شرط موفقیت هر کشوری در تجاری ‌ سازی کالاها، کیفیت و قیمت تمام شده کالا مطلوب است تا قدرت حضور در بازار رقابتی را داشته باشد. به این ترتیب کیفیت محصولات تولیدی ارتباط مستقیم و غیر قابل انکاری با جذب بازار خارجی و میزان صادرات دارد با این اوصاف تولیدکنندگان جزو مهره ‌ های اصلی شریان تجاری کشور به حساب می ‌ آیند که حمایت از آنها و رفع مشکلات ‌ شان موجب رونق صادرات و چرخه اقتصادی کشور خواهد شد. تجارت ایران نیز از این قاعده مستثنا نیست و برای توسعه صادرات راهی جز ارتقای کیفیت و تناسب قیمت تمام شده با کیفیت کالا وجود ندارد.اما نقش دولت و بخش خصوصی و رابطه این دو در این میان چیست؟ صمت در این گزارش در گفت ‌ وگو با فعالان تجاری به بررسی راهکارهای موفقیت ایران در تجاری ‌ سازی کالاها و دستیابی به رونق تجاری پرداخته است.

در تجاری ‌ سازی تولیدات موفق نبوده ‌ ایم

محمدرضا صفا، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان هرمزگان با اشاره به اینکه صدور بخشنامه ‌ های خلق الساعه یکی از بزرگ ‌ ترین موانع توسعه تجارت خارجی کشور است، گفت: یکی از اتفاقات خوبی که در ماه ‌ های اخیر در حوزه تجارت خارجی کشور رخ داده تعیین تعرفه برای صادرکنندگان است. این اقدام به مراتب بهتر از ممنوعیت یکباره صادرات کالا است.

رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان هرمزگان در گفت ‌ وگو با گسترش نیوز، پایگاه خبری موسسه فرهنگی و مطبوعاتی صمت در بخش دیگری از صحبت ‌ های خود به تجاری ‌ سازی محصولات ساخت داخل اشاره و خاطرنشان کرد: در زمینه تجاری ‌ سازی کالاها به شرطی موفق خواهیم بود که با کشورهای بزرگ رقابت کنیم. برای تحقق این هدف باید واردات را در قبال صادرات داشته باشیم. اینکه ما در تجاری ‌ سازی محصولات خود موفق نبوده ‌ ایم واقعیتی غیرقابل ‌ کتمان است. وی با اشاره به اینکه برندسازی و مشتری مداری در بستر رقابت به وجود می ‌ آید گفت: اگر می ‌ خواهیم در فرآیند معرفی کالا و برندسازی موفق باشیم باید توان تولیدی خود را افزایش دهیم و با کشورهای همسایه و منطقه و حتی دنیا رقابت کنیم. صفا همچنین گفت: بازار کشورهای همسایه نیز بازار بسیار بزرگی است و باید از این ظرفیت نهایت استفاده را ببریم. به نظر می ‌ رسد ما در کسب بازار بعضی از کشورهای همسایه مانند عراق یا افغانستان تا حدودی موفق بوده ‌ ایم اما در کشورهایی مانند ترکیه یا امارات که جزو کشورهای صنعتی و تجاری خوب به شمار می ‌ روند نتوانسته ‌ ایم ورود خوبی داشته باشیم.

شاه کلید رونق تولید

رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان هرمزگان حمایت از کالاهای داخلی با استانداردسازی جهانی را شاه کلید رونق تولید در کشور دانست و گفت: رقابت ‌ پذیری با تعرفه ‌ گذاری مناسب نیز از دیگر راهکار ‌ های اصلی رونق گرفتن تولید در کشور است؛ بنابراین باید برای کالاهایی که در کشور تولید می ‌ شود تعرفه ‌ های مشخصی در نظر بگیریم تا ضمن اینکه کالای خارجی وارد کشور می ‌ شود رقابت ‌ پذیری و استانداردسازی کالاهای داخلی نیز به وجود بیاید. وی همچنین به راهکارهای جذب سرمایه ‌ گذار صنعتی به کشور اشاره کرد و گفت: با ایجاد زیرساخت ‌ های امنیت اقتصادی در کشور می ‌ توان تضمین ‌ های لازم صادراتی را عهده دار شد. اگر به سرمایه ‌ گذار اجازه دهیم کالا را در کشور ما تولید و طبق ضوابط خاصی که ما برای او تعیین می ‌ کنیم اقدام به صادرات کند به طور قطع در جذب سرمایه ‌ گذار خارجی موفق خواهیم بود.

۳ دلیل عمده موفق نبودن در تجاری ‌ سازی صنعتی

شعبان فروتن، نایب ‌ رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق بر این باور است که اگر دولت بتواند ثبات قوانین و قیمت ‌ ها را تحقق بخشد، وضعیت اقتصاد کشور دگرگون خواهد شد. فروتن در گفت ‌ وگو با صمت اظهارکرد: بخشنامه ‌ های خلق الساعه، هزینه ‌ های گزاف و بی ‌ ثباتی نرخ ‌ ها، ۳ عامل اصلی عدم توفیق در تجاری ‌ سازی صنعتی در کشور است. تمام کشورهای پیشرفته دارای ثبات در قیمت ‌ ها و تعرفه ‌ ها هستند، به همین دلیل فعالان اقتصادی و تجاری این کشورها در آرامش خاطر اقدام به برنامه ‌ ریزی ‌ های بلندمدت می ‌ کنند. متاسفانه در کشور ما این موضوع به هیچ عنوان قابل اجرا نیست، چرا که قیمت ‌ ها به صورت روزانه و حتی لحظه ‌ ای تغییر می ‌ کند و هر لحظه شرایطی جدید ایجاد می ‌ شود. همین موضوع موجب می ‌ شود صادرکنندگان کشور نتوانند برای فردای خود برنامه مشخصی داشته باشند. علاوه بر این نظارت خاصی نیز بر عملکردها وجود ندارد. این امر نیز مزید بر علت می ‌ شود تا معضل تعیین لحظه ‌ ای قیمت ‌ ها همچنان ادامه داشته باشد. قیمت ‌ گذاری دستوری نیز تاثیر بسیار زیادی در شکل ‌ گیری وضعیت کنونی دارد و شرایط را روز به روز سخت ‌ تر می ‌ کند. بهترین راهکار برای گذر از شرایط امروزی اقتصاد و تجارت کشور رسیدن به یک ثبات قیمتی مشخص است تا هم تولیدکننده و هم مصرف ‌ کننده بدانند که با چه نرخ و سیاستی روبه ‌ رو هستند. عضو اتاق بازرگانی ایران همچنین گفت: دولت باید توجه ویژه و خاصی به موضوع ثبات قیمت ‌ ها داشته باشد. صادرکنندگان از دولت انتظار دارند با برنامه ‌ ریزی ‌ های دقیق و اساسی ولو با قیمت ‌ گذاری دستوری ثبات قیمتی ایجاد کند تا هر روز شاهد قیمت ‌ های جدید نباشیم.

سهم اندک ایران از بازار بزرگ عراق

نایب رئیس اتاق بازرگانی مشترک ایران و عراق در بخش دیگری از صحبت ‌ های خود به تشریح آخرین وضعیت تجارت دو ‌ کشور پرداخت و گفت: تجارت با عراق در وضعیت خوبی به سر می ‌ برد اما این وضعیت مطلوب ما نیست. ایران مرزهای گسترده و رابطه ‌ تجاری قدیمی با این کشور دارد؛ با این حال سهم ایران از بازار کنونی مطلوب نیست. وی افزود: بازار این کشور دارای ظرفیت ‌ های بزرگ تجاری است و می ‌ تواند به طور کامل در اختیار تولیدات ایران قرار گیرد، این درحالی است که طبق آمار ما متاسفانه چهارمین کشور صادرکننده به عراق هستیم و دیگر کشور ‌ های منطقه در این زمینه گوی سبقت را از ما ربوده ‌ اند. دولت برای جبران این عقب ‌ ماندگی باید دیپلماسی اقتصادی خود با این کشور را فعال و تقویت کند.

فروتن با اشاره به اینکه امروزه تجار کشور ما با اخذ ویزای زیارتی اقدام به تجارت با عراق می ‌ کنند، گفت: یکی از مشکلات بزرگ ما در تجارت با کشور عراق همین موضوع است. تجارت با ویزای زیارتی یکی از اشکالات صادرات ایران به عراق است. صادرکننده باید با دارا بودن ویزای تجاری به راحتی نسبت به بازاریابی در عراق اقدام کند. اگر ویزای صادرکنندگان تجاری باشد به راحتی امکان تردد برای آنها فراهم خواهد شد و از این رو بدون شک وضعیت صادرات به عراق نیز بهبود خواهد یافت.

سخن پایانی

بی ‌ ثباتی در سیاست ‌ ها و قیمت ‌ ها موجب شده تولیدکنندگان و صنعتگران کشور قادر به برنامه ‌ ریزی بلندمدت نباشند. برخی از فعالان این حوزه بر این باورند که بی ‌ ثباتی موجب شده وضعیت کنونی تجارت و اقتصاد کشور شکل بگیرد. از طرفی ما در تجاری ‌ سازی صنعتی نیز به توفیق خاصی دست پیدا نکرده ‌ ایم که بی ‌ ثباتی و نبود برنامه ‌ ریزی از جمله دلایل مهم این موضوع است. از آنجا که تاکنون مدیریت صادرات در اختیار بخش خصوصی نبوده قطعا نتوانسته ‌‌ ایم از ظرفیت ‌‌ های صادراتی موجود آن ‌ طور که باید و شاید استفاده کنیم. کشورهای همسایه ما می ‌ توانستند بازارهای خوبی برای محصولات صادراتی باشند که متاسفانه از این ظرفیت نیز نتوانستیم به درستی استفاده کنیم. حقیقت این است که صادرکنندگان تا امروز همکاری خاص و مشهودی از جانب دولت ندیده ‌‌ اند و امیدوارند شورای ‌ عالی صادرات و دیگر سازمان ‌ های مربوط به امر صادرات این مقوله را جدی بگیرند.