در دهه‌های اخیر در ایران روش‌های صنعتی مزرعه‌داری ماهی و پرورش آبزیان جایگزین روش‌های سنتی در این زمینه شده است، برای مثال در مناطق جنوبی ایران و سواحل دریای خزر علاوه بر استفاده از روش‌های متداول همچون استخر پرورش ماهی از روش تمام صنعتی و بسیار سودآورتری به نام «قفس» پرورش ماهی نیز استفاده می‌شود، این روش با اسامی دیگری همچون قفس دریایی و قفس پرورش آبزیان نیز شناخته می‌شود. پرورش ماهی در قفس ظرفیت فراموش شده‌ای در لرستان است که با احیای این صنعت پرسود می‌توان شاهد رونق اشتغال و توسعه استان بود.حرفه و شغل پرورش آبزیان در دنیای مدرن امروز همانند دیگر مشاغل، نیازمند تخصص، دانش و مهارت کافی است، استفاده از روش تمام صنعتی و جدید قفس پرورش ماهی باتوجه‌به ظرفیت مناطق جغرافیایی سبب افزایش سودآوری و اشتغال‌زایی ساکنان و مالکین آن مناطق می‌شود. آبزی‌پروری در قفس به دلیل برخوردار بودن از مزایا و بهره‌وری بالا در سال‌های اخیر موردتوجه بیشتر کشورهای دنیا قرار گرفته است، در ایران نیز به دلیل دارابودن شرایط مساعد جغرافیایی از این روش استفاده می‌شود. از محیط‌های مناسب برای استفاده از قفس پرورش آبزیان می‌توان به آب دریا، سراب، آب پشت سد، دریاچه‌های طبیعی و سواحل اشاره کرد، البته شایان به ذکر است که در ابعاد کوچک‌تر نیز مانند استخرهای پرورش آبزیان این محصول مورداستفاده قرار گرفته می‌شود. در استان لرستان نیز طی سال‌های گذشته این ظرفیت و حوزه موردتوجه جدی بود؛ اما به‌دلایلی‌چند سالی استمرار این پروژه متوقف ماند، این در حالی است که لرستان یکی از استان‌های پیش‌گام در حوزه پرورش ماهی در قفس بود.

جهش خوب صنعت آبزی‌پروری

فرهاد زیویار، استاندار لرستان، آبزی‌پروری را به‌عنوان بخشی مهم و اثرگذار در تولید و تامین مواد غذایی دانست و افزود: تقویت صنعت شیلات و ظرفیت آبزی‌پروری در سالیان آینده می‌تواند به‌صورت توسعه پایدار باشد.

زیویار با اشاره به ظرفیت بالای لرستان در زمینه آبزی‌پروری، گفت: لرستان علی‌رغم اینکه جزو استان‌های ساحلی نیست؛ اما گام‌های خوبی در این زمینه برداشته است. وی گفت: سازمان شیلات کشور بالاترین اعتبار مولدسازی را در بین همه استان‌ها با ۷۰۰ میلیارد تومان به لرستان اختصاص داده است.

استاندار لرستان با اشاره به فعالیت‌های انجام شده در حوزه شیلات لرستان، گفت: در منطقه «سپیددشت» بعد از فراهم‌شدن زیر ساخت‌های لازم این صنعت و واگذاری به بخش خصوصی سرمایه‌گذاری ۸۰۰ میلیاردتومانی با اشتغال‌زایی ۵۰۰ نفر مستقیم و ۱۰۰۰ نفر غیرمستقیم صورت گرفت. زیویار، به تکمیل فاز نخست مجتمع هزارتنی ماهیان سردابی «چم‌چیت» دورود با سرمایه‌گذاری ۲۵۰ میلیاردتومانی و اشتغال‌زایی ۱۵۰ نفر اشاره کرد و افزود: این مجتمع به‌زودی مورد بهره‌برداری قرار خواهد گرفت. وی افزود: آبگیری و راه‌اندازی مجتمع سردابی «دوآب» الشتر با سرمایه‌گذاری ۲۰۰ میلیارد تومان و ظرفیت هزار تن، تکمیل زیرساخت مجتمع پرورش ماهی سردابی الیگودرز با اشتغال ۲۰۰ نفر، انجام مطالعه و شروع احداث چهار مجتمع بزرگ در سطح استان با پرورش ماهیان خاویاری «درب گنبد» با ظرفیت ۵۰۰ نفر و فاز اول پروژه خاویاری رومشکان با ظرفیت دو هزار تن با اشتغال ۴۰۰ نفر با همکاری بسیج سازندگی و مجتمع سردابی «شول‌آباد» در دست اقدام است. استاندار لرستان، گفت: این طرح‌ها نویدبخش این است که لرستان در حال برداشتن گام‌های اساسی در حوزه آبزی‌پروری در سطح ملی است و رونق اشتغال و تولید را در استان به دنبال خواهد داشت. زیویار با بیان اینکه قدردان زحمات دوستان در ادوار گذشته هستیم، افزود: صنعت آبزی‌پروری در این دوره جهش خوبی پیدا کرده و رابطه خوبی با وزارت جهاد و سازمان شیلات به وجود آمده و با همدلی بین دست‌اندرکاران و فعالان این صنعت به‌زودی شاهد تحولات اساسی در این زمینه خواهیم بود.

ظرفیت پرورش ماهی در قفس

کیارش بیرانوند در گفت‌وگو با مهر، اظهارکرد: لرستان ظرفیت بی‌نظیری برای اجرای طرح پرورش ماهی در قفس دارد و می‌توان با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی با تولید و پرورش ماهی در قفس به ظرفیت مطلوبی در تولید آبزیان دست‌یافت. وی با اشاره به برگزاری هفتمین نمایشگاه بین‌المللی آبزیان در تهران، اظهار کرد: بیشتر پرورش‌دهندگان ماهی در قفس در دریای جنوب مشکل تهیه بچه‌ماهی دارند و قفس‌ها را نیز از خارج کشور با هزینه‌های هنگفت وارد کرده‌اند درحالی‌که در دو سد «رودبار» و «سیمره» لرستان ظرفیت‌های بی‌نظیری برای تولید و پرورش ماهی در قفس دارند.

مدیرکل شیلات لرستان، افزود: سد «رودبار» با دارابودن ۲۱ کیلومتر طول و دو کیلومتر عرض و بهره‌مندی از دمای مناسب، ظرفیتی بالای دو هزار تن برای تولید ماهیان سردابی را دارا است. بیرانوند همچنین در خصوص ظرفیت سد «سیمره» رومشکان، افزود: این سد نیز با طول ۳۰ و عرض دو کیلومتر و قرارگرفتن در مرز ایلام و لرستان قابلیت اجرای طرح پرورش ماهی در قفس و تولید ماهیان سردابی و گرمابی را دارد.

 ساخت ۱۰ مجتمع پرورش ماهی

مدیرکل شیلات لرستان درخصوص مجتمع‌های پرورش ماهی در دست احداث استان گفت: بیش از ۱۰ مجتمع پرورش ماهی در دست ساخت با زیرساخت تکمیل شده در استان وجود دارد و در راستای تهاتری که وزیر جهاد کشاورزی با قرارگاه خاتم داشته است، مجوز ۱۰ مجتمع دیگر هم برای استان اخذ شده که ظرفیت تولید این مجتمع‌ها بیش از ۲۰ هزار تن است و اشتغال چهار هزار نفری را برای استان ایجاد خواهند کرد. بیرانوند افزود: درحال‌حاضر حدود ۳۲ هزار تن ماهی خوراکی در استان تولید می‌شود که پیش‌بینی می‌شود تا پایان امسال این ظرفیت به ۳۵ هزار تن افزایش یابد. وی با بیان اینکه لرستان یکی از استان‌های پیشرو در صنعت آبزی پروری کشور محسوب می‌شود، عنوان کرد: علم شیلات در لرستان بومی شده به نحوی که این استان اکنون از تولیدکنندگان برتر تخم چشم زده و بچه ماهی کشور است و در زنجیره پرورش ماهی تا عمل‌آوری و رسیدن بر سر سفره مردم، ظرفیت‌های بسیار خوبی دارد.

ظرفیت تولید و پرورش خاویار

وی ادامه داد: در این سدها می‌توان ماهی سردابی را در پنج ماه سال و ماهی گرمابی را در ۷ ماه سال پرورش داد و ظرف مدت پنج ماه به بالای یک کیلوگرم وزن رساند. مدیرکل شیلات لرستان با بیان اینکه در سدهای استان لرستان شرایط تولید و پرورش ماهی خاویاری در قفس هم وجود دارد، افزود: در زمین‌های پایین‌دست سدها نیز ساخت مجتمع‌های خاویاری بزرگ نیز در دستور کار قرار گرفته است و در برخی مجتمع‌های استان ماهی‌های خاویاری کم‌نظیری با وزن ۱۰ کیلوگرم و تولید ۲.۵ کیلوگرم خاویار استحصال شده است. بیرانوند، تصریح کرد: باتوجه‌به اینکه استان لرستان یکی از صادرکنندگان بچه‌ماهی کشور است و این ظرفیت در استان فراهم است، می‌توان با سرمایه‌گذاری بخش خصوصی با تولید و پرورش ماهی در قفس به ظرفیت مطلوبی در تولید آبزیان دست‌یافت.

احیای ظرفیت قفس‌های پرورش ماهی

وی گفت: ۴۹ قفس پرورش ماهی در سه سد لرستان غیرفعال و تولید ماهی در قفس تنها در دو سد با ظرفیت ۲۰۰ تن در حال انجام است که در این راستا احیای این ظرفیت‌ها در دستور کار قرار گرفته است.مدیرکل شیلات لرستان، اظهار کرد: در سد «ایوشان» که در ۵۷ کیلومتری شرق خرم‌آباد و در روستای «گلستان» واقع است ۲۵ قفس وجود دارد که به علت تغییر وضعیت این سد از کشاورزی به شرب تعطیل شده و تولید ندارند.

بیرانوند با بیان اینکه در سد «حوضیان» نیز تعداد ۱۰ قفس وجود دارد، افزود: سد «حوضیان» در یک‌کیلومتری شهر الیگودرز در روستایی به همین نام واقع است که قفس‌های موجود در آن به علت مشکلات اجتماعی اهالی با بهره‌بردار تعطیل هستند و تولید ندارند. وی افزود: همچنین در سد «خان‌آباد» الیگودرز ۱۴ قفس وجود دارد که به علت خشکسالی تعطیل شده‌اند. مدیرکل شیلات لرستان با اشاره به اینکه درحال‌حاضر تنها در دو سد «هاله» و «مروک» تولید ماهی در قفس در حال انجام است، عنوان کرد: در هرکدام از این سدها چهار قفس فعال وجود دارد که ظرفیت تولید هریک ۱۰۰ تن است. ‌بیرانوند با اشاره به رایزنی و برگزاری جلسات سرمایه‌گذاری در حوزه پرورش ماهی در قفس سدهای لرستان با مشارکت سازمان اوقاف و امور خیریه، تصریح کرد: با رایزنی‌های صورت‌گرفته مقرر شد ظرفیت‌های اقتصادی پرورش ماهی در قفس سدهای استان احیا و سازمان اوقاف کشور باتوجه‌به اولویت‌هایی که سازمان شیلات استان معرفی می‌کند، در این زمینه سرمایه‌گذاری کند.

انعقاد تفاهمنامه‌های سرمایه‌گذاری

انصاری رئیس گروه آبزی‌پروری لرستان نیز در گفت‌وگو با مهر، اظهارکرد: شیلات لرستان در هفتمین نمایشگاه بین‌المللی شیلات، آبزیان، ماهیگیری، غذاهای دریایی و صنایع وابسته یک غرفه دارد و سه شرکت تولیدکننده خوراک آبزیان نیز در این نمایشگاه حضور دارند.

وی افزود: بسیاری از آبزی پروران استان نیز برای بازدید و خرید تجهیزات نوین آبزی‌پروری، مکانیزاسیون و بهره‌وری آب حضور یافته‌اند.

رئیس گروه آبزی‌پروری لرستان، تصریح کرد: همچنین با حضور مدیرکل شیلات استان و رئیس سازمان جهاد کشاورزی نیز تفاهمنامه‌هایی منعقد شد و کلاس‌های آموزشی خوبی هم برای تولیدکنندگان در راستای ایجاد زنجیره ارزش آبزیان در استان برگزار شد که نتیجه آن شناسایی استان لرستان به‌عنوان پایلوت تولید آبزیان معرفی شد.

سخن پایانی

با توجه به ظرفیت بسیار مناسبی که لرستان برای آبزی پروری دارد، تمرکز مسوولان برای افزایش مجموعه‌های تولید آبزیان هم می‌تواند رونق تولید را برای این استان محروم به همراه داشته باشد و هم گرهی از اشتغال جوانان بیکار این دیار بگشاید تا در پس رونق اقتصادی و اشتغالزایی، توسعه صادراتی هم برای این استان رقم بخورد.