توسعه تجارت حوزه شیلات، به عوامل متعددی وابسته دارد که مهم‌ترین آن تولید است. شیلات در سال‌های گذشته، نوسانات جدی و متعددی را سپری کرده است. از مهم‌ترین این تغییرات می‌توان به از بین رفتن ماهی‌های دریای خزر و پرورش ماهی‌های این خطه در استخرها و حوضچه‌ها اشاره کرد. در حال‌ حاضر بخش زیادی از ماهی‌های دریای خزر از بین رفته و دلایل متعددی را می‌توان از عوامل اصلی این اتفاق معرفی کرد. ساخت‌وسازهای نامناسب و غیراصولی بر بستر رودخانه‌های متصل به دریای خزر، برداشت مصالح از کف رودخانه‌ها، ریخته شدن فاضلاب به آب‌ها و صید بی‌رویه کشورها از این دریا، از جمله عوامل مهم از بین رفتن ماهی‌های دریای خزر به‌شمار می‌روند.

در حال‌ حاضر بیشتر ماهی‌های مربوط به دریای خزر، در استخرها پرورش داده می‌شوند که در نهایت یا به مصرف داخلی می‌رسند یا صادر می‌شوند. فعالیت‌های استخرهای پرورش ماهی طی سال‌های اخیر با تنش‌های زیادی همراه بوده است. مجوزهایی که طی سال‌های اخیر به پرورش‌دهندگان ماهی داده شده، متاسفانه براساس تخصص، توانایی و تجربه این افراد نبوده و همین مسئله باعث نگرانی و نارضایتی فعالان خبره صنعت شیلات شده است. برخی افراد معتقدند اعطای مجوزهای استخرهای پرورش ماهی به افراد غیرمرتبط با این حوزه، نوعی رانت محسوب شده و تنها مزیت‌های مالی را برای این افراد به‌همراه دارد. در برخی موارد دیده شده افراد غیرمرتبط با حوزه شیلات، از مجوزهای خود در این حوزه برای اهدافی مانند دریافت وام و تسهیلات بانکی استفاده می‌کنند، بنابراین نه‌تنها صنعت شیلات با حضور این افراد به رشد و توسعه واقعی دست نیافته، بلکه درگیر چالش‌های جدی در تجارت داخلی و خارجی شده است،پس یکی از اصلی‌ترین مسئله صنعت شیلات، وجود افراد غیرمتخصص این حوزه است که باید به‌طور جدی به آن رسیدگی کرد. این امر تنها با اصلاح روند اعطای مجوزهای فعالیت امکان‌پذیر خواهد بود.

در رابطه با توسعه تجارت خارجی صنایع شیلات، مهم‌ترین و اصلی‌ترین لازمه فعلی، تقویت فعالیت‌های موثر و مفید بازرگانان است. در حالت کلی، صادرات نیازمند شناسایی دقیق بازارهای هدف است و بازرگانان باید فعالیت‌های جدی و موثری را در این‌باره انجام دهند. صنعت شیلات نیازمند وجود بازرگانان آگاه و توانمند است که بتواند بازارسازی برای تولیدات صنایع شیلات را به‌نحو صحیح و موثر انجام دهد. بازرگانان باید به‌طور همزمان و همسو، منافع تولیدکنندگان و همچنین شرایط مصرف‌کنندگان را در نظر داشته و تنها سود شخصی خود را ملاک تصمیمات و فعالیت‌های خود قرار ندهد.

برخی تولیدات صنعت شیلات مانند خاویار، به‌دلیل گران‌نرخ بودن، بازار داخلی مناسبی ندارد و باید به بازارهای خارجی صادر شوند. بازرگانان لازم است ضمن نیازسنجی کشورها، تولیدات را با قیمت‌هایی مناسب و به‌صرفه وارد بازار کنند و بتوانند جایگاه ایران را در حوزه شیلات کشورهای مختلف، به‌تثبیت برسانند. رشد تولید و صنعت برخی از کالاهای مهم صنعت شیلات ایران مانند خاویار، نیاز مبرم به بازارهای خارجی داشته که دسترسی به این بازارها، تنها با فعالیت بازرگانان واقعی و خبره امکان‌پذیر است.

 در صنعت شیلات، رقبای متعددی مانند چین، لهستان و رومانی داریم و این کشورها در پرورش ماهی‌های خاویاری تلاش جدی دارند، بنابراین اگر نتوانیم بازاریابی مناسبی در بحث تولیدات صنعت شیلات داشته باشیم، این کشورهای عنوان‌شده جای ایران را به‌راحتی پر خواهند کرد. باید ابتدا نیاز هر کشور را بررسی کرده و پس از آن براساس اطلاعات به‌دست‌آمده برنامه‌ریزی مناسب داشته باشیم، چرا که هر کشوری متناسب با شرایط موجود، نیازها و ظرفیت‌های مختلفی دارد و باید به این نکته توجه ویژه و جدی داشت.