البته جو بایدن نیز پیش از پخش سخنان رئیسی در مقر سازمان ملل به ایراد سخنرانی پرداخت و در بخشی از صحبت‌هایش به موضوع پرونده هسته‌ای ایران و مذاکرات در راستای احیای برجام اشاره کرد. ناظران معتقدند اظهارات رئیس‌جمهوری ایالات متحده امریکا توانست جوی مثبت در داخل کشور ایجاد کند، زیرا وی برای آغاز هرگونه مذاکره با ایران اعلام آمادگی کرد و بر لزوم تداوم دیپلماسی تاکید ورزید؛ از همین رو بسیاری از بازارهای داخلی تحت تاثیر قرار گرفتند و حتی انتظار ریزش قیمتی در بازار ارز وجود داشت. بسیاری دیگر از کارشناسان روابط بین‌الملل نیز معتقدند آنچه از فحوای کلام رئیسی می‌توان دریافت کرد اعلام آمادگی نسبت به انجام مذاکرات است؛ بنابراین به‌نظر می‌رسد در هفته‌های آتی شاهد ازسرگیری مذاکرات هسته‌ای بین ایران و کشورهای ۱+۴ خواهیم بود. اگر چنین تحلیلی رنگ واقعیت به خود بگیرد، می‌توان انتظار داشت بازارهای داخلی نیز تحت تاثیر قرار گرفته که بازار ارز در راس آنها خواهد بود و طبق انتظارات می‌تواند با کاهش نرخ دلار و سایر ارزهای جهان همراه باشد. در این صورت به‌دلیل مرجعیت نرخ ارز در اقتصاد نیز می‌توان منتظر ریزش نرخ در سایر بازارها بود.

امید به ازسرگیری مذاکرات

علی ماجدی، سفیر سابق ایران در آلمان، ژاپن و برزیل با اشاره به برگزاری مجمع عمومی سازمان ملل متحد به گفت: باتوجه به اظهاراتی که بایدن و آقای رئیسی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد مطرح کردند می‌توان گفت امیدهایی نسبت به ازسرگیری مذاکرات بین ایران و کشورهای ۱+۴ وجود دارد. وی در ادامه افزود: باتوجه به سفر نکردن آقای رئیسی به نیویورک، دیدارهایی توسط مقامات وزارت خارجه که در راس آن آقای امیرعبداللهیان قرار داشت با وزرای خارجه ۵ کشور طرف مذاکره انجام شد که می‌تواند نویدبخش گشایش‌های دیپلماتیک باشد. البته هنوز مشخص نیست که وزیر امور خارجه ایران به چه دلیلی خواسته تا با هر یک از این ۵ کشور به‌صورت جداگانه دیدار و گفت‌وگو کند، اما به‌طور کلی همین که چنین دیداری انجام شده، نشانه مثبتی بوده و می‌تواند چشم‌انداز ازسرگیری مذاکرات را خوشبینانه‌تر ترسیم کند.

رفع سردرگمی دیپلماتیک

ماجدی به سیاست‌های دولت در مواجهه با پرونده برجام اشاره کرد و گفت: مشکلی که در حال ‌حاضر احساس می‌شود نوعی بلاتکلیفی در حوزه سیاست خارجه به‌ویژه برجام است؛ به‌عبارتی باتوجه به اظهارات مقامات دولت پیرامون مسئله برجام نوعی سردرگمی احساس می‌شود که آن‌هم به احتمال زیاد به‌زودی رفع خواهد شد. نشانه‌هایی که دیده می‌شود حاکی از فقدان یک جمع‌بندی نهایی در بین سیاست‌گذاران و دولتمردان فعلی جمهوری اسلامی ایران است. وی در ادامه یادآور شد: البته ممکن است پشت پرده اتفاقات دیگری افتاده باشد اما همین که دیدارهای دوجانبه بین ایران با ۵ قدرت جهانی به‌جای برگزاری نشستی تحت نام ۱+۴ برگزار شده نشان‌دهنده نبود همان جمع‌بندی منسجم و مشخص دولت در زمینه برجام است.

این دیپلمات باسابقه ضمن اشاره به دیدارهای جداگانه حسین امیرعبداللهیان با مقامات کشورهای ۱+۴ تصریح کرد: می‌توان گفت وقتی دیدارهای دوجانبه به‌جای نشست ۱+۴ برگزار می‌شود، نشانگر نبود یک اجماع نظر در دولت است، زیرا باتوجه به نشانه‌ها به‌نظر می‌رسد تمایلی برای برگزاری نشستی در چارچوب برجام وجود نداشته است.

یک شرط عجیب

سفیر سابق ایران در کشورهای آلمان، ژاپن و برزیل با تاکید بر اهمیت اظهارات برخی مقامات دولت به گفت: نکته قابل‌تامل این است که برخی مسئولان دولت مانند رئیس سازمان انرژی اتمی اظهاراتی را مبنی بر لزوم لغو تمامی تحریم‌ها برای قبول شروع مذاکره ازسوی ایران مطرح می‌کنند. باید توجه داشت که به تحریم‌های برجامی اشاره نشده، بلکه برخی از مقامات دولت جدید آغاز مذاکره را منوط به لغو همه تحریم‌ها می‌کنند که این مسئله امکان‌پذیر نخواهد بود، زیرا نه امریکایی‌ها و نه اروپایی‌ها چنین شرطی را برای بازگشت به میز مذاکره ازسوی ایران نخواهند پذیرفت. این استاد اقتصاد بین‌الملل بیان کرد: دولت قبل هم لغو تحریم‌های برجامی را به‌عنوان پیش‌شرطی برای مذاکره تعیین کرده بود، اما وقتی ما خواهان لغو همه تحریم‌ها می‌شویم، عملا مذاکره را خالی از معنا می‌کنیم. اگر قرار باشد همه تحریم‌های برجامی و غیربرجامی لغو شوند، دیگر نیازی به مذاکره نیست. در حال ‌حاضر مذاکرات پیرامون لغو تحریم‌ها انجام می‌شود و چنین تناقضی اعلام مثبتی در زمینه احیای برجام نیست؛ بنابراین اگر اراده‌ای برای رفع تحریم‌ها وجود دارد باید به این نکته توجه داشت زیرا چنین اظهاراتی نقض غرض است.

در انتظار اجماع‌نظر

ماجدی در پایان ضمن ابراز امیدواری نسبت به جمع‌بندی مثبت دولت در زمینه برجام خاطرنشان کرد: با تمام این تفاسیر به‌نظر می‌رسد دولت در روزها و هفته‌های آینده به یک اجماع‌نظر خواهد رسید و باتوجه به نشانه‌هایی که از اظهارات مقامات دولت دریافت شده، می‌توان به مثبت بودن نظر دولت در راستای احیای برجام امیدوار بود. البته وضعیت اقتصاد کشور نیز به‌گونه‌ای است که رفع تحریم‌ها و محدودیت‌های برجامی می‌تواند دست دولت را در زمینه اجرای برنامه‌های اقتصادی در داخل کشور بازتر کند؛ از همین رو می‌توان نسبت به رضایت دولت برای بازگشت به میز مذاکره ابراز امیدواری کرد.

قیمت ارز و طلا تحت تاثیر اخبار مذاکره

عبادالله محمدولی، رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران با اشاره به اثرپذیری بازار ارز از اخبار سیاسی به گفت: اخبار همواره بازارها را تحت تاثیر قرار می‌دهند و قیمت‌ها نیز به تبعیت از اخبار سیاسی، اجتماعی و... نوساناتی داشته است. اخیرا هم شاهد انتشار اخباری در حوزه‌های مختلف هستیم که باعث تغییرات قیمتی در بازار ارز شده است.

وی در ادامه افزود: متاسفانه به‌دلیل اینکه ما روی زیرساخت‌های اقتصاد کشور کار چندان زیادی انجام نداده‌ایم، بازارهای داخلی نیز پس از هر خبری دچار نوسان می‌شوند و شاخص نرخ بدون توجیه اقتصادی افزایش می‌یابد؛ از همین رو اگر ما قصدی برای تثبیت بازار داریم باید تلاش کنیم تا بخش‌های مولد و زیرساختی اقتصادمان را تقویت کرده و توسعه دهیم.

زمینه‌هایی برای کاهش و تثبیت نرخ ارز

محمدولی با اشاره به نوسانات قیمتی در بازارهای داخلی عنوان کرد: در هفته‌های قبل شاهد تاثیر افزایشی انسداد دیپلماتیک در زمینه مذاکرات هسته‌ای بر نرخ دلار بودیم اما در هفته گذشته معادلات تغییر کرد و نشانه‌هایی مبنی بر ازسرگیری مذاکرات دیده شد که زمینه را برای کاهش و تثبیت نرخ دلار فراهم کرد.

وی افزود: این نوسانات به‌طور مستقیم روی بازارهای طلا و سکه نیز تاثیرگذار است، چراکه نرخ در این بازار معمولا تحت تاثیر نرخ جهانی طلا و همچنین قیمت دلار است.

تثبیت، به‌شرط مذاکره

رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران ادامه داد: اگر اخباری منتشر شود که احتمال ازسرگیری مذاکره را کاهش دهد، قطعا نمی‌توان از بازار ارز و طلا انتظار کاهش نرخ یا تثبیت را داشت، اما مقرر شده در ماه آینده نشستی در زمینه مذاکرات هسته‌ای انجام شود که نتیجه آن برای بازار بسیار مهم و تاثیرگذار خواهد بود. عضو انجمن صنفی کارفرمایان صنعت طلا و جواهر در ادامه بیان کرد: روی‌هم‌‌رفته تا پایان امسال نمی‌توان انتظار زیادی از دولت در زمینه تثبیت نرخ دلار داشت. هرچند اخبار مثبت پیرامون مذاکرات می‌تواند نرخ دلار، طلا و سکه را تحت تاثیر قرار دهد، اما به‌طور کلی باید به دولت حداقل ۶ ماه فرصت داد تا بتواند سیاست‌های خود را پس از استقرار نیروهای جدید به اجرا بگذارد. محمدولی در پایان خاطرنشان کرد: انتظار می‌رود برای تثبیت نرخ ارز و فضای بازار در سال ۱۴۰۱ امیدواری بسیار بیشتری وجود داشته باشد اما در نیمه دوم امسال احتمالا شاهد نوسانات قیمتی خواهیم بود که آن هم بستگی به روند مذاکرات خواهد داشت.

سخن پایانی...

صاحب‌نظران اقتصاد بین‌الملل معتقدند دولت ابراهیم رئیسی در صورت آغاز دوباره مذاکرات هسته‌ای و دستیابی به برخی گشایش‌های دیپلماتیک با غربی‌ها باید زمینه را برای بهره‌برداری حداکثری از تفاهمات احتمالی فراهم کند تا در صورت بروز مشکلات دیگری که وقوع آن باتوجه به شرایط منطقه بعید نیست، حسرت فرصت‌های به‌وجود آمده را نخوریم.

از جمله اقداماتی که تحلیلگران بر لزوم انجام آن تاکید دارند مسئله پذیرش لوایح گروه اقدام مالی یا همان FATF است که می‌تواند زمینه را برای بهره‌برداری از منابع ارزی بلوکه شده کشورمان در کشورهایی مانند چین، کره جنوبی، ژاپن، عراق و... فراهم کند؛ در غیر این صورت حتی کشوری مانند چین که مدعی همکاری و تعامل با ایران است نیز طبق تجربه از ارائه خدمات بانکی به حساب‌های ارزی ایران امتناع خواهد ورزید و رفع تحریم‌ها نیز عملا بلاموضوع خواهد بود.

این موضوع که در سال‌های گذشته و در دوره ریاست جمهوری حسن روحانی تبدیل به یکی از چالش‌های سیاسی دولت دوازدهم در داخل کشور شده بود حالا و باتوجه به همسویی جناحی و سیاسی دولت، مجلس و مجمع تشخیص مصلحت نظام می‌تواند بدون مقاومت سایر جریان‌های سیاسی در کشور به تصویب برسد و زمینه را برای خروج نام ایران از لیست سیاه گروه اقدام مالی فراهم کند؛ در غیر این صورت به‌اعتقاد کارشناسان ممکن است تلاش برای رفع تحریم‌ها ابتر بماند و عملا امکان دسترسی به منابع ارزی بلوکه شده در خارج از کشور را نداشته باشیم، این در حالی است که دولت سیزدهم نیز مانند سلف خود نیاز مبرمی به دلارهای حاصل از صادرات نفت دارد و در این صورت می‌تواند وعده ابراهیم رئیسی مبنی بر تثبیت نرخ ارز در بازار را محقق کند.