کارکرد قانون پایانههای مالیاتی را به مودیان مالیاتی مشمول این قانون آموزش دهند، اما این اتفاق هنوز رخ نداده است. باید توجه داشت آموزش در بحث اجرای طرحها و قوانین اصلاحی ساختاری، از مهمترین ارکان و نیازهای لازمه محسوب میشود. در کشور ما آموزش سمیناری و کنفرانسی جوابگو نیست و برای دارا بودن بازدهی مناسب، باید آموزشها حضوری باشند. آموزشها و اطلاعرسانیهای مناسب برای اجرای قانون پایانههای فروشگاهی، میتواند از طریق روشهای مختلفی اعم از رسانه ملی یا سایر بسترهای موثر برای افزایش توانمندی مردم انجام شود.
نقطه قوت اصلی قانون پایانههای فروشگاهی، شفافسازی در ابعاد مختلف اقتصاد است، به این معنا که با روشن شدن دقیق میزان درآمدهای خالص و ناخالص افراد، مالیاتستانی براساس نظر شخصی کارشناسان امور مالیاتی نخواهد بود. بسیاری از افراد عقیده دارند امروزه وضع مالیات برمبنای واقعیت نیست یا در ارائه اظهارنامههای مالیاتی تخلفاتی وجود داشته یا تعیین میزان مالیاتها برمبنای رسمی شناختهشدهای نیست. همین مسئله سبب شده تا بسیاری از افراد و اصناف بر مالیاتهای وضعشده گلایههای جدی داشته باشند. با اجرای قانون پایانههای فروشگاهی، مالیاتها براساس چارچوبهای رسمی و معین تعیین خواهند شد، اما همانطور که پیشتر مفصل درباره آن صحبت شد، اجرای قانون پایانههای فروشگاهی، لوازم و بسترهای مختص به خود را میطلبد و بدون آن نمیتوان به پیامدهای مثبت مذکور دستیافت.