تشدید موانع تولید در سایه نوسانات ارزی
آریا صادق‌نیت حقیقی-فعال صنعت آلومینیوم
نوسانات ارزی واژه‌ای آشنا در اقتصاد ایران است؛چالشی که مردم، فعالان صنعتی و اقتصادی، تولیدکنندگان و صاحبان کسب‌وکارها با آن درگیر هستند. البته عده‌ای محدود و اغلب وابسته به رانت، از این نوسانات بهره‌مند می‌شوند. رشد چند هزارتومانی نرخ دلار و سپس سقوط آن، موجب شده تا این نوسانات به دغدغه اصلی بسیاری از فعالان صنعتی و تولیدکنندگان بدل شود، به‌ویژه آنکه این نوسانات تنها به بازار دلار محدود نمی‌شود و به‌سرعت آثار آن در سایر بازارهای کالایی نمایان خواهد شد. بر همین اساس نیز، در طول هفته‌های اخیر بهای خرید مواد اولیه و سایر تجهیزات تولید صنایع به‌شدت افزایش یافته است. به اعتقاد اغلب فعالان بخش معدن و صنایع وابسته به آن، این دست نوسانات در عمل امکان برنامه‌ریزی تولید را از صنعتگران سلب می‌کند. نوسانات نرخ دلار در هفته‌های گذشته ضربات غیرقابل‌جبرانی را به تولید و تولیدکننده تحمیل می‌کند. فعالان بخش معدن و صنایع‌معدنی نیز نسبت به این شرایط گلایه‌مند هستند و آن را شاخصه‌ای منفی در مسیر تولید می‌دانند.علاوه بر این باتوجه به دورنمای مبهم نرخ دلار، صنعتگران با شک و تردید در روند فروش محصولات خود روبه‌رو شده‌اند. این چالش به‌ویژه در روزهای پایانی سال که تولیدکنندگان برای تداوم فعالیت خود در سال آتی برنامه‌ریزی می‌کنند، شدت گرفته است.
در چنین موقعیتی، تولیدکننده نمی‌داند اگر محصولات خود را با قیمت روز، به‌فروش برساند، در آینده می‌تواند ماده اولیه موردنیازش را خریداری کند یا باتوجه به روند صعودی قیمت‌ها، عملا سرمایه‌اش را از دست خواهد داد.کافی است نگاهی به معاملات شمش آلومینیوم در بورس کالا بیندازید. عموما همپای رشد نرخ دلار شاهد صعود رقابت برای خرید شمش از بورس کالا هستیم، بدین‌ترتیب در شرایطی که نرخ آلومینیوم در سطح جهانی از شرایط باثباتی برخوردار است، این فلز در داخل کشور و تحت‌تاثیر نوسانات ارزی، با بهای به‌مراتب بالاتری از نرخ پایه آن خریدوفروش می‌شود. بخش عمده‌ای از تقاضا برای خرید آلومینیوم را باید برای تقاضای کاذب یا غیرمصرفی دانست. انتظارات تورمی و حرکات هیجانی عامل بروز چنین روندی در فرآیند فروش شمش آلومینیوم است.قیمت پایه شمش آلومینیوم در بورس کالا براساس نرخ دلار نیمایی تعیین می‌شود. در ادامه ۱۰ درصد از نرخ شمش به‌عنوان پرمیوم به بهای این فلز در بورس کالا افزوده می‌شود، اما بازار توجهی به نرخ دلار نیمایی ندارد و در نتیجه با قبول سیگنال از سوی بازار آزاد، رقابت گسترده‌ای برای خرید شمش شکل می‌گیرد.
به‌بیان دیگر، در شرایطی که ریال هر روز بی‌ارزش‌تر از قبل می‌شود، خرید هر محصولی به‌منزله حفظ ارزش سرمایه‌های مردم است. صنعتگران نیز به‌دنبال آن هستند که با خرید مواد اولیه بیشتر، موجودی انبارهای خود را افزایش دهند. حال اگر نوسانات ارزی کنترل شود، افرادی که با هدف حفظ ارزش سرمایه و ترس از آینده به خرید مواد اولیه یا هر محصول دیگری روی آورده‌اند، متضرر خواهند شد.در حالت طبیعی صنعتگران به‌دنبال آن هستند که برنامه تولید برای سال آتی را سروسامان بدهند، اما باتوجه به نوسانات ارزی موردبحث، در عمل امکان برنامه‌ریزی برای تولید، سلب شده است. این نبود ثبات، تنها چالش تولیدکنندگان نیست. در ادامه فعالان صنعتی در ماه‌های گرم سال با محدودیت در تامین برق روبه‌رو هستند. با آغاز فصل سرما، محدودیت تولید در قالب کمبود گاز نمایان می‌شود و روند فعالیت صنایع را تحت‌تاثیر منفی قرار می‌دهد.
همزمان تغییر مداوم سیاست‌گذاری دولتمردان نیز مانعی جدی در مسیر تولید و فعالیت صنایع است و در عمل امکان برنامه‌ریزی برای سال آتی را از واحدهای تولیدی سلب می‌کند. در چنین شرایطی، بلاتکلیفی به جوی عمومی در میان فعالان صنعتی و اقتصادی بدل شده است. به‌علاوه همواره این نگرانی وجود دارد که نوسانات ارزی نیز به تله‌ای برای درآمدزایی دولت بدل شده است، در نتیجه حتی امکان متضرر شدن افرادی که با تکیه بر نوسانات ارزی وارد بازار شده‌اند نیز، به‌شدت وجود دارد. چنین سیاست‌هایی در کشور ما به‌طورمرتب تکرار شده و همواره چنین ریسک‌هایی محتمل است، هرچند در اقتصادی سالم انتظار می‌رود تا سیاست‌گذاران ادامه فعالیت صنایع را قربانی چنین سیاست‌های کثیفی نکنند.
