کارزار اجارهبها در ایران
امیر مقیمی-کارشناس بازار مسکن
بازار مسکن در سالهای اخیر در ایران با تحولاتی روبهرو شده که تاثیر قابلتوجهی بر زندگی شهروندان داشته است. یکی از عوامل مهمی که در تحولات اخیر بازار مسکن در کشور تاثیرگذار بوده، تحریمهای اقتصادی و سیاسی علیه ایران است که منجر به افزایش نرخ تورم و کاهش درآمد و قدرت خرید مردم شده است.این شرایط باعث شده است تا در بازار مسکن، هم بهلحاظ فروش و هم بهلحاظ اجاره، نوسانات قیمتی زیادی رخ دهد. نرخ مسکن در سالهای اخیر بهشدت افزایش یافته است، همچنین، نوسانات قیمتی در بازار اجاره مسکن نیز بهشدت احساس میشود.در این شرایط، مشکلات زیادی برای مالکان و مستاجران مسکن پیش آمده است. مالکان بهدنبال حفظ ارزش سرمایه خود هستند و بههمیندلیل، تخلیه ملک خود را در صورت عدمپرداخت اجاره، بهعنوان یک ابزار برای تحقق این هدف در نظر میگیرند. این امر باعث شده است تا مستاجران مورد ضرر و زیان قرار گیرند و در بسیاری از موارد، ناچار به ترک خانه یا حتی شهر خود شوند.علاوه بر این، مشکلاتی برای خریداران مسکن نیز وجود دارد. افزایش نرخ مسکن در مقابل کاهش درآمد و قدرت خرید مردم، باعث شده است تا بسیاری از افراد قادر به خرید مسکن نباشند و در بسیاری از موارد، ناچار به اجاره مسکن با نرخ بالا شوند.در کل، باتوجه به شرایط فعلی بازار مسکن در ایران، مشکلاتی برای مالکان، مستاجران و خریداران مسکن وجود دارد. برای حل این مشکلات، باید برای کاهش نوسانات قیمتی در بازار مسکن و ارائه شرایط مناسب برای مالکان، مستاجران و خریداران مسکن اقداماتی انجام شود.
این اقدامات میتوانند شامل تعیین نرخ مناسب برای مسکن، تسهیلات وام مسکن با شرایط مناسب، تشویقهای قانونی برای حفاظت از حقوق مالکان و مستاجران و مدیریت مناسب بازار مسکن باشند. همچنین، حمایت از سرمایهگذاری در بخش مسکن، میتواند به کاهش نوسانات قیمتی و افزایش تعداد مسکن در بازار کمک کند. علاوه بر این، باید بهدنبال ایجاد اشتغال و افزایش درآمد مردم باشیم تا قدرت خرید آنها بهبود یابد و بتوانند بهراحتی به مسکن دسترسی پیدا کنند.باتوجه به شرایط فعلی بازار مسکن، نیاز به رویارویی با چالشها و مشکلاتی که در این بازار وجود دارد، امکانپذیر است. اقداماتی برای کاهش نوسانات قیمتی و ارائه شرایط مناسب برای مالکان، مستاجران و خریداران مسکن، باید انجام شود تا بازار مسکن بهبود یابد و به مردم کمک شود تا بهراحتی به مسکن دسترسی پیدا کنند.بهطورکلی و باتوجه به وخامت بازار اجاره مسکن در ایران، ایجاد بازار رسمی و قانونی برای اجاره مسکن بهعنوان یک راهحل مناسب میتواند مطرح شود. این اقدام به مشکلات مربوط به اجاره مسکن مانند افزایش قیمت، عدمپایبندی به قوانین و نداشتن ثبات قرارداد پایان میدهد و به مستاجران کمک خواهد کرد تا در مقابل این چالشها، محافظت شوند. برای تحقق این هدف، باید قوانین و مقررات دقیق و مشخص برای بازار اجاره مسکن تعیین شود و این قوانین باید پایبند به منافع همه طرفین باشند. همچنین، باید توجه به تعمیرات و نگهداری مسکن از طرف مالکان و ترویج فرهنگ پایداری در مصرف مسکن از طرف مستاجران، افزایش یابد.با ایجاد بازار رسمی و قانونی برای اجاره مسکن، میتوان مشکلات مربوط به بازار اجاره مسکن را کاهش داد و به مستاجران کمک کرد تا با شرایط بهتری روبهرو شوند. با این حال، برای تحقق این هدف، باید تلاش بیشتری در راستای تدوین و اجرای قوانین و مقررات مناسب انجام گیرد و باید همه طرفین به دقت آنها را رعایت کنند.باتوجه به اینکه اجارهبهای مسکن، هزینه فرصت و بازدهی سرمایه انباشت در مسکن و بهعبارتی، یک نوع خدمت در مجموعه اقتصاد کلان محسوب میشود، بنابراین بدیهی است که همگام با سایر خدمات عرضهشده در مجموعه اقتصاد و در شرایط تورمی، بازار اجاره مسکن نیز با افزایش نرخ مواجه شود. بهعلاوه، اجارهبهای دریافتی نسبتی از نرخ ملک مورداجاره است و اثر افزایش نرخ مسکن بهعنوان یک دارایی، روی اجارهبها با وقفه ظاهر خواهد شد.بر همین اساس و بهطورکلی، مهمترین عوامل موثر بر اجارهبهای مسکن شامل نقدینگی و تورم عمومی، قدرت خرید خانوار، کششپذیری اجارهبها، تاثیر عوامل روانی و انتظارات بر بازار اجاره، ساختار جمعیتی، کاهش قدرت مالکیت خانوارهای جوان، کمبود واحدهای مسکونی اجارهای متناسب با تمکن مالی دهکهای متوسط و پایین جامعه، افزایش مهاجرت و در پی آن، افزایش میزان تقاضا برای مسکن اجارهای و نرخ سود سپردههای بانکی و تاثیرگذاری نرخ سود بر ترکیب میزان رهن و اجاره مسکن است.