سهم «صنعت غذای ایران» در ایجاد اشتغال
محمدرضا مرتضوی-عضو کانون انجمنهای صنایع غذایی ایران
براساس برآوردها، گردش مالی مواد غذایی ایران حدود ۱۰۰ میلیارد دلار است؛ بررسیها نشان میدهد صنایع غذایی بالاترین سهم در ایجاد اشتغال در کشور داشته و پیشبینیها بر این نکته استوار است که این بخش امکان توسعه اشتغال در اقتصاد کشور را بیش از سایر بخشهای صنعتی خواهد داشت.
براساس قانونی نانوشته، در کلان اقتصاد ایران وقتی از تولید صحبت میکنیم، بسیاری ناخودآگاه به صنایع سنگین توجه دارند و رونق تولید را در صنایع بالادستی جستوجو میکنند که البته کار اشتباهی هم نیست، اما نکته اصلی این است که تکمیل زنجیره تولید میتواند ارزش افزوده برای کشور ایجاد کند، نه تولید در صنایع بالادستی و فروش مواد اولیه خام.
در حالی که بسیاری از صنایع اکنون در رکود نسبی به سر میبرند، یکی از بخشهایی که امروز میتوانیم به آن توجه ویژه کنیم و برای تحقق فرمایشات رهبر معظم انقلاب از آن بیشترین استفاده را بریم، صنایع غذایی در ایران است؛ صنایعی که سهم بالایی از گردش اقتصادی و تولید ناخالص ملی کشورمان را به خود اختصاص دادهاند. این صنعت مهم و پیشرو نقش بسیار تعیینکنندهای در توسعه اقتصادی کشور بهویژه در شرایط حساس و استراتژیک فعلی ایران ایفا میکند؛ به این دلیل که توجه به این بخش از اقتصاد کشور علاوهبر تامین نیازهای داخلی و امنیت غذایی فرصتی برای ارزآوری با صادرات خواهد شد.
براساس برآوردها، گردش مالی مواد غذایی در ایران حدود ۱۰۰ میلیارد دلار است. بررسیها نشان میدهد صنایع غذایی بالاترین سهم را در ایجاد اشتغال در کشور داشته و پیشبینیها بر این نکته استوار است که این بخش امکان توسعه اشتغال در اقتصاد کشور را بیش از سایر بخشهای صنعتی خواهد داشت. صنایع غذایی با بیش از ۲۵۰۰ کارگاه تولیدی در بین ۱۳ هزار کارگاه صنعتی با ۱۰ نفر کارگر و بیشتر، بزرگترین صنعت کشور از لحاظ تعداد، ارزش افزوده و میزان اشتغالزایی به شمار میرود. صنایع غذایی بهتنهایی ۱۶.۸درصد از کل اشتغال صنعتی کشور را از آن خود کردهاند. در صورت حمایت کافی، این بخش امکان توسعه اشتغال در اقتصاد کشور را بیش از سایر بخشهای صنعتی خواهد داشت.
براساس آمارهای موجود بیش از ۱۰ درصد از ارزش افزوده بخش صنعت کشور از تولیدات صنعت غذایی تامین میشود و در سال ۹۷ صادرات محصولات تبدیلی کشاورزی و مواد غذایی ایران به ۵.۵ میلیارد دلار رسید که با وجود تحریمهای شدید علیه ایران این رقم قابل توجه است.
درحالحاضر حدود ۹۵ درصد مواد غذایی مورد نیاز کشور در داخل تولید میشود. همچنین هماکنون بهطور متوسط سالانه حدود ۱۳۰ میلیون تن مواد غذایی در کشور از سوی تولیدکنندگان داخلی تولید میشود. براساس ظرفیتهای موجود امکانات زیادی برای صادرات در اختیار داریم؛ بازار ۴۰۰ میلیون نفری اطراف ایران یکی از بهترین فرصتها برای رونق صادرات غیرنفتی با استفاده از نیاز غذایی آنهاست و میتوانیم با افزایش بهرهوری و ایجاد کارخانههای صنایع تبدیلی و تکمیلی از این تقاضای بالقوه استفادهای مناسب در راستای اهداف تعیینشده سال جهش تولید گام برداریم.
رسیدن به نرخ رشد سالانه ۲۲درصدی صادرات غیرنفتی از اهداف اصلی برنامه ششم توسعه صادراتی نیز محسوب میشود. اما صنعت غذا بهعنوان یکی از رشتههای صادراتمحور همچنان با چالشهای بسیاری در این بخش روبهرو است و برای تحقق اهداف صادراتی پیشبینی شده برای امسال باید راهکارهای اساسی برای این بخش درنظر گرفت.
با توجه به کاهش آهنگ رشد جمعیت و کاهش قدرت خرید مصرفکنندگان داخلی ادامه رشد و توسعه این صنعت مستلزم حضور در بازارهای منطقه است. از جمله مهمترین بازارهای منطقه برای صادرات مواد غذایی ایران ۳ کشور روسیه، عراق و عمان است.
بررسی ساختار رقبا در بازار و ارزیابی شرایط عرضه و تقاضا در بازارهای بینالمللی از محورهای اساسی موردنیاز برای حضور موفق این صنعت در بازارهای بینالمللی و بهویژه کشورهای همسایه است.