حمایت از قشر کارگران ساختمانی توسط مسئولان ضعیف است، بارها و بارها اعلام شده که کارگران ساختمانی معروف به بیکاران فصلی هستند و با سرد شدن هوا و رکود در صنعت ساختمان‌سازی در عمل این کارگران نیز بیکار می‌شوند و درآمدی ندارند. دولت باید طرحی را اجرایی کند تا در آن کارگران ساختمانی در فصول سرد سال به‌سمت کارهای تولیدی با تشکیل تعاونی سوق داده شوند، اما این کار نیازمند یک برنامه‌ریزی و مدیریت صحیح است. همچنین، دولتمردان باید یک نگاه ویژه به کارگران ساختمانی داشته باشند تا از وضعیت فعلی خارج شوند. در صنعت ساختمان‌سازی کارگران بیش‌ترین زحمت را متحمل می‌شوند، اما این افراد کمترین بهره را از این صنعت پرسود دارند. متاسفانه در برابر افزایش دستمزد کارگران ساختمانی در سطح ملی، مقاومت وجود دارد، چرا که میانگین دستمزد روزانه یک کارگر باید روزانه ۳۰۰ هزار تومان باشد، اما در عمل این مبلغ به آنها پرداخت نمی‌شود، گاهی دستمزد پرداخت‌شده به آنها روزانه ۱۵۰ هزار تومان است. صمت در این گزارش در رابطه با مشکلات معیشتی کارگران ساختمانی با جمشید برزگر، رئیس کانون انبوه‌سازان ایران به گفت‌وگو پرداخته است.

عرضه کارگر از تقاضا پیشی گرفت

داده‌های آماری منتشرشده توسط مرکز آمار ایران نشان می‌دهد، سال گذشته ۱۴۰۰ صدور پروانه احداث ساختمان توسط شهرداری‌های کشور بالغ بر ۲۶.۷ درصد کاهش یافته است.

 آمار پروانه‌های ساختمانی صادرشده امسال هم امیدبخش نیست و روند نامطلوب ساخت‌وساز همچنان ادامه دارد. آخرین آمارها حاکی است تعداد ۷۳۶ پروانه احداث ساختمان توسط شهرداری تهران در بهار ۱۴۰۱ صادر شده که نسبت به فصل گذشته
 6. 50 درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ۴۷.۲ درصد کاهش داشته است.

مجموع مساحت زیربنا در پروانه‌های صادرشده برای احداث ساختمان در بهار ۱۴۰۱ حدود ۱۷۱۰۵ هزار مترمربع بوده که نسبت به فصل گذشته 6 .20 درصد و نسبت به فصل مشابه سال گذشته ۱۶.۷ درصد کاهش داشته است. توجه به این نکته ضروری است که بیشتر سازندگان، پروانه‌های ساخت‌وساز خود را در فصل بهار و ماه ابتدایی تابستان دریافت می‌کنند تا عمده عملیات ساختمانی آنها در فصل گرم سال به‌اتمام برسد و با مشکلاتی که فصول سرد بر سر ساختمان‌سازی می آورند، مواجه نشوند. از اوایل بهار امسال، پیش‌بینی می‌شد که با کاهش فعالیت ساختمان‌سازی در تهران و کلانشهرها مواجه باشیم، چرا که فروش آپارتمان‌ها و املاکی که پیش از این ساخته شده با رکود شدید مواجه بود و باوجود افزایش قیمتی که هر ماه شاهد آن هستیم، تقاضایی برای خرید در بازار وجود ندارد.  در تابستان نیز، این وضعیت تشدید شد و سازندگان نسبت به سال قبل، شروع به ساخت ساختمان‌های کمتری کردند. بنابراین، کارگران ساختمانی امسال با بیکاری مواجه شدند و در کل بهار و تابستان امسال، عرضه کارگر از تقاضای آن بیشتر بود.

به‌تازگی موضوع افزایش حقوق کارمندان و بازنشستگان دولتی مطرح شده است، اما حقوق کارگران ساختمانی براساس قرارداد بین کارگر و کارفرما تعیین شده و هیچ نهادی به این موضوع ورود نمی‌کند. به‌نظر شما این اتفاق چه آسیبی می‌تواند به معیشت کارگران و صنعت ساخت‌وساز وارد کند؟

کارگران ساختمانی قشری هستند که بخش قابل‌توجهی از رشد و توسعه شهرنشینی را به‌دوش کشیده‌اند.  این افراد بسیار آسیب‌پذیر هستند و وقتی حمایت‌های دولتی برداشته شود، به‌طورقطع مشکلات‌شان بیشتر خواهد شد.

 شغل کارگران ساختمانی موقتی است و از این روی این شغل در دسته مشاغل سازمان‌نیافته قرار می‌گیرد و مشخص نبودن ارکان اصلی کار یعنی کارگر، کارفرما و کارگاه سبب شده است که تا به امروز حقوق کارگران روزمزد، ساختار مشخصی نداشته باشد و در این سال‌ها بارها دچار تغییر شود. کارگران ساختمانی در بسیاری از مواقع از حقوق و مزایای کار به‌طورکامل برخوردار نیستند.

یکی از مواردی که می‌تواند کمک شایانی به این گروه کاری داشته باشد، گستردن چتر حمایتی از طریق بیمه کارگران ساختمانی است. اما خوشبختانه این موضوع دلیل بر کاهش درآمد اکثر کارگران روزمزد ساختمانی نشده، چرا که دستمزد کارگران ساختمانی در حال‌ حاضر مبلغی راضی‌کننده است و قرارداد این افراد به‌نحوی نیست که مشکلات معیشتی ایجاد کند و بیشتر کارگران ساختمانی حاضر نیستند با مبلغ کم با پیمانکاران قرارداد امضا کنند.

پیش‌بینی می‌شد عرضه و تقاضای نیروی کار و کارگر ساختمانی از اوایل بهار امسال به‌دلیل کاهش فعالیت ساختمان‌سازی در تهران و کلانشهرها با مشکل مواجه شود، اما برخلاف این موضوع، کارگران ساختمانی که با پیمانکاران خصوصی همکاری می‌کنند، به‌طورمتوسط ۱۱ ماه در سال مشغول فعالیت هستند و مشکلی از این بابت وجود ندارد.

کاهش فعالیت ساختمان‌سازی در تهران و کلانشهرها عرضه کارگر از تقاضا را بیشتر کرده است، شاید این موضوع بر فعالیت بخش زیادی از کارگران تاثیری نگذارد،اما به هر حال عده زیادی از کارگران بیکار می‌شوند و سراغ مشاغل فصلی می‌روند. علت این موضوع چیست؟

اینکه برخی کارگران ساختمانی امسال با بیکاری مواجه شدند و در کل بهار و تابستان، عرضه کارگر از تقاضای آن بیشتر و غیرقابل‌چشم‌پوشی بود، اما باید علت آن را در موضوعاتی پیدا کرد که به وضعیت اقتصادی و بحث نقدینگی مرتبط است، چرا که بسیاری از پروژه‌های ساختمانی به‌علت مشکلات متعدی که سر راه‌شان به‌وجود آمد، تعطیل شد و به‌طبع کارگرانی که در این ساختمان‌ها مشغول فعالیت بودند، بیکار شدند. خیلی از کارشناسان مهم‌ترین عامل این نابسامانی را رشد نقدینگی و تورم می‌دانند و راهکارهای مختلفی هم برای رفع این مشکل پیشنهاد داده‌اند. مهار نقدینگی و تورم زمانبر است و دولت سیزدهم باید یک برنامه 4 یا 5 ساله در این زمینه داشته باشد تا ثمرات این برنامه را خودش هم مشاهده کند. تولید مسکن نباید منجر به خلق پول و نقدینگی شود، بلکه ساخت مسکن می‌تواند سرعت گردش پول را در کشور افزایش دهد و از طرف دیگر، منابع انبوه‌سازی نیز برای ما نگران‌کننده است، چرا که معلوم نیست باید از کجا تامین شود.

مصالح ساختمانی هر هفته گران می‌شود و مشکلات زیادی را برای پیمانکاران به‌وجود آورده است. به‌نظر شما این اتفاق می‌تواند سرعت ساخت و ساز را پایین آورده و حقوق و دستمزد کارگران را کاهش دهد؟

یکی دیگر از عوامل در کاهش ساخت‌وساز مسکن و رها شدن پروژه‌های مسکنی، نداشتن ثبات نرخ مصالح ساختمانی است و این افزایش نرخ مصالح ساختمانی باعث کاهش انگیزه ساخت‌وساز شده و در این شرایط که انبوه‌سازان دیگر زیر بار ریسک‌های قابل‌پیش‌بینی نمی‌روند، کنترل قیمت‌ها در بازار مصالح ساختمانی باعث کاهش تولید شده، چرا که قیمت مصالح ساختمانی تاثیر مستقیمی بر نرخ تمام‌شده ساختمان و واحدها دارد.

قیمت مصالح ساختمانی به‌طور هفتگی افزایش پیدا می‌کند؛ وعده دولت این بود که در راستای افزایش تولید مسکن، نرخ مصالح ساختمانی را کنترل و برای سازندگان مسکن تعدیل کند، اما تا به امروز این وعده محقق نشده است.

این اقدامات، سرعت ساخت‌وساز را کاهش می‌دهد و بسیاری از کارگران ساختمانی را بیکار می‌کند.

هزینه‌های ساخت مسکن، امسال چند درصد رشد کرده و آیا این روند قابل‌کنترل است؟

 هزینه‌های ساخت مسکن، امسال حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد افزایش یافته، اما سال گذشته به‌دلیل رشد نرخ تورم و افزایش سایر هزینه‌های مرتبط با ساختمان و ساخت‌وساز، هزینه ساخت ۱۰۰ درصد رشد پیدا کرده بود.  حال با این افزایش هزینه‌ها و بالا رفتن عوارض ساخت‌وساز از سوی شهرداری‌ها، به‌طورقطع نرخ تمام‌شده مسکن روز به روز بالا خواهد رفت.

برنامه‌های شهرداری‌ها با افزایش عوارض ساخت‌وساز، مغایر با برنامه‌های دولت و رونق تولید و خانه‌دار شدن است که چندی پیش، شهرداری تهران ابلاغ کرده بود، بنابراین، با این روند در پیش‌گرفته‌شده، عرضه و تولید مسکن از تقاضا باز هم عقب خواهد ماند و قیمت‌ها رشد خواهد کرد.

دولت وعده ساخت سالی یک میلیون واحد مسکونی را به مردم داده است. آیا تاکنون دولت آن‌طور که باید با انبوه‌سازان همکاری داشته است؟

دولت برای اجرای سیاست‌های خود برای ساخت مسکن، باید از انبوه‌سازان کمک بگیرد. به این نحو که دولت زمین موردنیاز را تامین ‌کند و انبوه‌سازان بعد از اخذ مجوزهای لازم، اقدام به تهیه یک نقشه مهندسی‌ساز کرده و از بانک‌ها تسهیلات بگیرند. با این اتفاق، واحدهای مسکونی براساس مشتری‌مداری و رضایت شهروندان ساخته می‌شود.

دولت باید با سیاست‌گذاری صحیح و نظارت مستمر، عملکرد ساخت مسکن را مدیریت کند، نه اینکه با دخالت غیرتخصصی، مانع سرعت بخشیدن به بخش ساخت‌وساز شود و توان تولید را از بخش خصوصی بگیرد.

دولت باید با اختصاص بودجه معین به بخش خصوصی، این امکان را برای سازندگان و انبوه‌سازان فراهم کند تا این بخش با استفاده از امکانات و تکنولوژی‌های جدید اقدام به ساخت‌وساز در کشور کرده و به تولید مسکن سرعت ببخشند.

باتوجه به وقفه 8 ساله کشور در بخش ساخت و ساز، ضرورت دارد که دولت برای تحقق هرچه سریع‌تر اهداف خود، زمینه‌های همکاری با سایر بخش‌ها را تقویت کند تا عرضه و تقاضای مسکن در کشور به‌تعادل برسد.

سخن پایانی

برای کارگران ساختمانی در خوش‌بینانه‌ترین حالت ممکن، از ابتدای خرداد تا پایان آبان‌ شرایط کار فراهم است، البته این مسئله بدین معنا نیست که در این ایام نیز هر روز  مشغول کار هستند، بلکه اگر شانس با آنها یار باشد، نیمی از ماه،مشغول کار هستند و باتوجه به این موضوع، درآمد و دستمزد این قشر زحمتکش کاهش پیدا می‌کند.

تورم و گرانی این روزها کمر بسیاری از افراد را در تامین هزینه‌های زندگی خم کرده است، در این میان شرایط برای افرادی که دستمزد آنها براساس کار روزانه پرداخت می‌شود و حقوق ثابتی ندارند، سخت‌تر شده است، اگر یک کارگر ساختمانی در طول سال و با احتساب روزهای تعطیل، ۳۰ روز هم مشغول کار باشد و روزانه ۳۰۰ هزار تومان دستمزد دریافت کند، حقوق ماهانه او حدود ۹ میلیون تومان می‌شود، در حالی که این سطح از درآمد، کفاف هزینه‌های زندگی کارگران را نمی‌دهد، اما برخی کارگران ساختمانی در ماه شاید ۱۰ روز بتوانند مشغول کار باشند.

سرد شدن هوا در عمل صنعت ساختمان‌سازی را به کما می‌برد و در این ایام مشکلات کارگران ساختمانی بیش‌تر از گذشته مشهود است، بسیاری از این کارگران، سوز سرما را بر جان می‌خرند تا شاید امیدی باشد در این روزهای سرد تا کسی به‌دنبال کارگر باشد؛ حال درک کنید شرایط کارگری را که پس از گذراندن یک روز سخت و سرد، باید شب با دست خالی به منزل برگردد.

اگر فکری به حال کارگران ساختمانی کشور نشود، این قشر زیر فشارهای اقتصادی برای تامین هزینه‌های خانواده، بیش‌تر از گذشته دچار چالش می‌شوند و از سفره‌ای که روز به‌روز در حال کوچک شدن است، چیزی باقی نخواند ماند.