مزایای اقتصادی ذخیره‌سازی گاز
سیدعلی مرتضوی-کارشناس حوزه سیاست‌گذاری انرژی
ایران با افزایش برداشت گاز از میدان گازی پارس جنوبی، میزان بیشتری گاز طبیعی در فصول گرم سال در اختیار دارد که صنایع می‌توانند با سرمایه‌گذاری در این بخش و ایجاد مخازن ذخیره‌سازی به سمت عدم‌قطعی گاز در فصول سرد سال و جلوگیری از عدم‌النفع قطعی گاز معادل ۱۲ میلیارد دلار بروند. یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های اقتصادی کشورمان، ناترازی مقطعی گاز در ماه‌های سرد سال است. افزایش مصرف گاز برای گرمایش خانگی منجر به ناترازی بین مصرف صنعتی و نیروگاهی شده است. این مشکل با بهینه‌سازی مصرف، توسعه میدان‌های گازی و اولویت‌بندی ذخیره‌سازی گاز قابل‌حل است. متأسفانه ذخیره‌سازی گاز درگذشته مورد بی‌توجهی قرارگرفته، اما دولت فعلی به اهمیت آن پی برده و گام‌های مهمی در جهت رسیدگی به این موضوع برداشته است. هدف این مقاله بررسی اهمیت ذخیره‌سازی گاز در حفظ ثبات اقتصادی و تشریح تلاش‌های دولت سیزدهم برای توسعه زیرساخت‌های ذخیره‌سازی گاز است. ناترازی گاز در طول ماه‌های سرد یک موضوع مداوم بوده، اما دولت‌های قبلی در اولویت‌بندی توسعه تاسیسات ذخیره‌سازی کارآمد شکست خورده بودند. طرح‌ها و پروژه‌های مختلفی پیشنهاد شد، اما هرگز اجرا نشد و کشور را در معرض کمبود گاز قرار داد. با این حال، دولت سیزدهم شدت مشکل را می‌داند و توسعه ذخیره‌سازی گاز را به یک محور اصلی تبدیل کرده است. دولت با درک اهمیت ذخیره‌سازی، آن را در برنامه هفتم توسعه گنجانده است.
دولت فعلی اقدامات اساسی را برای اصلاح مشکل ناترازی گاز انجام داده و در یک برنامه پنج‌ساله منتهی به سال ۱۴۰۵، اجرای ۷ طرح ذخیره‌سازی گاز طبیعی را برای ایجاد ظرفیت ذخیره‌سازی ۱۲۰ میلیون مترمکعب در روز در فصول سرد سال در نظر گرفته است. هدف از این پروژه‌ها، کاهش ناترازی مقطعی گاز و جبران افزایش مصرف داخلی است. علاوه بر این، دولت بر توسعه میادین و ذخایر گاز در مناطق شمالی به‌ویژه شمال‌غرب، شمال و شمال‌شرق تاکید کرده است. هدف از این تمرکز حصول اطمینان از رسیدن کشور به ظرفیت ذخیره‌سازی گاز طبیعی ۱۲۰ میلیون مترمکعب در دوره دو ماهه پیک مصرف گاز است.سرمایه‌گذاری در ذخیره‌سازی گاز دارای مزایای اقتصادی متعددی است. پروژه‌های ذخیره‌سازی برای صنایع مقرون‌به‌صرفه هستند، فرصت‌های شغلی ایجاد می‌کنند، رشد اقتصادی را تحریک می‌کنند و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و صنایع وابسته را جذب می‌کنند. هدف دولت با اولویت‌بندی ذخیره‌سازی گاز، تامین گاز پایدار برای صنایع در عین حصول اطمینان از تامین نیازهای مصرف‌کنندگان داخلی است.
دولت با اذعان به اهمیت مشارکت صنعت در ذخیره‌سازی گاز، صنایع را تشویق و موظف به سرمایه‌گذاری در ایجاد مخازن ذخیره‌سازی کرده است. در حال حاضر، صنایع ملزم به ایجاد تأسیسات ذخیره‌سازی برای ذخیره گاز اضافی تولیدشده در فصول گرم هستند. این گاز مازاد را می‌توان به صورت گاز فشرده ذخیره کرد یا به گاز طبیعی فشرده ( CNG ) یا گاز مایع ( LPG ) تبدیل کرد. سپس می‌توان از این ذخایر در دوره‌های اوج مصرف یا زمانی که گاز ورودی به تولید کاهش می‌یابد، استفاده کرد.با ایجاد انگیزه برای صنایع برای سرمایه‌گذاری در ذخیره‌سازی گاز، دولت قصد دارد از مازاد گاز طبیعی استخراج شده از میادینی مانند پارس جنوبی استفاده کند. این ابتکار نه‌تنها تامین پایدار گاز در فصول سرد سال را تضمین می‌کند، بلکه فرصت‌هایی را برای صنایع ایجاد می‌کند تا از اختلالات و زیان‌های احتمالی که حدود ۱۲ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود، جلوگیری کنند. در نهایت اینکه ناترازی مقطعی گاز در ماه‌های سرد یک چالش اقتصادی مهم برای کشور است. دولت‌های گذشته توسعه تأسیسات ذخیره‌سازی گاز را نادیده گرفتند که این مشکل را بیشتر تشدید کرد. اما دولت سیزدهم به اهمیت ذخیره‌سازی گاز در حفظ ثبات اقتصادی پی برده و اقدامات اساسی برای رفع این موضوع انجام داده است. دولت با اجرای ۷ طرح ذخیره‌سازی گاز طبیعی و الزام صنایع به سرمایه‌گذاری در مخازن ذخیره‌سازی، ایجاد ظرفیت ذخیره‌سازی ۱۲۰ میلیون مترمکعب در روز در دوره‌های پیک مصرف را در نظر گرفته است. این ابتکارات نه‌تنها ناترازی گاز را کاهش می‌دهد، بلکه مزایای اقتصادی را از طریق ایجاد شغل، توسعه زیرساخت‌ها و جذب سرمایه‌گذاری به ارمغان می‌آورد. با اولویت‌بندی ذخیره‌سازی گاز، دولت تعهد خود را برای حل مشکل ناترازی گاز و تضمین عرضه پایدار گاز برای مصرف داخلی و بخش‌های صنعتی نشان داده است. با اجرای موثر پروژه‌های ذخیره‌سازی و همکاری دولت و صنایع، کشور می‌تواند اثرات اقتصادی ناترازی مقطعی گاز را در آینده کاهش دهد.
