با توجه به ممنوعیت واردات، کیفیت لوازم‌خانگی باید حفظ شود
داخلی‌ها برنده بازی بی‌حریف
امروزه بازار لوازم‌خانگی تبدیل به گذری خلوت شده که تک‌وتوک افرادی در آن دیده می‌شود. دلیل این خلوتی بازار نیز واضح است، گرانی! گرانی این روزها کمر خانواده‌ها را شکسته و اولویت، گذران معیشت و اجاره‌خانه است و دیگر جایی برای خرید لوازم‌خانگی از سر دلخوشی نیست. جیب خالی برخی از اقشار جامعه، دیگر کفاف چشم‌وهم‌چشمی را نمی‌دهد که بخواهند وسایل منزل خود را تغییر دهند. این در حالی است که به‌دنبال صدور دستور رئیس‌جمهوری در نامه‌ای به وزرای اقتصاد و صنعت، معدن و تجارت از واردات کالای نهایی لوازم‌خانگی به ایران جلوگیری می‌شود؛ در نتیجه لوازم‌خانگی خارجی موجود در بازار، کالاهای قاچاقی هستند که با نرخ نجومی عرضه می‌شوند. از سوی دیگر، برخی نیز معتقدند گاهی مصرف‌کنندگان اطمینان کافی به کیفیت لوازم‌خانگی داخلی ندارند و خرید لوازم‌خانگی خارجی را به داخلی ترجیح می‌دهند و معتقدند این کالاها از کیفیت مطلوب‌تری برخوردارند. صمت در این گزارش به بررسی کیفیت لوازم‌خانگی موجود در بازار از نگاه فعالان این حوزه پرداخته است.
حفظ منافع شرکت‌های داخلی
بازار لوازم‌خانگی سال جدید را در رکودی عمیق آغاز کرد. این در حالی است که با ممنوعیت واردات و ترک خاک ایران توسط شرکت‌های خارجی، قرار بود تولیدکنندگان داخلی تمام نیاز بازار را از لحاظ نرخ و کیفیت تامین کنند. هنوز مدت زیادی از ترک خاک ایران از سوی برندهای خارجی نمی‌گذرد که قدرت خرید لوازم‌خانگی به یکی دیگر از چالش‌های بازار تبدیل شده است. در این بین، مخالفان جلوگیری از واردات لوازم‌خانگی معتقدند اگر واردات این کالاها آزاد باشد، بازار رقابتی منجر به تولید رقابتی خواهد شد و در این صورت، بازار تا حدی به ثبات و آرامش می‌رسد. منتقدان با طرح این سؤال که وقتی رقابتی بین کالاهای داخلی و خارجی نیست و واردات حذف شده، تولیدکنندگان داخلی چقدر به کیفیت لوازم‌خانگی تولیدی خود بها می‌دهند، می‌گویند که مدت‌هاست در کشور را به روی لوازم‌خانگی خارجی بسته‌ایم و «خود با خود» رقابت می‌کنیم و در این بازی برنده تنها تولیدکننده‌ای خواهد بود که انحصار بازار را در اختیار دارد. به عقیده برخی از کارشناسان، محدودیت واردات لوازم‌خانگی می‌تواند راهی برای حفظ منافع شرکت‌های داخلی باشد و بس!
کالای بدون استاندارد وارد بازار نمی‌شود
اکبر پازوکی، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم‌خانگی تهران درباره صحبت‌های اخیر مهدی اسلام‌پناه، رئیس سازمان ملی استاندارد مبنی بر اینکه بسیاری از لوازم‌خانگی که تعدادشان به حدود ۷۰ قلم می‌رسد، پروانه و نشان استاندارد ندارند به صمت گفت: ۹۹ درصد ۷۰ قلم لوازم‌خانگی نامبرده شده از سوی سازمان ملی استاندارد، به‌صورت قاچاق وارد بازار شده‌اند. این فعال بازار با تاکید براینکه کالای داخلی بدون استاندارد وارد بازار نمی‌شود، اظهار کرد: تمام تولیدات لوازم‌خانگی باید استاندارد داشته باشند، زیرا با نبود استاندارد خط تولید اجازه خروج محصولات از کارخانه را نمی‌دهد. روش‌های گوناگونی برای نظارت بر تایید استاندارد کالاهای لوازم‌خانگی اجرا و این موضوع کاملا رصد می‌شود. همچنین دو نوع نظارت بر روند تولید کالا صورت می‌گیرد؛ نظارت بر تولید و نظارت بر عرضه. وی با انتقاد از سخنان برخی مسئولان درباره پایین بودن استاندارد لوازم‌خانگی تولید داخل، افزود: اگر کیفیت تولیدات داخلی پایین است، چرا اجازه تولید به آنها داده می‌شود؟ این در حالی است که استانداردهای تولیدات ایرانی متناسب با تکنولوژی روز تغییر می‌کند و باید کالاهای استاندارد ما به‌روز شوند. اگر کالاهای تولیدی بی‌کیفیت باشد، خریدار و فروشنده آن کالاها را پس می‌زنند و این به معنی ورشکستگی تولیدکننده است. همچنین ، کارخانه‌ها ماشین‌آلات و استانداردهای خود را به روز می‌کنند تا بازار خود را از دست ندهند.
کالای قاچاق، حساب‌وکتابی ندارد
پازوکی با اشاره به ورود لوازم‌خانگی قاچاق به کشور اظهار کرد: کالای قاچاق، هیچ حساب‌وکتابی ندارد و ممکن است کالای درجه 2 یا ۳ در بسته‌بندی کالای درجه یک از طریق قاچاق وارد کشور شود و به فروش برسد. برخی موارد هم شاهد فروش لوازم‌خانگی قاچاق در فضای مجازی هستیم. برای حل این مشکل، عرضه‌کنندگان لوازم‌خانگی در فضای مجازی باید مکلف به اخذ مجوز از اتحادیه شوند تا بر نحوه عرضه آنها نظارت شود.
اعتماد به کیفیت تولیدات داخلی
رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم‌خانگی تهران با بیان اینکه مردم از کیفیت تولیدات داخلی اطلاع کافی ندارند، افزود: امروزه با شناسنامه‌دار شدن کالاها، تمام شرکت‌ها موظف به تولید و عرضه کالایی هستند که حداقل استاندارد ملی ایران را داشته باشند. این در حالی است که متاسفانه مردم نسبت به کیفیت تولیدات داخل اطلاع کافی ندارند و در نتیجه به آنها اعتماد نمی‌کنند. اگر این اعتماد به‌صورت زنجیره‌وار ایجاد شود، موفقیت حاصل خواهد شد و نیاز به تبلیغ ندارد. وی با اشاره به هزینه‌های سنگین تولید محصولات و تاثیر کالای بی‌کیفیت بر تولیدکننده، اظهار کرد: در حال‌حاضر با هزینه‌های سنگین تولید، اگر تولیدکننده کالایی را خارج از شبکه استاندارد تولید کند، به خود ضرر رسانده است. رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم‌خانگی تهران با اشاره به اینکه کالای غیراستاندارد در ابتدا به کارخانه بازگشت داده می‌شود و سپس خدمات پس از فروش به‌صورت مضاعف توسط شرکت تولیدکننده انجام می‌شود، گفت: تاثیر مخرب بعدی، نگاه‌های منفی به تولیدات این شرکت است. نارضایتی مردم موجب می‌شود دیگر فروشندگان به سراغ کالاهای این کارخانه نروند و در نتیجه ورشکستگی برای این واحد رخ می‌دهد.
در کشورهای همسایه بازار خوبی داریم
پازوکی صادرات را یکی از اهداف اصلی تولیدکنندگان دانست و گفت: تولیدکنندگان ایرانی امروزه به‌دنبال صادرات محصولات خود هستند. یکی از شروط اصلی صادرات محصولات تولیدی، رعایت استانداردهای کشور هدف است. از سوی دیگر، بازار داخل نیز برای تولیدکننده بسیار مهم است و می‌داند کالای بی‌کیفیت، مشتری ندارد. تولید کالای بی‌کیفیت به‌نوعی خودزنی به‌شمار می‌رود و پرداخت هزینه اضافی تولید برای کالای بی‌کیفیتی که خریدار ندارد، بی‌منطق است.
وی درباره بازار لوازم‌خانگی ایران در کشورهای همسایه بیان کرد: در کشورهای همسایه بازار خوبی داریم، اما نرخ کالاهای تولیدی در کشور باید قابل‌رقابت باشد. کشورهای همسایه خواهان کالاهای ایرانی هستند، اما در گام نخست باید نرخ کالاها قابل‌رقابت شوند، چراکه با وفور لوازم‌خانگی در بازار کشورهای همسایه، متقاضیان ترجیح می‌دهند کالاهای اروپایی را انتخاب کنند.
پازوکی با توجه به نقش نظارت بر بازار لوازم‌خانگی اظهار کرد: این مواد اولیه هم باید خدمات پس از فروش داشته باشد. رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم‌خانگی تهران پیشنهادی را برای بهبود روند خدمات پس از فروش، مطرح و بیان کرد: در همین راستا به سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان پیشنهاد دادیم برنامه‌نویسی جامعی برای تولید و خدمات محصولات تولیدی تنظیم کند که به‌واسطه آن، دیگر شاهد اعمال سلیقه شخصی تولیدکنندگان در خدمات‌دهی به مشتری نباشیم. پازوکی با بیان اینکه پس از سال ۹۶ تغییرات بسیار زیادی در خدمات پس از فروش ایجاد شده، افزود: بخش زیادی از تغییرات ایجادشده به‌دلیل هزینه بالای تولید است. حتی تولیدکننده مواد اولیه نیز باید خدمات پس از فروش داشته باشد. امروزه سازندگان ایرانی دریافته‌اند اگر خدمات پس از فروش مناسب عرضه نکنند، مشتری خود را از دست خواهند داد. در این راستا باید دانست که سودجویان نیز در همه اصناف
هستند.
تاثیر چیست؟
وی با اشاره به تاثیرات مثبت بهبود خدمات پس از فروش در کشور اظهار کرد: مهم‌ترین تاثیر مثبت بهبود خدمات پس از فروش، اعتمادسازی است. اگر مشتری، کالای ایرانی با خدمات پس از فروش خوب خریداری کند، از یک سو اعتماد او جلب می‌شود و از سوی دیگر، هزینه خدمات کالاهای ایرانی نیز کمتر است.
بازار در رکود
رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم‌خانگی تهران درباره وضعیت بازار لوازم‌خانگی اظهار کرد: در حال‌حاضر میزان فروش لوازم‌خانگی کاهش یافته و رکود بر بازار حکمفرماست.
در میان اخبار
بازار در آرامش است
محمدحسین رحیمی، دبیر اتحادیه لوازم‌خانگی درباره صحبت‌های اخیر مهدی اسلام‌پناه، رئیس سازمان ملی استاندارد مبنی بر اینکه بسیاری از لوازم‌خانگی پروانه و نشان استاندارد ندارند، به صمت گفت: همه تولیدات داخلی از استاندارد کافی برخوردارند و باکیفیت هستند. بهتر است برخی مسئولان که به این موضوع معتقدند، اقلام بدون استاندارد را اعلام کنند.
وی درباره کیفیت لوازم‌خانگی تولید داخل در مقایسه با تولیدات کشورهای همسایه اظهار کرد: مقایسه زمانی اتفاق می‌افتد که کالایی از کشورهای همسایه به ایران وارد شود، در صورتی‌که چنین اتفاقی رخ نداده است. تولیدات ما در مقایسه با کشورهای همسایه بی‌نظیر هستند و در شرایط مطلوبی قرار دارد.
رحیمی با اشاره به گرانی لوازم‌خانگی بیان کرد: نرخ لوازم‌خانگی در کشور قدری گران است و وزارت صنعت، معدن و تجارت باید به بررسی قیمت‌های بازار و هزینه‌های تولید بپردازد. در حال حاضر، بازار در آرامش است و کمی شاهد رکود هستیم، اما کمبودی نداریم.
خدمات پس از فروش چقدر حقیقت دارد؟
دبیر رئیس اتحادیه لوازم‌خانگی درباره خدمات پس از فروش، به‌عنوان یکی از اصول جذب مشتری و ارتقای کیفیت، گفت: خدمات پس از فروش عبارت است از تعهدی که شرکت‌ها برای جواب به نیاز مشتریان برای پشتیبانی در یک دوره زمانی معین ارائه می‌کنند. امروزه خدمات پس از فروش در کسب‌وکارها به‌قدری حیاتی و مهم است که می‌تواند سود یا زیان شرکت را مشخص کند و از سوی دیگر، به‌طورکلی فروشگاه‌های لوازم‌خانگی تحت نظارت اتحادیه هستند و ما دائم در حال رصد آنها هستیم. در نتیجه تمام کالاهای فروخته‌شده از خدمات پس از فروش برخوردار هستند. همچنین با توجه به شرایط اقتصادی، تامین لوازم‌خانگی برای اقشار متوسط و ضعیف جامعه به یک موضوع جدی تبدیل شده و تعمیر و خرابی لوازم‌خانگی، چالشی اساسی برای شهروندان است. داشتن خدمات پس از فروش کالاها، طبق قانون وزارت صنعت، معدن و تجارت و سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، یک الزام
است. امروزه خدمات پس از فروش، جایگاه خود را در بین تولیدات داخلی پیدا کرده و کارخانجات خدمات پس از فروش خوبی را ارائه می‌دهند.
ترجیح تولیدکنندگان، ثبات نرخ است
فریدون نصیری، فعال صنعت لوازم‌خانگی در گفت‌وگو با صمت به تشریح دلایل افزایش نرخ لوازم‌خانگی پرداخت. او مهم‌ترین عامل را افزایش هزینه‌های تمام‌شده تولید عنوان کرد و در این‌باره توضیح داد: ابتدای هر سال تولیدکننده و صنعتگر با مسائلی از جمله افزایش حقوق رسمی کارگران که از سوی دولت اعلام می‌شود، روبه‌رو شده و بدیهی است که این موضوع تاثیر مستقیمی بر هزینه تمام‌شده تولید داشته باشد. از سویی دیگر، افزایش نرخ دلار برای صنایعی که از مواد اولیه وارداتی استفاده می‌کردند، چالشی دیگر برای تولیدکنندگان ایجاد کرده است. بنا بر مسائل عنوان‌شده، دولت اعلام کرد لوازم‌خانگی می‌توانند تا ۱۵ درصد افزایش نرخ داشته باشند، اما بعضی تولیدکنندگان تغییری در قیمت‌های خود اعمال نکردند. نصیری درباره بی‌رغبتی تولیدکنندگان مبنی بر افزایش نرخ لوازم‌خانگی توضیح داد: صنفی که من در آن مشغول به فعالیت هستم، بیشتر مربوط به لوازم‌خانگی آشپزخانه است. در این صنعت بیشتر تولیدکنندگان ترجیح داده‌اند، افزایش قیمتی نداشته باشند، هرچند هزینه تولید بسیار افزایش پیدا کرده، اما بنا به‌دلایل متعددی، بازار کشش و توانایی رشد نرخ را ندارد.
مصرف‌کننده، تحمل گرانی را ندارد
نصیری در ادامه صحبت‌های خود، دلیل اصلی تغییر نکردن نرخ برخی لوازم‌خانگی را نامناسب بودن شرایط جامعه مصرف‌کننده عنوان کرد و در این‌باره توضیح داد: همان‌طور که در ابتدا عنوان شد، برخی تولیدکنندگان لوازم‌خانگی تمایلی به افزایش نرخ ندارند. دلیل این مسئله نیز رکود بازار است؛ بازار در چند سال گذشته به‌ویژه در چند ماه گذشته به‌هیچ‌وجه شرایط مناسبی نداشته و با افزایش قیمت‌ها، شرایط بدتر خواهد شد، چراکه مردم در اوضاع نابسامان اقتصادی قرار داشته و توانایی پرداخت هزینه‌های اضافی را ندارند. با افزایش نرخ لوازم‌خانگی نیز تقاضای افراد بیش از پیش کاهش خواهد یافت. این فعال صنعت لوازم‌خانگی تصریح کرد: صنعت لوازم‌خانگی یک صنعت رقابتی است؛ به این صورت که تولیدکنندگان همواره سعی دارند برای کسب بازار، از استراتژی‌های متفاوتی استفاده کنند. کاهش نرخ، یکی از استراتژی‌های حفظ بازار است که تولیدکنندگان آن را به‌کار گرفته و برای حفظ فعالیت‌های خود همواره در تلاش هستند. همین مسئله سبب شده برخی تولیدکنندگان، افزایش نرخ مصرف‌کننده را اقدامی مناسب و درست ندانسته و با سودهایی بسیار کم کالاهای خود را به بازار عرضه کنند.
سرپیچی بازار از دستور دولت
نصیری همچنین سازکار بازار را دستورپذیر ندانست. او عقیده دارد مولفه‌های متعددی بر تولید و بازار اثر داشته و تنها طرح و نظر دولت نمی‌تواند روند عرضه و تقاضا را مدیریت کند. این فعال صنعت، لوازم‌خانگی در این‌باره تصریح کرد: باید توجه داشت هیچ‌گاه شرایط تولید و بازار، با دستور بهبود نخواهد یافت. تا پیش از این، در زمانی که تولیدکنندگان شرایط بسیار نامناسبی داشته و چاره‌ای جز افزایش نرخ نداشتند، دولت تاکید داشت نرخ لوازم‌خانگی در بازار افزایش پیدا نکند. این اتفاق نشدنی بود و در نهایت شاهد گران شدن نرخ برخی از لوازم‌خانگی بودیم. وی ادامه داد: در حال حاضر نیز شرایط به‌هیچ وجه آماده افزایش مجدد قیمت‌ها نیست. دولت در این وضعیت عنوان کرده درصدی افزایش بها برای لوازم‌خانگی می‌تواند رخ دهد. باید توجه داشت بازار در حالت فعلی اجازه رشد قیمت‌ها را نداده و باز هم بازار تا حدی از دولت دستور نپذیرفت. حفظ بازار در شرایطی که فشارهای اقتصادی، معیشت مردم را دچار چالش کرده، امری دشوار است و نیاز به بررسی‌های گسترده دارد.
این فعال صنعت لوازم‌خانگی در ادامه به عوامل تاثیرگذار بر نرخ لوازم‌خانگی اشاره کرد و گفت: به‌طورکلی، قیمت‌گذاری کالا را می‌توان وابسته به بسیاری از مولفه‌ها در بازار دانشت. بهبود توان اقتصادی مردم به‌عنوان بخش مهمی از مصرف‌کننده‌ها می‌تواند تاثیری مهم در رونق بازار لوازم‌خانگی داشته باشد. از سویی دیگر با از سرگیری مذاکرات، جو روانی مثبتی در جامعه حاکم می‌شود که تا حدودی قیمت‌ها را می‌تواند کاهش دهد؛ بنابراین مسئله سیاست‌خارجه نیز بر بازار لوازم‌خانگی اثرگذار است. همچنین باید تاکید کرد بهبود روابط بین‌المللی و مهار ارزش دلار، نرخ تمام‌شده تولید را کاهش می‌دهد.
سخن پایانی
در شرایط فعلی با دستور برخی مسئولان، مردم انتخابی جز خرید لوازم‌خانگی داخلی ندارند و باید با هر کیفیتی آن را بپذیرند. اینکه تولیدکنندگان داخلی چقدر به کیفیت محصولات خود اهمیت می‌دهند، مشخص نیست، اما برخی از فعالان بازار معتقدند با وجود اینکه رقابتی در میان نیست، اما تولیدکنندگان به کیفیت محصولات خود توجه دارند. از سوی دیگر، ممنوعیت واردات لوازم‌خانگی و شرایط اقتصادی، تاثیرات خود را بر بازار گذاشته و بازار روزهای خوشی را سپری نمی‌کند. شاید پشت‌پرده ممنوعیت واردات و تحمیل تولید داخل لوازم‌خانگی وجود مافیایی باشد که در پس آن پنهان شدند تا برخی شرکت‌ها پول روی پول بگذارند!
