کردستان از لحاظ تولید طلا با وجود معدن طلای ساریگونی قروه که ۴۱ میلیون تن ذخیره قطعی با عیار ۱.۲۴ در تن و تولید سالانه بیش از پنج تن طلای خالص دارد، بزرگ‌ترین تولیدکننده طلای کشور و دارای رتبه نخست تولید و رتبه دوم ذخیره این فلز گرانبها است.هفت محدوده امیدبخش طلا و سنگ آهن در پهنه سقز بعد از انجام پرواز ژئوفیزیک هوایی در دهه ۹۰، شناسایی شد که یکی از آنها محدوده قلقله در اراضی روستایی به همین نام در این شهرستان بود و سپس طرح معدن طلای قلقله سقز به عنوان یکی از طرح‌های پیشران صنعتی و معدنی استان تعیین و معرفی شد.عملیات احداث کارخانه استحصال طلای معدن قلقله سقز ۱۰ آذر سال ۱۴۰۱ همزمان با حضور رئیس‌جمهوری در استان و به صورت ویدیوکنفرانس آغاز شد.

گام‌های طی شده در مسیر اجرای طرح طلای قلقله

عملیات اکتشاف ماده معدنی در محدوده قلقله سقز به اوایل دهه ۷۰ برمی‌گردد و بعد از انجام عملیات اکتشافی توسط سازمان زمین شناسی کشور و انجام پرواز ژئوفیزیک هوایی در این منطقه و محرز شدن نواحی امید بخش طلا و صدور گواهی کشف، سال ۱۳۹۱ محدوده این معدن که در فاصله ۳۵ کیلومتری جنوب غربی شهرستان سقز واقع شده است در لیست مزایده عمومی قرار گرفت.یکی از شرکت‌های تابعه شرکت سرمایه‌گذاری صدر تامین و از زیر مجموعه‌های شستا برنده مزایده شد و سهامدار اصلی به منظور تخصصی شدن بهره‌برداری از معدن، شرکت جدیدی به نام شرکت توسعه معادن طلای کردستان را تاسیس و وزارت صمت هم گواهی کشف معدن قلقله را به نام این شرکت منتقل کرد و سپس پروانه بهره‌برداری هم به نام شرکت توسعه معادن طلای کردستان صادر شد.دی ماه سال ۱۳۹۶ عملیات اجرایی بهره‌برداری از معدن طلای قلقله سقز با حضور علی ربیعی وزیر وقت تعاون، کار و رفاه اجتماعی کلنگ زنی شد.اما به دلیل قرارگیری محل احداث کارخانه فرآوری طلا در بالادست سدچراغ ویس سقز که محل تامین آب شرب مردم سقز است، شرکت آب منطقه‌ای و اداره‌کل حفاظت محیط‌زیست کردستان با احداث این کارخانه مخالفت کردند و تا تعیین تکلیف این موضوع، معدن قلقله از سوی بهره بردار تعطیل شد.

بعد از طی مراحل مختلف و تایید مطالعات ارزیابی محیط زیستی این معدن در کارگروه ارزیابی مجوزهای محیط زیستی سازمان محیط‌زیست کشور محل احداث کارخانه به پایین دست سدچراغ ویس و در زمینی به فاصله ۲۵ کیلومتری از معدن انتقال یافت.هر چند فرآیند انتقال محل احداث کارخانه هم با مخالفت و اعتراض مردم روستای «مازوجداره» همراه شد ولی با حضور مسئولان و ارائه مباحثی برگرفته از مطالعات انجام شده توسط مشاور طرح این مسئله هم برطرف شد.

احداث کارخانه طلای قلقله، نیازمند سرمایه

محمود قادرمرزی، مدیرعامل شرکت توسعه معادن طلای کردستان با اشاره به اینکه تاکنون مصوبه‌ای مبنی بر دریافت وام بانکی برای این طرح به تصویب نرسیده است، اظهار کرد: هزینه احداث کارخانه طلای قلقله ۲ هزار میلیارد تومان است که برای تامین ۶۰ تا ۷۰ درصد این هزینه نیازمند وام بانکی هستیم.وی با اشاره به اینکه تاخیر در اجرای این طرح هزینه‌های زیادی را بر سرمایه‌گذار تحمیل کرده است، افزود: محل احداث کارخانه به دلیل مخاطرات محیط زیستی به محلی در فاصله ۲۵ کیلومتری معدن انتقال پیدا کرد.

قادرمرزی ادامه داد: هزینه جاده‌کشی معدن تا محل احداث کارخانه حدود ۶۰ میلیارد تومان بود و افزون بر این انتقال ماده معدنی از معدن تا کارخانه هم براساس نرخ امروز به ازای هر تن ۲ هزار تومان است.

مدیرعامل شرکت توسعه معادن طلای کردستان اضافه کرد: در مجموع تغییر شیوه فعالیت و استحصال طلا در این معدن ۲۰ تا ۳۰ درصد و جابه جایی معدن هم ۱۵ درصد هزینه سرمایه‌گذاری را افزایش داد.

قادرمرزی با بیان اینکه میزان ذخیره ماده معدنی در این معدن ۱۰ میلیون تن است، گفت: ریسک فعالیت معدنی بیشتر از سرمایه‌گذاری در بخش‌های دیگر است بنابراین می‌طلبد مسئولان سرمایه‌گذاران بخش معدن را بیشتر حمایت کنند.

وی ادامه داد: سرمایه‌گذار تاکنون نشان داده یک روز هم اجرای این طرح را بابت سرمایه معطل نکرده و به تاخیر نیانداخته است ولی با توجه به اینکه میزان سرمایه‌گذاری در این معدن بالا است امیدواریم مسئولان استان کمک کنند که هرچه زودتر به بهره‌برداری برسد.

درخواست اختصاص تسهیلات

شرکت توسعه معادن طلای کردستان هنوز درخواست وام بانکی را نداده است، چراکه این اقدام به بعد از انتخاب پیمانکار موکول شده بود حال که این کار انجام و شرکت ایرتیک به عنوان شرکت پیمانکار احداث کارخانه انتخاب شده است، مدیران این شرکت از مسئولان درخواست تامین وام مورد نیاز برای تکمیل این طرح را دارند.

مدیرعامل شرکت توسعه معادن طلای کردستان یادآور شد: ۷۰ میلیارد تومان پیش پرداخت به شرکت پیمانکار داده شد و این شرکت هم اقدام به تجهیز کارگاه کرد ولی به دلیل بارندگی‌های این چند ماه نتوانست عملیات احداث را آغاز کند.

به گفته وی، دیگر برگشت و توقفی در اجرای طرح نخواهند بود و هر چند بدون پرداخت تسهیلات ادامه فعالیت سخت است ولی این طرح سرمایه‌گذار توانمندی دارد و بی‌شک با تقویت آن از سوی استان می‌توان تا ۲ سال آینده شاهد تولید شمش طلا در این واحد بود.

مدیرعامل شرکت توسعه معادن طلای کردستان یادآور شد: در این کارخانه ۵۰۰ هزار تن ماده معدنی استخراج شده از معدن قلقله فرآوری می‌شود که این معدن به تنهایی قادر به تامین این میزان خوراک نیست و می‌طلبد محدوده‌های دیگری هم دراختیار کارخانه قرار داده شود.

قادرمرزی با بیان اینکه تاخیر یک روزه هم تاثیر خود را بر افزایش هزینه‌های اجرای این طرح می‌گذارد، اظهار کرد: بخش عمده تجهیزات مورد نیاز در این کارخانه داخلی است و تنها چند قطعه حساس هم چون پمپ و تجهیزات اتاق طلا، وارداتی است که آن هم از کشورهایی هم چون چین و ترکیه قابل تامین است و از این نظر مشکلی نداریم.

وی ادامه داد: بعد از ساخت ساختمان کارخانه اقدام به خرید تجهیزات مورد نیاز خواهیم کرد که این اقدام در سال ۱۴۰۲ انجام خواهد شد.

وجود بیشترین معادن گروه ۶ کردستان در سقز

بختیار خلیقی، مدیرکل صنعت، معدن و تجارت کردستان یکی از مهم‌ترین طرح‌های صنعتی پیشران در دست اجرای استان را تولید شمش طلا شرکت توسعه طلای کردستان خواند و گفت: میزان پیشرفت فیزیکی این طرح ۱۰ درصد است.

وی، یکی از محورهای توسعه بخش صنعت استان را پیگیری و حمایت از طرح‌های صنعتی پیشران در دست اجرا دانست و افزود: با اجرای طرح‌های مهم و پیشران صنعتی در استان شاهد افزایش اشتغال، جلوگیری از خام فروشی مواد معدنی و ایجاد ارزش افزوده بالاتر برای تولیدات صنعتی و معدنی خواهیم بود.

 خلیقی با اعلام اینکه ۵۸ درصد کل سطح استان به مساحت ۱۲ هزار و ۷۰۰ کیلومتر مربع پهنه بندی و تحت اکتشافات نوین معدنی و زمین شناساسی قرار گرفته است، یادآور شد: تاکنون در استان ۳۵۶ پروانه بهره‌برداری در بخش معدن، ۱۴۰ فقره پروانه اکتشاف و ۱۰ فقره گواهی کشف صادر شده است.

مدیرکل صنعت، معدن و تجارت کردستان بیان کرد: در گروه ۶ ماده معدنی که شامل طلا، آهن و منگنز است در استان ۲۶ معدن فعال، ۶ معدن غیرفعال، سه معدن در مرحله مزایده و یک معدن هم در حال تجهیز است.

خلیقی با بیان اینکه بیشترین معادن استان در گروه ۶ مواد معدنی در شهرستان سقز با ۱۰ معدن واقع است، افزود: شهرستان سقز با ۵۹ میلیون تن رتبه چهارم ذخیره قطعی مواد معدنی را در استان به خود اختصاص داده است.

سخن پایانی

کردستان افزون بر ۵۰ درصد طلای کشور را تولید می‌کند و به گفته کارشناسان زمانی تولید این عنصر گرانبها در اقتصاد و صنعت استان می‌تواند تاثیرگذار باشد که همه حلقه‌های تولید آن شکل گرفته باشد.اگرچه کارخانه فرآوری این محصول هم در قروه وجود دارد و در سقز هم طرح آن در حال اجرا است ولی افزون بر این نیاز به ایجاد کارگاه‌های تبدیلی و زیورآلات هم هست تا در این بخش شاهد افزایش تولید و اشتغال و هم ارزش افزوده بیشتری باشیم. از ظرفیت مرزی بودن این استان هم می‌توان در راستای رونق صادرات مصنوعات طلا استفاده کرد که این مهم نه تنها در اقتصاد استان بلکه در اقتصاد کشور هم تاثیرگذار خواهد بود.